Javohir Qadamov

Odam bu qadar shedevr qo‘shiqni ijro etishining nahotki imkoni bor (bo‘lgan)?!

Nega bayram 8-mart bo‘la turib, ammo ayollarning juda ko‘pchiligi 7-mart kuni tabriklanadi va sovg‘alanadi. Har doim bayram kuni dam olish etib belgilanadi. #standup #negawhy

ChatGPT saharlikka tavsiya qilgan 10 ta menyudan biri: Suli bo‘tqasi (ovsyanka deymiz) + asal yoki yong‘oq, 2 dona qaynatilgan tuxum, 1 stakan yogurt yoki kefir, 1 dona banan yoki xurmo, 2 stakan suv😊.

Hayot – unda kimdandir xursandchilik, kimdandir tajriba, xotira olinadi. Bugun bilan yashash kerak kecha bilan ham emas, ertagani o’ylab ham emas – baribir unday qilolmaymiz.

Telegramdagi @Javohir nikneymini vaqtida 500 ming so‘mga sotib olmaganimni eslayman. Hozir narxi 20 mln so‘m turibdi. Umuman tgda @avia, @bank nikneymlari million dollardan qimmatga sotilganekan hozir shu boradagi ma’lumotlarni izlab ko‘rsam.

2022-yildan beri ilk bor Instagramga post joyladim. Qo‘llab-quvvatlasangiz xursand bo‘lardim – Link.

Futbol tomoshasi va shaxmat tomoshasi – har ikkisiga ham soatlar ketsa ham, tashqaridan vaqt besamar o‘tayotgandek ko‘rinsa ham ular bunga arziydi. O‘rtacha futbol tomoshasiga 2 soat, klassik shaxmat o‘yini 4-6 soat vaqtni “yeb yuboradi”. Bolalikdan yoshlikka o‘tar vaqtim onam televizor qarshisida soat 3 gacha chempionlar ligasi o‘yilari yoki jahon chempionatini tomosha qilganim uchun koyib berardi, ba‘zan televizorni o‘chirib, ta’qiqlab qo‘yardi, hozir esa o‘zim vaqtimga achinganimdan kamroq tomosha qilaman, ammo doim ham emas.

Shaxmat futbol darajasida qiziq demayman, ammo foydasi undan ko‘proq. Yaqinda Germaniyada o‘tkazilgan Freestyle chess turnirini boshidan oxirigacha kuzatdim va bir haftalik turnirga kamida 40 soatlab vaqtim ketdi, yo‘ldaligimda, darsdaligimda doimiy konsentratsiyani yo‘qotmay kuzatdim, musobaqa yakunlangach Nodirbek va Javohir birgalikda 100 ming dollar mukofot oldi, tomoshabin sifatida men nima oldim?!

Shaxmat tahlil qilish qobiliyatini oshiradi, mening faoliyatimda jurnalistga bu juda muhim omil hisoblanadi, xotirani mustahkamlashi uslublar va kombinatsiyalarni o‘rganib eslab qolishim orqali yuzaga keladi. Eng muhimi bu – diqqatni jamlash (yaqinda diqqatni jamlash bo‘yicha Instagramda reels joylashtiraman), u bugungi kunda hammaga kerak. Ish samaradorligining oshishi va ijtimoiy tarmoqlarga chalg‘ib ketib, reallikdan uzilib qolayotganimizda bizning qurolimiz bo‘la olishi uchun. SHuningdek, shaxmat sabr qilishni o‘rgatadi, bitta taxtaga olti soat tikilib o‘tirish, aslida 22 ta futbolchining yugurib yurishidan zerikarlidek tuyuladi, ammo “brilliant move”, “armageddon” nimaligini biluvchilar shaxmatning futbol bilan bahslashadigan tomonlarini borligini tushunadi.

