Grenlandiya muz qatlamining yorilishi har qachongidan ham tezlashmoqda, tadqiqot natijalari ko‘rsatmoqda
Durham universiteti tadqiqotchilarining aniqlashicha, Grenlandiya muz qatlamida yoriqlar iqlim o‘zgarishi ta’sirida tobora kattalashib va chuqurlashib bormoqda.
Dunyo bo‘yicha ikkinchi eng katta muz qatlami bo‘lgan Grenlandiya muz qatlami iqlim inqirozi sababli har qachongidan ham tezroq yorilmoqda, deb xulosa chiqardi tadqiqotchilar.
Olimlar 2016-yildan 2021-yilgacha bo‘lgan davr mobaynida muz qatlamining sirtida yuzaga kelgan yoriqlar evolyutsiyasini baholash uchun yuqori aniqlikdagi tijoriy sun’iy yo‘ldosh tasvirlaridan olingan 8 000 ta uch o‘lchamli xaritadan foydalandilar.
Ularning tadqiqoti shuni ko‘rsatdiki, muz ustidagi yoriqlar (tirqish shaklidagi yorig‘liklar) besh yil davomida sezilarli darajada kattalashgan va chuqurlashgan bo‘lib, avval kuzatilgan o‘zgarishlarga nisbatan tezroq sodir bo‘lgan.
Grenlandiya dengiz sathining ko‘tarilishiga qanday ta’sir qiladi?
1992-yildan buyon Grenlandiya muz qatlamining erishi global dengiz sathining taxminan 14 mm ga ko‘tarilishiga sabab bo‘lgan. Olimlarning ta’kidlashicha, bu ikki asosiy omil bilan bog‘liq:
1. Haroratning oshishi tufayli muzning erish darajasi ortgan.
2. Okean harorati isishi natijasida muzning okeanga ko‘chish tezligi oshgan.
– dedi Chudley.
Tadqiqotchilar dengiz sathining o‘sishini aniqroq bashorat qilishga umid qilmoqda
Ushbu tadqiqotda qo‘llanilgan yuqori aniqlikdagi xaritalash usuli kelajakdagi tadqiqotlarga hissa qo‘shib, global dengiz sathining ko‘tarilishi prognozini yaxshilashga yordam beradi.
- dedi Chudley.
Olimlar ta’kidlashicha, dengiz sathining o‘sishini yanada aniq prognoz qilish muhim, chunki kelgusi uch asr davomida uni boshqarish, oldini olish va unga moslashish choralari ko‘rilishi lozim.
@ceen_news
Durham universiteti tadqiqotchilarining aniqlashicha, Grenlandiya muz qatlamida yoriqlar iqlim o‘zgarishi ta’sirida tobora kattalashib va chuqurlashib bormoqda.
Dunyo bo‘yicha ikkinchi eng katta muz qatlami bo‘lgan Grenlandiya muz qatlami iqlim inqirozi sababli har qachongidan ham tezroq yorilmoqda, deb xulosa chiqardi tadqiqotchilar.
Olimlar 2016-yildan 2021-yilgacha bo‘lgan davr mobaynida muz qatlamining sirtida yuzaga kelgan yoriqlar evolyutsiyasini baholash uchun yuqori aniqlikdagi tijoriy sun’iy yo‘ldosh tasvirlaridan olingan 8 000 ta uch o‘lchamli xaritadan foydalandilar.
Ularning tadqiqoti shuni ko‘rsatdiki, muz ustidagi yoriqlar (tirqish shaklidagi yorig‘liklar) besh yil davomida sezilarli darajada kattalashgan va chuqurlashgan bo‘lib, avval kuzatilgan o‘zgarishlarga nisbatan tezroq sodir bo‘lgan.
“Meni eng hayratlantirgani – bu jarayonning naqadar tez sodir bo‘layotgani bo‘ldi. Oldingi tadqiqotlardan biri o‘zgarishlar bir necha o‘n yilliklar davomida sodir bo‘lishini ko‘rsatgan edi… biz esa buni atigi besh yil ichida sodir bo‘layotganini ko‘rsatmoqdamiz,”– dedi tadqiqotning bosh muallifi, Durham universitetining geografiya bo‘yicha assistent-professori Doktor Tom Chudley.
Grenlandiya dengiz sathining ko‘tarilishiga qanday ta’sir qiladi?
1992-yildan buyon Grenlandiya muz qatlamining erishi global dengiz sathining taxminan 14 mm ga ko‘tarilishiga sabab bo‘lgan. Olimlarning ta’kidlashicha, bu ikki asosiy omil bilan bog‘liq:
1. Haroratning oshishi tufayli muzning erish darajasi ortgan.
2. Okean harorati isishi natijasida muzning okeanga ko‘chish tezligi oshgan.
“Biz yoriqlarning ochilishi muz qatlamining tezlashishi bilan bog‘liq ekanligiga ishonamiz. 1990-yillardan beri muz qatlamining ancha tezlashganini bilamiz, va umuman olganda, buni okean suvi isishi bilan bog‘laymiz,”
– dedi Chudley.
Tadqiqotchilar dengiz sathining o‘sishini aniqroq bashorat qilishga umid qilmoqda
Ushbu tadqiqotda qo‘llanilgan yuqori aniqlikdagi xaritalash usuli kelajakdagi tadqiqotlarga hissa qo‘shib, global dengiz sathining ko‘tarilishi prognozini yaxshilashga yordam beradi.
“Ko‘plab yirik iqlim modellarimiz muz qatlamining dinamik beqarorliklarini to‘g‘ri hisobga olishda qiynaladi,"
- dedi Chudley.
“Bu beqarorliklar muz harakatining tezlashishi bilan bog‘liq… va aynan shu jarayonlar 2100-yilgacha dengiz sathining 1 metr, 2300-yilgacha esa 10 metr ko‘tarilishiga sabab bo‘lishi mumkin.”
Olimlar ta’kidlashicha, dengiz sathining o‘sishini yanada aniq prognoz qilish muhim, chunki kelgusi uch asr davomida uni boshqarish, oldini olish va unga moslashish choralari ko‘rilishi lozim.
@ceen_news