Amir Temur bilan Saroymulkxonimni ilk uchrashuvi shaxmat bilan boshlangani haqida bilasizmi?
“Oyina” saytidagi maqolada o’qigandim.
Saroymulkxonim turmush qurishni keskin rad etib, otasining soyasidan hech qayerga bormayman deb oyoq tirab oladi. Ammo, otasining undovlari sabab bir shart ila turmush qurishga rozi bo’ladi:
-kim meni shatranjda(shaxmat) mag’lub eta olsa, usha insonga turmushga chiqaman deydi.
U shoh bo’lsin, xoh cho’pon!
Shaharning eng kuchli shaxmatchilarini Saroymulkxonim mag’lub etadi. Amir Temurga esa mag’lub bo’ladi…
Amir Temur shaxmatda juda kuchli edi!
Tarixchi Ibn Arabshoh “Amir Temur tarixi” kitobida Sohibqiron Temur katta shaxmat o‘ynaganini yozgan:
“O‘z fikrini peshlash maqsadida u muttasil shatranj o‘ynaydi. Uning himmati kichik shatranj (o‘ynash)dan oliy bo‘lib, u katta shatranj o‘ynaydi... Temur shatranj o‘ynab, shatranjchilarning allomasi Alouddin (at Tabriziy)ga: “Go‘yo men mulk siyosatida yagona bo‘lganim kabi, sen shaxmat olamida tengi yo‘qsan”, (shuningdek yana u) bizlardan, ya’ni men va mavlono Ali Shayxdan, har qaysimizning san’atimiz karomatlarga ega bo‘lib, benazir kishilarmiz, – derdi. Shaxmat o‘yini-yu mansubalari ilmida uning o‘ziga xos sharhi bo‘lib, u bilan o‘yinda chuqur o‘ylamasdan (uning) fikri haddiga yetishga hech bir kimsa qodir emasdi. ...Men (Ibn Arabshoh)ga hikoya qilishlaricha, u, Olloh yuzini karomatli qilg‘ur, amirul mo‘miniyn Alini tushida ko‘rgan. Ali unga bir xaltada shaxmat tutqazgach, shundan keyin hech bir inson undan g‘olib chiqmagan. Uning o‘yin paytidagi (shatranj majlislaridagi) sifatlaridan biri shu ediki, u hech tafakkur qilmay, faqat (uning) raqibi uzoq o‘ylab fikrga cho‘mganidan keyin o‘ynagach, u hech bir tadbir ko‘rmasdan yurib qo‘yardi. Bir vaqtning o‘zida u (at Tabriziy) ikki raqib bilan g‘oyibona o‘ynardi va hisoblashi natijasida o‘z tomonida qanday donalar va raqiblari tomonidan qanday donalar borligini bilardi. U va Amir (Temur) katta shatranj o‘ynardilar”.
Ajoyib ma’lumot bo’lgan edi men uchun, sizga ham ulashib qo’ydim.
✈️: Maryam Javlan
“Oyina” saytidagi maqolada o’qigandim.
Saroymulkxonim turmush qurishni keskin rad etib, otasining soyasidan hech qayerga bormayman deb oyoq tirab oladi. Ammo, otasining undovlari sabab bir shart ila turmush qurishga rozi bo’ladi:
-kim meni shatranjda(shaxmat) mag’lub eta olsa, usha insonga turmushga chiqaman deydi.
U shoh bo’lsin, xoh cho’pon!
Shaharning eng kuchli shaxmatchilarini Saroymulkxonim mag’lub etadi. Amir Temurga esa mag’lub bo’ladi…
Amir Temur shaxmatda juda kuchli edi!
Tarixchi Ibn Arabshoh “Amir Temur tarixi” kitobida Sohibqiron Temur katta shaxmat o‘ynaganini yozgan:
“O‘z fikrini peshlash maqsadida u muttasil shatranj o‘ynaydi. Uning himmati kichik shatranj (o‘ynash)dan oliy bo‘lib, u katta shatranj o‘ynaydi... Temur shatranj o‘ynab, shatranjchilarning allomasi Alouddin (at Tabriziy)ga: “Go‘yo men mulk siyosatida yagona bo‘lganim kabi, sen shaxmat olamida tengi yo‘qsan”, (shuningdek yana u) bizlardan, ya’ni men va mavlono Ali Shayxdan, har qaysimizning san’atimiz karomatlarga ega bo‘lib, benazir kishilarmiz, – derdi. Shaxmat o‘yini-yu mansubalari ilmida uning o‘ziga xos sharhi bo‘lib, u bilan o‘yinda chuqur o‘ylamasdan (uning) fikri haddiga yetishga hech bir kimsa qodir emasdi. ...Men (Ibn Arabshoh)ga hikoya qilishlaricha, u, Olloh yuzini karomatli qilg‘ur, amirul mo‘miniyn Alini tushida ko‘rgan. Ali unga bir xaltada shaxmat tutqazgach, shundan keyin hech bir inson undan g‘olib chiqmagan. Uning o‘yin paytidagi (shatranj majlislaridagi) sifatlaridan biri shu ediki, u hech tafakkur qilmay, faqat (uning) raqibi uzoq o‘ylab fikrga cho‘mganidan keyin o‘ynagach, u hech bir tadbir ko‘rmasdan yurib qo‘yardi. Bir vaqtning o‘zida u (at Tabriziy) ikki raqib bilan g‘oyibona o‘ynardi va hisoblashi natijasida o‘z tomonida qanday donalar va raqiblari tomonidan qanday donalar borligini bilardi. U va Amir (Temur) katta shatranj o‘ynardilar”.
Ajoyib ma’lumot bo’lgan edi men uchun, sizga ham ulashib qo’ydim.
✈️: Maryam Javlan