Futbolga kelsak u alohida va chegarasi yo‘q mavzu, undan jamoaviylik, do‘stlik, taslim bo‘lmaslik, jismoniy faollikka intilish kabi xislatlarni olish, motivatsiyaga ega bo‘lish mumkin. Har doim bu qadrlanadi va futboldan nima olasan, deyishsa ko‘pincha oxirigacha kurashishni, deb javob berishga o‘rganganmiz. Lekin futbol bera oladigan asosiy benefitlardan yana biri bu tezkor fikrlash va qarorlar qabul qilishda o‘ziga ishonchni shakllantirishdan iborat. Ko‘plab futbolsevar yaqinlarimni ko‘rib bunga amin bo‘lganman, ularning qarorlarida o‘ziga ishonch hamda qat’iyat bo‘ladi. Hozirgi yoshlarning ko‘xida olov bor deb aytilishida ham ma’no yo’q emas biz sportni yurtimiz mustaqil bo‘lgan sog‘lom davrda yaxshi ko‘rdik va u bera oladigan ijobiy jihatlarni o‘zimizga singdira oldik, deb o‘ylayman. Men bu xususiyatlar to‘liq sport tomoshasi orqali shakllanadi, deyishdam yiroqman, u ta’sir ko‘rsatadi, demoqchiman, xolos.

Bu post orqali esa sevimli sportlarimizni tomosha qilish (o‘ynash boshqa mavzu) orqali nimaga ega bo‘lishimiz mumkinligi haqiqa butunlay subyektiv fikrlarimni bildirdim. Albatta yotib olib, futbol ko‘rish ham yaramaydi, hamma narsada me’yor bo‘lgani yaxshi, shunchaki vaqtimiz besamar ketmayotgani haqida “signal” bo‘ladi deb o‘ylayman.

Telegramning Juda oddiy va foydali (bebaho) fishkasi bor va juda ko‘pchilik uni bilmaydi. Qidiruvda # belgisiga kerakli so‘zlar yozish orqali global qidiruv olib borish mumkin. BIznikilar ko‘pinchi zarur kanallarni topishda qidiruv tizimidan foydalanishadi, ammo bu har doim ham muhim ma’lumotni topishda yordam bermaydi. Deylik, #Doktor_Haus deb izlash orqali barcha telegram kanal yoki guruhlar orasidan ushbu heshteg ostidagi kinolarni topish mumkin; #smm deb qidirish orqali shu bo‘yicha kurslar yoki ish topish; #chilonzor deb yozish bilan esa shu hududdagi ijaraga uylarni topish mumkin. To‘g‘ri hamma ham heshteglardan foydalanmaydi, ammo aslida oddiydek ko‘rinadigan bu usul bilan ko‘plab datalarni Telegramning o‘zidan topishning imkoni bor.

Morning routine (ertalabki intizom) – shunchaki ertalab ishga borguncha telfonga umuman qaramaslik, ijtimoiy tarmoqlarga kirmaslik kifoya; bu bilan kunni nafaqat yaxshi boshlash, balki kechgacha o‘zini tetik his qilish mumkin. Ertalabki 6-9 oralig‘idagi soatlar kunning eng mazmunli qismi. (Matvassa 🤩)

Milliy ijtimoiy tarmog‘imiz bo‘lishi haqida avvalroq xabarlar chiqqandi. Bunday tarmoq va messenjerlar 2022-yilning o‘zidayoq yaratilishi va bugungacha ishga tushgan bo‘lishi kerak edi (Prezident Farmoni). Men bugungacha agar u ishga tushsa fuqarolarimiz qanday afzalliklarga ega bo‘lardi – shu bo‘yicha bir nechta mulohazalar keltirmoqchiman. Birinchidan, milliy serverlarimizda ma’lumotlar xavfsiz saqlanardi va Amerika (Instagram, Facebook, X), Rossiya (Telegram) va Xitoy (Tik tok) kabi davlatlar kompaniyalarida shaxsiy ma’lumotlarimiz saqlanishining oldi olinardi. Ikkinchidan, hukumat kiberjinoyatlarni nazorat qilishida yordam bo‘lardi, deylik, Durovga Telegramdagi maxfiy ma’lumotlar bo‘yicha murojaat qilib o‘tirmasdi. Uchinchidan, eng asosiysi, milliy qadriyatlarimiz va tilimizni saqlab qolish uchun o‘sha ijtimoiy tarmoq arxiv-platforma vazifasini ham bajarishi mumkin, tabiiyki, unda ko‘proq o‘zbek tilida muloqot qilinadi va kontent yaratiladi.

