“БИЗ ЕВРОПА ЭМАСМИЗ”
“Саройдан ҳайдаб юборишдан олдин менинг (Россия императори Александр II. Таржимон) Победоносцевга бўлган эътиборимни ҳамма кўриб қўйиши учун унинг олдига шахсан ўзим бордим...
Ва шундан кейин унинг монологи бошланди:
-Ҳазрати Олийлари, ишонинг, биз... бошқачамиз! Биз Европа эмасмиз. Бизнинг ўз тараққиёт йўлимиз бор. Илоҳий китобимизда бизнинг азалий ва абадий анъаналаримиз жо бўлган... Биз барча ишларни шошмасдан қилишимиз керак. Майда қадамлар билан ҳам Европага етиб олса бўлади... Шошқалоқлик биз учун ўлим билан баробар. Файтон ҳайдовчисига: “Манзилимга шошилмай олиб боришинг учун ҳақ тўлайман, деб айтаман”. Шунда бизнинг абжағи чиқиб кетган йўлларда ҳам арава ағдарилиб кетмайди. Бизнинг одамларга эрк берсангиз қанчалик хавфли бўлиб кетишини тушунмай туриб Европа биздан тезроқ барча эркинликларни жорий қилишни талаб қилмоқда. Подшо Александр Павлович жуда қадрлаган Пьемонт элчиси Жозеф де Местр тез-тез шундай деб турарди: “Россия халқига жуда кўп озодлик бериб юбориш – ҳеч қачон оғзига вино олмаган инсонга кўп ичириб, сўнг унда ақлли ишлар кутиш билан баробар”. Қояга михлаб ташланган қароқчи Степан Разин ҳақида ибратли афсона бор... Халқнинг қояга занжирбанд этилган исёнкор ва бошбошдоқликка мойил руҳини фақат подшонинг кескин қонунлари ва шафқатсиз ҳокимиятигина тийиб туради. Бизнинг бепоён мамлакатимизда ёввойи одам қўлида чўқмор билан қоя занжирларини узиб чиқишга ташна бўлиб турибди. Ҳеч қачон эрки ўзи қўлида бўлмаган ёввойи одам биз берган озодликда қўрқинчли махлуққа айланади ва атрофидаги барча нарсани вайрон ва ғорат қилиб, охирида ўзини ҳам ҳалок қилади... Европаликлар – булар тартиб одамлари... Европаликни бирор нарсадан аччиғи чиқса – аччиқланганлигини аниқ-тиниқ кўриб турасиз... Бизнинг одамлар эса сизга боши ерга текунича таъзим бажо айлайди ва ана шундай мулойим ва итоаткор башараси билан шартта гирбонингизда олиб, бўғиб ташлайди. Бу қилиғидан олдин ҳатто чўқиниб олишни ҳам эсдан чиқармайди... Ҳазрати Олийлари, ишонинг, сиз бирданига жуда кўп ислоҳотларни бошлаб юбордингиз... Бизнинг ёшлар қанчалик хавфли эканлигини университетда дарс берганимда англаб етганман. Россия қўлга киритилган озодликдан маст бўлиб қолди ва эндиликда жуда хавфли тарзда уйғонмоқда... Буларнинг барчаси қон тўкилиши билан якун топмаса, деб қўрқаман, Ҳазрати Олийлари! Энди университет таълимини олган Пугачев пайдо бўлмасин ишқилиб... Менинг яқин танишим ва ёшлигида ўзи ҳам адашган таниқли ёзувчи Достоевский бизнинг ёшлар ҳақида жуда ажойиб гап айтган: “Бизнинг бирорта ёш йигитимиз қўлига юлдузларнинг аниқ ўрни белгиланган харитани ўрганиш учун берсангиз, у ишни харитани дарҳол тузатишдан бошлайди”. Ҳазрати олийлар, сиз уларга етарли даражада кўп нарсани бердингиз, аммо кўриб турганингизек улар барча нарсани талаб қилишмоқда...
У яна жуда кўп гапирди.
Мен уни жуда катта қизиқиш билан тингладим. Бу ақлли одам ичимда мудом гапириб турган бошқа овозни... отамнинг (Россия императори Николай I. Таржимон) овозини менга эшиттирганди...
Мен Победоносцевни саройда қолдирдим ва тахт вориси Сашанинг (бўлғуси Россия императори Александр III.Таржимон) бош устози этиб тайинладим”.
