Репост из: FarDU | Yurisprudensiya | Rasmiy 🇺🇿
❓ Gipotezami yoki Dispozitsiya?
❓ Huquq normasining mazkur elementlarini qanday farqlab olish mumkin?
✅ Eng osoni — huquq normasining sanksiya qismini ajratib olish.
❓ Lekin, gipoteza va dispozitsiya o'zaro qanday farqlanadi?
💡 Aslida oddiy qoida ya'ni, huquq normasini harakatga keltiruvchi shart-sharoit bu gipotezadir. Ya'ni, birorta huquqiy qoidani ishlashi uchun gipoteza — faraz qilingan shart sodir bo'lishi kerak.
🔁 Agar huquq normasining harakatga kelishi uchun hech qanday shart belgilangan bo'lmasa, demak bu huquq normasi faqat dispozitsiyadan iborat bo'ladi.
MISOLLAR⤵️:
🔢 "Yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar umummilliy boylikdir".
🔢 "O‘zbekiston Respublikasining pul birligi so‘mdir".
🔢 "O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijro etuvchi hokimiyatni amalga oshiradi".
⬆️ Yuqoridagi qoidalarning amal qilishi uchun hech qanday shart BELGILANMAGAN. Demak, yuqoridagi qoida huquq normasi dispozitsiyasining o'zidan iboratdir.
⁉️ GIPOTEZA QANDAY ANIQLANADI?
⬆️ Yuqorida keltirilgan dispozitsiyadagi qoidaning amal qilishi uchun shart etib belgilangan holatlar bo'lsa, mana shu shartlar gipotezadir.
✏️ Aniqlashning bir qancha usullari bor, shulardan eng osoni kalit so'zlardan foydalanishdir
🔎 KALIT SO'ZLAR: Agar... ...sa, Qanday holatda... Qanday sharoitda... kabilardir.
MISOLLAR⤵️:
🔢 "Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining qonunida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa (GIPOTEZA), O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi qoidalari qo‘llaniladi (DISPOZITSIYA)".
🔢Aybdorlikka oid barcha shubhalar, agar ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan bo‘lsa (GIPOTEZA), gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki mahkumning foydasiga hal qilinishi kerak (DISPOZITSIYA).
🔢 Agar shaxsning o‘z aybini tan olganligi unga qarshi yagona dalil bo‘lsa (GIPOTEZA), u aybdor deb topilishi yoki jazoga tortilishi mumkin emas (DISPOZITSIYA).
🧠 Endi test ishlab ko'ramiz:
❓ "Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar o‘z ota-onalari haqida g‘amxo‘rlik qilishga majburdirlar".
🏷️Yuqoridagi normaning ajratilgan qismi huquq normasining qaysi elementiga tegishli?
A) Gipoteza B) Dispozitsiya
✔️ To'g'ri javob: A
❕ Chunki, huquq normasi farzandlar faqatgina voyaga yetgan bo'lsa, faqatgina mehnatga layoqatli bo'lsa ota-onasiga g'amxo'rlik qilishga majburligini nazarda tutadi.
📢 Voyaga yetgan mehnatga layoqatli — bo'lish huquq normasining amalga oshish shartidir.
#️⃣ Demak, xulosa qilamiz:
📶 huquq normasida hech qanday shartlarsiz amal qiladigan qoida belgilangan bo'lsa — bu dispozitsiya;
ℹ️ dispozitsiyaning amalga oshishi uchun belgilangan shartlar bo'lsa — bu gipotezadir.
🚀 @FarDU_Yurisprudensiya ⏺
❓ Huquq normasining mazkur elementlarini qanday farqlab olish mumkin?
✅ Eng osoni — huquq normasining sanksiya qismini ajratib olish.
❓ Lekin, gipoteza va dispozitsiya o'zaro qanday farqlanadi?
💡 Aslida oddiy qoida ya'ni, huquq normasini harakatga keltiruvchi shart-sharoit bu gipotezadir. Ya'ni, birorta huquqiy qoidani ishlashi uchun gipoteza — faraz qilingan shart sodir bo'lishi kerak.
🔁 Agar huquq normasining harakatga kelishi uchun hech qanday shart belgilangan bo'lmasa, demak bu huquq normasi faqat dispozitsiyadan iborat bo'ladi.
MISOLLAR⤵️:
🔢 "Yer osti boyliklari, suv, o‘simlik va hayvonot dunyosi hamda boshqa tabiiy resurslar umummilliy boylikdir".
🔢 "O‘zbekiston Respublikasining pul birligi so‘mdir".
🔢 "O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ijro etuvchi hokimiyatni amalga oshiradi".
⬆️ Yuqoridagi qoidalarning amal qilishi uchun hech qanday shart BELGILANMAGAN. Demak, yuqoridagi qoida huquq normasi dispozitsiyasining o'zidan iboratdir.
⁉️ GIPOTEZA QANDAY ANIQLANADI?
⬆️ Yuqorida keltirilgan dispozitsiyadagi qoidaning amal qilishi uchun shart etib belgilangan holatlar bo'lsa, mana shu shartlar gipotezadir.
✏️ Aniqlashning bir qancha usullari bor, shulardan eng osoni kalit so'zlardan foydalanishdir
🔎 KALIT SO'ZLAR: Agar... ...sa, Qanday holatda... Qanday sharoitda... kabilardir.
MISOLLAR⤵️:
🔢 "Agar O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasida O‘zbekiston Respublikasining qonunida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo‘lsa (GIPOTEZA), O‘zbekiston Respublikasining xalqaro shartnomasi qoidalari qo‘llaniladi (DISPOZITSIYA)".
🔢Aybdorlikka oid barcha shubhalar, agar ularni bartaraf etish imkoniyatlari tugagan bo‘lsa (GIPOTEZA), gumon qilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchining yoki mahkumning foydasiga hal qilinishi kerak (DISPOZITSIYA).
🔢 Agar shaxsning o‘z aybini tan olganligi unga qarshi yagona dalil bo‘lsa (GIPOTEZA), u aybdor deb topilishi yoki jazoga tortilishi mumkin emas (DISPOZITSIYA).
🧠 Endi test ishlab ko'ramiz:
❓ "Voyaga yetgan mehnatga layoqatli farzandlar o‘z ota-onalari haqida g‘amxo‘rlik qilishga majburdirlar".
🏷️Yuqoridagi normaning ajratilgan qismi huquq normasining qaysi elementiga tegishli?
A) Gipoteza B) Dispozitsiya
✔️ To'g'ri javob: A
❕ Chunki, huquq normasi farzandlar faqatgina voyaga yetgan bo'lsa, faqatgina mehnatga layoqatli bo'lsa ota-onasiga g'amxo'rlik qilishga majburligini nazarda tutadi.
📢 Voyaga yetgan mehnatga layoqatli — bo'lish huquq normasining amalga oshish shartidir.
#️⃣ Demak, xulosa qilamiz:
📶 huquq normasida hech qanday shartlarsiz amal qiladigan qoida belgilangan bo'lsa — bu dispozitsiya;
ℹ️ dispozitsiyaning amalga oshishi uchun belgilangan shartlar bo'lsa — bu gipotezadir.
🚀 @FarDU_Yurisprudensiya ⏺