To‘g‘ri unda senzura kuchaygan bo‘lishi mumkin, moddiy-texnik xarajatlar ham kam bo‘lmasligi aniq va global mediamakondagidek ko‘p ma‘lumot ololmaymiz, ammo asosiy muloqot va ma’lumotlar almashinuvi, bugungi internet rivojlangan yoki axborot urusi (Information warfare) davrida o‘zimizda saqlanishi maqsadga muvofiq. Siz-chi, milliy ijtimoiy tarmog‘imiz bo‘lganida undan davomli foydalangan bo‘larmidingiz? Agar izoh yozmasangiz shunchaki like bosing (bu orqali postlarim qancha odamlarga qiziq bo‘layotganini aniqlamoqchiman, rahmat).

“Kichik” ma‘lumot o‘zim uchun bilib oldim. Internetda, ayniqsa, ta’lim bilan bog‘liq ma’lumotlar topish bo’yicha asosiy segment YouTube’da o’zbek tilidan darslar faqat Ibrat farzandlari'da bor ekan. Butun bir davlat tilini o‘rgatadigan undan boshqa videokontent yo‘q. Hatto qo‘shni Qozog‘istonda tilga e’tibor bizdan yuqoriroq ekan, kamida 5 ta qozoq tilini o‘rgatishga ixtisoslashgan kanallarni topdim. Aytgancha, bugun Alisher Navoiy tavvalud topgan kun.

Jarayon

Bolaligimizda Dynamo ismli sehrgarning illyuziyalarini telekanalda (aniq qaysi kanal ekanini eslolmadim) sabrsizlik bilan kutganmiz (2011-2014 yillar). Uning suv ustidan yurib o‘tishi, devorlarni ushlab havoda muallaq turishi va telefonlarni shisha ichiga joylab qo‘yishi bizni juda hayratga solgan. Keyinchalik Zach King uning o‘rnini internetda porlashi bilan egalladi va boshqa “magician”lar ko‘payib Dynoma bugungi kungacha deyarli unutildi. U haqidagi ma’lumotlarni izlab kron kasalligi (oshqozon-ichak traktining surunkali yallig'lanishi) tashxisi qo‘yilgani uchun so'nggi yillarda ko‘rinmay qolganini aniqladim. 2017-yilda artrit bilan ham kurashgan va bu kasalliklar uning jismoniy faolligi va ishlashiga ta'sir ko'rsatgan.

Cultural Forgetting. Bu fenomen madaniyatda doimiy yangilik va o'zgarishlarga bo'lgan ehtiyoj mavjudligi uchun yangi mashhurlar, hodisalar yoki texnologiyalar paydo bo'lganda, eski mashhurlik tezda unutilishini anglatadi. Dynamo qatorida Merlin, Iztopar, Jumong kabi biz bolaligimizda sevib tomosha qilgan obrazlar ham bugungi vaqtgacha deyarli unutilgan. Bizning avlod global olib qaraganda zet avlod vakillarimiz (1996-yilgacha millenial, 1997-2015 zet avlod deyiladi), ammo O‘zbekistonga internet va elektron texnikaning ommalashishi kechikishi sababli asr boshida tug‘ilganlarda ham milleniallik saqlanib qolgan va biz kitob o‘qib hamda televizor ko‘rib ulg‘aygan so‘ngi avlod vakillaridanmiz deb maqtana olaman.

...Biz kitoblar o‘qiganimiz uchun rag‘bat ham kutmasdik va ko‘chada wifi ulab specialforces game, mini militia o‘ynash yillarigacha ko‘proq jamoaviy sport turlarini afzal ko‘rganmiz. Hozirgi holat butunlay evrilgan va zamonaviy, hammasi tushdek. BIr paytlar televizor gazetani trashga aylantirganidek, endi uning o‘zi internet vositasidagi mobil telefonlar tomonidan uloqtirilmoqda. Men gapni bunchalik uzoqdan boshlamoqchi emasdim, aytmoqchi bo‘lganim shunchaki zamon o‘zgarib boraverishi aslida ilg‘anmaydigandek ko‘rinadi, ammo sal uzoqroq o‘tmishga nazr solib qarasak, bu shiddat bizning ichki “men”larimizniyam o‘zgartirib yuborayotganini ko‘rishimiz mumkin.

