Keyin esa ongsiz qabul qilganlarini sekin asta savol ostiga oladi. Endi “vava” boʻlganda oʻpib qoʻyishlari shartmasligini tushunib qoladi. Bu haqida keyingi hikoyalarda)

Biz bolaga harf oʻrgatamiz deb oʻylaymiz, bola esa bizdan harfdan boshqa hamma narsani olayotgan boʻladi. Nima gapirishimiz, qanday gapirishimiz, qayerda, qachon qanday soʻzlar tanlashimiz, qoʻlimizni qaysi choʻntakka qaysi holatda qanday tiqib turishimiz, oʻngmi chapmi, sochimizni qaysi tarafga qachon qanday turmaklashimiz: hamma-hammasini bola, oʻzlashtiradi, takrorlaydi va buni yaxshi koʻradi ham ✨


Shu bilan birga, bola bizdan oʻz hissiyotlarini ham oʻrganadi. Mana shu narsani qancha erta oʻzlashtirsa, shuncha yaxshi. Sababi ulgʻayish ayni shu yerda sodir boʻladi. Necha yosh boʻlmang, jahlingizni chiqaradigan narsani topib, u bilan butun umrga kelishib olishni bilmas ekansiz, hislaringiz mas’uliyatini olmas ekansiz, insonlardan oʻz kutuvlaringiz uchun xafa boʻlishni toʻxtatmas ekansiz — ruhan bola boʻlib qolaverasiz.

Demak, endi Sizga ham boshidan yaxshi koʻrishni oʻrgatish kerak, xuddi bolaga oʻrgatiladigandek. Bu ishni psixologlar qiladi. Psixolog qabulida 50 yoshli 5 yoshli insonlar ham koʻplab topiladi. Ular shu xonada sekinlik bilan ruhan ulgʻayishni, muhabbatni his qilishni va qildirishni, yigʻlashni va yigʻlatishni, kulishni va kuldirishni oʻrganishadi. Albatta bu bola oʻrganadigandek silliq va sirli kechmaydi. Lekin jarayon bolaning his-tuygʻulari kuchlilik darajasidan boshlanadi. Qorni och qolganda qattiq yigʻlashi yoki onasini koʻrgani uchungina qiqirlab kulishidek yoki boʻlmasa oʻyinchoqqa qoʻli yetmasa dodlab yigʻlashidek.

Bu yozganlarimni ulgʻaygan farzand, nabira yoki jiyan rollariga qanday aloqasi bor?

Ulgʻayganimiz sari ota-onalarimiz, bobo-buvilarimiz, amaki-xola, ammalarimizni, ular yashagan davr, imkoniyatlar, ijtimoiy vaziyatlarni tushunishimiz qiyinlashib borishi mumkin. Ayniqsa, oʻzligini qidirib, erkinlikka intilayotgan yoshlar, xususan men ham, bundan koʻproq qiynaladi. Sababi nafaqat biz ota-onalarimizni tushinmaymiz, balki ular ham bizga oʻzlarida hech qachon boʻlmagan fikrlash erkinligini bergilari kelmaydi. Ongsiz ravishda, albatta. Ularning “mehr” olgan tillari va beradigan “mehr”lari umumqabul qilingan rahm, muhabbat, shafqat tillaridan farq qilishi mumkin. Ular, balki, hech qachon aybdorlik hisidan holi yashamagandirlar? Hech qachon jahlini oʻzini vaqtida toʻgʻri tarafga yoʻnaltira olishmagandir? Xursandligini, muhabbatini yoki kimnidir, nimanidir yomon koʻrishini vaqtida ayta olmagandir? Bularni qilish nega kerak dersiz? Tushunaman Sizni ham. Bularni bajarish shunchalik muhim-ki, inson vaqtida bildirmagan jahli tufayli saratondan oʻlishi mumkin. Bu ham yetmagandek, ortidan qolganlarni sababsiz butun umrlik aybdorlik hisiga koʻmib ketishlari mumkin. Tasavvur qilyapsizmi?

Inson qachon ongli ravishda aybi yoʻq yoki bor ekanini ayta oladi? Xavfsizlikda. Qoʻrquvdan, kaltakdan, kattalarning jahlidan va vajohatli qarashlaridan omonda boʻlganda.

Mana shu xavfsizlik ahamiyatini kim birinchi tushunib yetgan boʻlsa, yaqindan yaqinlashmoqchi boʻlganlariga — ota-ona, bobo-buvi, amaki-togʻa, xola-ammalariga shu xavfsizlik hisini berishga urinib muloqot qilish endi uning mas’uliyati.

Ulgʻaygan, yaqinlari bilan rostdan ham yaqinlashmoqchi boʻlgan bola, nabira, jiyanlarga koʻplab muhabbat, ongli sabr va davomiy terapiya olishni tilab qolaman. Unutmang, bu ham bir jarayon. Shoshmang va shoshiltirishlariga ham yoʻl qoʻymang. Jarayonda oʻzingizga ham gʻamxoʻrlikni unutmang, axir Siz endi katta odamsiz 😊

Alloh baraka bersin!

@globalstudentt