Fikrlash – ne’matmi yoki jinoyat?
Erich Mariya Remarkning ushbu iqtibosi inson tafakkurining tarixiy o‘zgarishini ta’kidlaydi. Qadimgi yunonlarda fikrlash buyuk iqtidor hisoblangan, chunki u insonni hayvonlardan ajratib turuvchi asosiy fazilat edi. Falsafiy tafakkur, mantiqiy tahlil va haqiqatni izlash eng yuksak qadriyatlardan biri sanalgan.
Keyinchalik fikrlash baxt manbai deb qaraldi. Haqiqiy tafakkur orqali inson o‘z hayotini anglab, ichki uyg‘unlikka erisha boshladi. Bilim orttirish, donolik sari intilish insonni chinakam baxtli qiluvchi omillardan biri bo‘lib qoldi.
Biroq jamiyat rivojlanar ekan, mustaqil fikrlash dardga aylana boshladi. Chunki jamiyatning har doim ham haqiqatni eshitishga tayyor emasligi, aksariyat hollarda odamlar o‘zlari uchun qulay bo‘lgan yolg‘onlarga ishonishni afzal bilishi ko‘plab ziyolilarni iztirobga soldi. Fikr bildirganlar quvg‘in qilindi, noqulay haqiqatni aytganlar dushman sifatida qabul qilindi.
Va bugun... Mustaqil fikrlash ba’zi joylarda deyarli jinoyatga aylandi. Har doim ham ochiq gapirish yoki mavjud tartibotlarni tanqid qilish xavfsiz emas. Shu bois ko‘pchilik jim qolishni, ko‘rinmas bo‘lishni afzal biladi. Lekin haqiqatni aytishdan, fikrlashdan va uni ifodalashdan qo‘rqmaslik inson erkinligining eng asosiy mezonlaridan biri bo‘lib qolmoqda.
Erich Mariya Remarkning ushbu iqtibosi inson tafakkurining tarixiy o‘zgarishini ta’kidlaydi. Qadimgi yunonlarda fikrlash buyuk iqtidor hisoblangan, chunki u insonni hayvonlardan ajratib turuvchi asosiy fazilat edi. Falsafiy tafakkur, mantiqiy tahlil va haqiqatni izlash eng yuksak qadriyatlardan biri sanalgan.
Keyinchalik fikrlash baxt manbai deb qaraldi. Haqiqiy tafakkur orqali inson o‘z hayotini anglab, ichki uyg‘unlikka erisha boshladi. Bilim orttirish, donolik sari intilish insonni chinakam baxtli qiluvchi omillardan biri bo‘lib qoldi.
Biroq jamiyat rivojlanar ekan, mustaqil fikrlash dardga aylana boshladi. Chunki jamiyatning har doim ham haqiqatni eshitishga tayyor emasligi, aksariyat hollarda odamlar o‘zlari uchun qulay bo‘lgan yolg‘onlarga ishonishni afzal bilishi ko‘plab ziyolilarni iztirobga soldi. Fikr bildirganlar quvg‘in qilindi, noqulay haqiqatni aytganlar dushman sifatida qabul qilindi.
Va bugun... Mustaqil fikrlash ba’zi joylarda deyarli jinoyatga aylandi. Har doim ham ochiq gapirish yoki mavjud tartibotlarni tanqid qilish xavfsiz emas. Shu bois ko‘pchilik jim qolishni, ko‘rinmas bo‘lishni afzal biladi. Lekin haqiqatni aytishdan, fikrlashdan va uni ifodalashdan qo‘rqmaslik inson erkinligining eng asosiy mezonlaridan biri bo‘lib qolmoqda.
💭Sizningcha, hozirgi jamiyatda mustaqil fikrlash qanday qabul qilinadi? Bu erkinlikmi yoki xavf? Fikrlaringizni izohlarda qoldiring.