Sportdan siyosatgacha (Olimpiada o'yinlari va Markaziy Osiyodagi geosiyosiy vaziyat)

Men boshlanishiga avvalroq yozmoqchi bo'lib, ammo bunga erinib qolib ketgan bir-ikkita narsalar haqida aytib o'tmoqchiman. Birinchi o'rinda Olimpiada o'yinlari, deyarli barcha o'zbekistonlik sportchilarning ishtirokini qoldirmasdan kuzatdim va menda musobaqa tugagach bitta kichik ishonch uyg'ondi: yaqin kelajakda O'zbekiston ham o'zida Olimpiya o'yinlarini qabul qilsa bo'larkan.

Osiyodan Xitoy, Janubiy Koreya va Yaponiyada bunday nufuzli musobaqa o'tgan xolos. Baholanki, medallar jamlashda aynan ulardan keyingi o'ringacha ko'tarila oldik. Olimpiyadada O'zbekistonning mavqeyi ancha yuksaldi va mezbonlik uchun bir necha o'n yillab resurslar yaratish darkor. To'g'ri, sport inshootlari qurish uchun byudjetdan milliardlar sarflanishi kerak bo'ladi, bu borada bahs qilsa arziydi deb o'ylayman. Bunday fikrlar, hech shubxa yo’qki, mendan avval o’zbek sportining yuqorisida turuvchi personallarning ham xayolidan o’tgan. 2025-yilgi Osiyo o’yinlariga mezbonlik, Yangi O’zbekiston bog’ining qarshida qad rostlashga deyarli ulgurgan Olimpiya shaharchasi ham bu borada tetapoya bo’lsa kerak.

Sportdagi kichik prognozlardan so’ng o’zim ko’proq yoqtiradigim – siyosat haqida ham gapirib o’tmasam bo’lmasdi. Markaziy Osiyo davlatlarining jiplashuvi. Ozgina bo'lsa ham siyosatga qiziqadigan odam hech gumon yo'qki, O'zbekiston va Qozog'iston o'rtasidagi munosabatlar har qachongidan ham ijobiy nuqtaga kirganini ko'rishi mumkin. Bir davrlar o'rtada bo'lgan kuchli raqobat endi geosiyosiy vaziyat fonida ittifoqchilikka o'rin bo'shatyapti. SIyosiy tahlilchilar Rossiyadagi urush yakuniga yetayotgani va keyingi nishon Qozog'iston bo'lishi mumkinligini da'vo qilishmoqda. Markaziy Osiyo davlatlarining xususan ikkita siyosiy va iqtisodiy jihatdan qudratli bo'lgan O'zbekiston va Qozog'iston uchun mu juda muhim signal bo'lishi mumkin. Qayd etish kerak bunday birlashuv siyosiy tadbirlarga Olimpiya o'yinlarining ham xissasi qo'shilib, o'z bo'yini ochiq ko'rsatdi. Bunga o'sha Jalolov o'yinidan tortib, bovur qozoq xalqi tomonidan kuylangan qo'shiqlar, tojik, qirg'iz va turkmanlarning ham O'zbekistonning qiymatli ishtirokini o'zinikidek qabul qilganini ko'rish mumkin. Rossiayaning Kursk viloyatiga ukrain qo'shinlarining tobora chuqurroq joylashib olayotgani Rossiya-Ukraina o'rtasidagi mojaroning shu kungacha bo'lgan eng katta burilish nuqtalaridan bo'lgani aytilmoqda. Ammo bu bo'yicha aniq shaxsiy fikrga ega emasligim uchun mavzuni ochiq qoldiraman. Fikrat dasturi. Kun.uz va Qalampir.uz Yaqin Sharqda, Rossiya-Ukraina chegarasida hamda Markaziy Osiyoda yuz berayotgan voqelar bo'yicha tahlillar e'lon qilmoqda. Bugungi kunning majburiyatiga aylanib borayotgan siyosasiy jarayonlarga befarq bo'lmaslik uchun sizga ushbu ishonchli manbalarni tavsiya qilgan bo'lardim.

Hammaga xayrli kech. Shaxsiy blogimni yuritishga anchadan beri vaqt topa olmayotgandim; universitetni bitkazgach, hamma tengqurlarim duch keladigan kichik muammo - ishsizlik bilan kurashib oldim orada, va oxirda bu nuqson ham joyiga tushib ketdi. Endi postlar ko’proq yoza olaman, nazarimda.

Men bilan qolayotganingiz uchun rahmat.