Эдвард Радзинский. “Князь. Чақимчининг хотиралари”
Жалолиддин Сафоев таржимаси
Телеграм каналимизни кузатиб боринг ва дўстларга улашинг:
https://t.me/Safoyev_Fikri
“Саройдан ҳайдаб юборишдан олдин менинг (Россия императори Александр II. Таржимон) Победоносцевга бўлган эътиборимни ҳамма кўриб қўйиши учун унинг олдига шахсан ўзим бордим...
Ва шундан кейин унинг монологи бошланди:
-Ҳазрати Олийлари, ишонинг, биз... бошқачамиз! Биз Европа эмасмиз. Бизнинг ўз тараққиёт йўлимиз бор. Илоҳий китобимизда бизнинг азалий ва абадий анъаналаримиз жо бўлган... Биз барча ишларни шошмасдан қилишимиз керак. Майда қадамлар билан ҳам Европага етиб олса бўлади... Шошқалоқлик биз учун ўлим билан баробар. Файтон ҳайдовчисига: “Манзилимга шошилмай олиб боришинг учун ҳақ тўлайман, деб айтаман”. Шунда бизнинг абжағи чиқиб кетган йўлларда ҳам арава ағдарилиб кетмайди. Бизнинг одамларга эрк берсангиз қанчалик хавфли бўлиб кетишини тушунмай туриб Европа биздан тезроқ барча эркинликларни жорий қилишни талаб қилмоқда. Подшо Александр Павлович жуда қадрлаган Пьемонт элчиси Жозеф де Местр тез-тез шундай деб турарди: “Россия халқига жуда кўп озодлик бериб юбориш – ҳеч қачон оғзига вино олмаган инсонга кўп ичириб, сўнг унда ақлли ишлар кутиш билан баробар”. Қояга михлаб ташланган қароқчи Степан Разин ҳақида ибратли афсона бор... Халқнинг қояга занжирбанд этилган исёнкор ва бошбошдоқликка мойил руҳини фақат подшонинг кескин қонунлари ва шафқатсиз ҳокимиятигина тийиб туради. Бизнинг бепоён мамлакатимизда ёввойи одам қўлида чўқмор билан қоя занжирларини узиб чиқишга ташна бўлиб турибди. Ҳеч қачон эрки ўзи қўлида бўлмаган ёввойи одам биз берган озодликда қўрқинчли махлуққа айланади ва атрофидаги барча нарсани вайрон ва ғорат қилиб, охирида ўзини ҳам ҳалок қилади... Европаликлар – булар тартиб одамлари... Европаликни бирор нарсадан аччиғи чиқса – аччиқланганлигини аниқ-тиниқ кўриб турасиз... Бизнинг одамлар эса сизга боши ерга текунича таъзим бажо айлайди ва ана шундай мулойим ва итоаткор башараси билан шартта гирбонингизда олиб, бўғиб ташлайди. Бу қилиғидан олдин ҳатто чўқиниб олишни ҳам эсдан чиқармайди... Ҳазрати Олийлари, ишонинг, сиз бирданига жуда кўп ислоҳотларни бошлаб юбордингиз... Бизнинг ёшлар қанчалик хавфли эканлигини университетда дарс берганимда англаб етганман. Россия қўлга киритилган озодликдан маст бўлиб қолди ва эндиликда жуда хавфли тарзда уйғонмоқда... Буларнинг барчаси қон тўкилиши билан якун топмаса, деб қўрқаман, Ҳазрати Олийлари! Энди университет таълимини олган Пугачев пайдо бўлмасин ишқилиб... Менинг яқин танишим ва ёшлигида ўзи ҳам адашган таниқли ёзувчи Достоевский бизнинг ёшлар ҳақида жуда ажойиб гап айтган: “Бизнинг бирорта ёш йигитимиз қўлига юлдузларнинг аниқ ўрни белгиланган харитани ўрганиш учун берсангиз, у ишни харитани дарҳол тузатишдан бошлайди”. Ҳазрати олийлар, сиз уларга етарли даражада кўп нарсани бердингиз, аммо кўриб турганингизек улар барча нарсани талаб қилишмоқда...
У яна жуда кўп гапирди.
Мен уни жуда катта қизиқиш билан тингладим. Бу ақлли одам ичимда мудом гапириб турган бошқа овозни... отамнинг (Россия императори Николай I. Таржимон) овозини менга эшиттирганди...
Мен Победоносцевни саройда қолдирдим ва тахт вориси Сашанинг (бўлғуси Россия императори Александр III.Таржимон) бош устози этиб тайинладим”.
Эдвард Радзинский. “Князь. Чақимчининг хотиралари”
Жалолиддин Сафоев таржимаси
Телеграм каналимизни кузатиб боринг ва дўстларга улашинг:
https://t.me/Safoyev_Fikri