Bugun 25-noyabr – Alfred Nobel dinamit uchun patent olgan kun
1867-yil 25-noyabr kuni Alfred Nobel dinamitni patentladi.
Alfred Nobel kimyo sohasiga bolalik yillaridan qiziqar, taniqli olim Nikolay Zininning qoʻlida ham tahsil olgandi. U 17 yoshida Sankt-Peterburg shahridan Yevropaga koʻchib oʻtadi. 1850-yildan 1852-yilga qadar Parij shahrida mashhur kimyogar, piroksilin ixtirochilaridan biri boʻlmish Teofil Jyul Peluzadan bilim oladi. Alferd Nobel aynan oʻsha vaqtlarda portlovchi modda – nitroglitserin haqida eshitadi. Uni Peluzaning talabalaridan biri Askanio Sobrero kashf qilgandi. Sobrero nitroglitserin katta kuchga ega boʻlibgina qolmay, yengil zarba yoki qizib ketish tufayli ham portlashi mumkin ekanligini aytib boshqalarni ogohlantiradi.
Rossiyaga qaytgan Nobel Zinindan ilhom olgancha portlovchi moddalar ustida tajribalar oʻtkaza boshlaydi. 1864-yilning sentyabr oyida Stokgolmdagi Nobel fabrikasida portlash yuz beradi, buning oqibatida 4 nafar ishchi va Alfred Nobelning kichik ukasi Emil ham halok boʻladi. Alferdni ushbu fojia ham oʻz yoʻlidan qaytara olmaydi va tez orada “Nitroglycerin AB” deb nomlangan kompaniyaga asos soladi.
Keyinchalik Nobel oʻz laboratoriyasida tajribalarni davom ettiradi, u nitroglitserinni turli moddalar – boʻr, yogʻoch qirindisi, sement bilan qorishtirib koʻradi. Oradan bir yil oʻtib esa dinamitni kashf qiladi.
U oʻz ixtirosini boshqalarga ham tanitish maqsadida ommaviy namoyishlar oʻtkazdi, natijada uning kashfiyotiga boʻlgan qiziqish ortib ketdi.
Dinamit savdosi Nobelni badavlat insonga aylantirdi. U dinamitning qudratini yanada oshirish masalasi ustida bosh qotirib, uni suv ostida qoʻllash usulini ham oʻylab topdi.
Avvaliga dinamitdan yoʻllar qurish, kon shaxtalarini ochish va eski binolarni buzishda faol foydalandilar. Ammo, tez orada uning qudratidan harbiy maqsadlarda ham foydalanish gʻoyasi paydo boʻldi. Alfred Nobel tinchlikparvar insonlardan biri edi, shunga qaramasdan dinamit va boshqa turdagi portlatuvchi qurollar ishlab chiqaradigan zavod hamda fabrikalar faoliyatini yoʻlga qoʻyib berdi. Ularning soni 10 dan oshib ketdi.
Nobelning ixtirosi koʻplab odamlarning oʻlimiga sabab boʻlgani uchun uni “Oʻlim savdogari” deya atay boshladilar. Odamlarning xotirasida bunday nom bilan qolishni istamagan olim oʻz nomini tinchliksevar inson sifatida tarixga muhrlash uchun Nobel mukofotini taʼsis etish qaroriga keldi.
@Kun_tarixi_tv24
1867-yil 25-noyabr kuni Alfred Nobel dinamitni patentladi.
Alfred Nobel kimyo sohasiga bolalik yillaridan qiziqar, taniqli olim Nikolay Zininning qoʻlida ham tahsil olgandi. U 17 yoshida Sankt-Peterburg shahridan Yevropaga koʻchib oʻtadi. 1850-yildan 1852-yilga qadar Parij shahrida mashhur kimyogar, piroksilin ixtirochilaridan biri boʻlmish Teofil Jyul Peluzadan bilim oladi. Alferd Nobel aynan oʻsha vaqtlarda portlovchi modda – nitroglitserin haqida eshitadi. Uni Peluzaning talabalaridan biri Askanio Sobrero kashf qilgandi. Sobrero nitroglitserin katta kuchga ega boʻlibgina qolmay, yengil zarba yoki qizib ketish tufayli ham portlashi mumkin ekanligini aytib boshqalarni ogohlantiradi.
Rossiyaga qaytgan Nobel Zinindan ilhom olgancha portlovchi moddalar ustida tajribalar oʻtkaza boshlaydi. 1864-yilning sentyabr oyida Stokgolmdagi Nobel fabrikasida portlash yuz beradi, buning oqibatida 4 nafar ishchi va Alfred Nobelning kichik ukasi Emil ham halok boʻladi. Alferdni ushbu fojia ham oʻz yoʻlidan qaytara olmaydi va tez orada “Nitroglycerin AB” deb nomlangan kompaniyaga asos soladi.
Keyinchalik Nobel oʻz laboratoriyasida tajribalarni davom ettiradi, u nitroglitserinni turli moddalar – boʻr, yogʻoch qirindisi, sement bilan qorishtirib koʻradi. Oradan bir yil oʻtib esa dinamitni kashf qiladi.
U oʻz ixtirosini boshqalarga ham tanitish maqsadida ommaviy namoyishlar oʻtkazdi, natijada uning kashfiyotiga boʻlgan qiziqish ortib ketdi.
Dinamit savdosi Nobelni badavlat insonga aylantirdi. U dinamitning qudratini yanada oshirish masalasi ustida bosh qotirib, uni suv ostida qoʻllash usulini ham oʻylab topdi.
Avvaliga dinamitdan yoʻllar qurish, kon shaxtalarini ochish va eski binolarni buzishda faol foydalandilar. Ammo, tez orada uning qudratidan harbiy maqsadlarda ham foydalanish gʻoyasi paydo boʻldi. Alfred Nobel tinchlikparvar insonlardan biri edi, shunga qaramasdan dinamit va boshqa turdagi portlatuvchi qurollar ishlab chiqaradigan zavod hamda fabrikalar faoliyatini yoʻlga qoʻyib berdi. Ularning soni 10 dan oshib ketdi.
Nobelning ixtirosi koʻplab odamlarning oʻlimiga sabab boʻlgani uchun uni “Oʻlim savdogari” deya atay boshladilar. Odamlarning xotirasida bunday nom bilan qolishni istamagan olim oʻz nomini tinchliksevar inson sifatida tarixga muhrlash uchun Nobel mukofotini taʼsis etish qaroriga keldi.
@Kun_tarixi_tv24