MAKKANI ZABT ETISH, UNING STRATEGIK AHAMIYATI VA
POTENSIAL DOMINO TA’SIRI TUFAYLI ENG MUHIM MAQSAD EDI
Arabiston yarim oroli Osiyo, Yevropa va Afrikaning uchta yirik qit’asi tutashgan joyda va ularning harakatlari hamda reaksiyalari markazi sifatida mavjud edi. Arabiston - bu uch qit’a aholisi va urf-odatlarini boshqa har qanday mamlakatdan ko‘ra yaxshiroq bilardi.
Payg‘ambar (s.a.v) davrida Makka dunyo geografiyasida noyob o‘ringa ega edi. Arabiston yarim oroli Osiyo, Yevropa va Afrika kabi uchta ulkan qit’aning tutashgan joyida joylashgan bo‘lib, ularning o‘zaro ta’siri va munosabatlari markazi sifatida xizmat qilardi. Arabiston bu
uch qit’aning aholisi va urf-odatlarini boshqa har qanday mamlakatdan ko‘ra yaxshiroq bilardi. Aslida, qadimda odamlar Makkani "Yer sayyorasining kindigi" deb atashardi.
Makka badaviylar Arabistoni atrofidagi uchta hokimiyat doirasidan taxminan teng masofada joylashgan edi. U Suriya va Yaman o‘rtasida, shimoli-sharqda Sosoniylar saltanatining ta’sir doirasidan ham taxminan bir xil uzoqlikda joylashgan edi. Xojsonning ta’kidlashicha, "ehtimol, faqat dehqonchilik yerlaridan shunchalik uzoq masofadagina bunday mutlaq
mustaqil va badaviy tizim vujudga kelishi mumkin edi."
Bu qurg‘oq sahroda savdo-sotiq yagona tirikchilik vositasi bo‘lib, uzoq yurtlardan kelgan savdogarlar o‘z mollarini Makkaga olib kelib, xavf-xatarsiz va himoya ostida sota olishardi.O‘sha paytda ba’zi arab shaharlarida yiliga bir marta yarmarka o‘tkazilardi. Ammo Makka atrofida har yili to‘rtta yarmarka bo‘lib o‘tardi: Mino, Majanna, Zul-Majoz va Ukoz.
Arabistondagi ayrim savdo shaharlarida barcha tashrif buyuruvchilar uchun bir oylik muqaddaslik davri bo‘lsa, Makkada barcha tashrif buyuruvchilar uchun ketma-ket uch oylik muqaddaslik davri mavjud edi: arab yilining o‘n birinchi, o‘n ikkinchi va birinchi oylari.
Makka shahar-davlat sifatida oligarxiya asosida yaxshi tashkillashtirilgan edi. Muhim "vazirlik"lar Qurayshning eng nufuzli o‘nta oilasi qo‘lida edi. Natijada, shahardagi hokimiyat va boshqaruv Qurayshning o‘nta yetakchi oilasiga mansub ko‘plab katta yoshli a’zolar tomonidan birgalikda amalga oshirilardi. Shaharga ta’sir qiladigan muhim qarorlar ushbu "vazirlar kengashi" tomonidan jamoa bo‘lib qabul qilinardi. Kengash o‘z navbatida Makkaning barcha voyaga yetgan fuqarolari ishtirok etadigan "parlament" (Dar an-Nadava, ya’ni jamoatchilik muhokamalari uyi) ning muntazam yig‘ilishlari bilan yo‘naltirilardi.
POTENSIAL DOMINO TA’SIRI TUFAYLI ENG MUHIM MAQSAD EDI
Arabiston yarim oroli Osiyo, Yevropa va Afrikaning uchta yirik qit’asi tutashgan joyda va ularning harakatlari hamda reaksiyalari markazi sifatida mavjud edi. Arabiston - bu uch qit’a aholisi va urf-odatlarini boshqa har qanday mamlakatdan ko‘ra yaxshiroq bilardi.
Payg‘ambar (s.a.v) davrida Makka dunyo geografiyasida noyob o‘ringa ega edi. Arabiston yarim oroli Osiyo, Yevropa va Afrika kabi uchta ulkan qit’aning tutashgan joyida joylashgan bo‘lib, ularning o‘zaro ta’siri va munosabatlari markazi sifatida xizmat qilardi. Arabiston bu
uch qit’aning aholisi va urf-odatlarini boshqa har qanday mamlakatdan ko‘ra yaxshiroq bilardi. Aslida, qadimda odamlar Makkani "Yer sayyorasining kindigi" deb atashardi.
Makka badaviylar Arabistoni atrofidagi uchta hokimiyat doirasidan taxminan teng masofada joylashgan edi. U Suriya va Yaman o‘rtasida, shimoli-sharqda Sosoniylar saltanatining ta’sir doirasidan ham taxminan bir xil uzoqlikda joylashgan edi. Xojsonning ta’kidlashicha, "ehtimol, faqat dehqonchilik yerlaridan shunchalik uzoq masofadagina bunday mutlaq
mustaqil va badaviy tizim vujudga kelishi mumkin edi."
Bu qurg‘oq sahroda savdo-sotiq yagona tirikchilik vositasi bo‘lib, uzoq yurtlardan kelgan savdogarlar o‘z mollarini Makkaga olib kelib, xavf-xatarsiz va himoya ostida sota olishardi.O‘sha paytda ba’zi arab shaharlarida yiliga bir marta yarmarka o‘tkazilardi. Ammo Makka atrofida har yili to‘rtta yarmarka bo‘lib o‘tardi: Mino, Majanna, Zul-Majoz va Ukoz.
Arabistondagi ayrim savdo shaharlarida barcha tashrif buyuruvchilar uchun bir oylik muqaddaslik davri bo‘lsa, Makkada barcha tashrif buyuruvchilar uchun ketma-ket uch oylik muqaddaslik davri mavjud edi: arab yilining o‘n birinchi, o‘n ikkinchi va birinchi oylari.
Makka shahar-davlat sifatida oligarxiya asosida yaxshi tashkillashtirilgan edi. Muhim "vazirlik"lar Qurayshning eng nufuzli o‘nta oilasi qo‘lida edi. Natijada, shahardagi hokimiyat va boshqaruv Qurayshning o‘nta yetakchi oilasiga mansub ko‘plab katta yoshli a’zolar tomonidan birgalikda amalga oshirilardi. Shaharga ta’sir qiladigan muhim qarorlar ushbu "vazirlar kengashi" tomonidan jamoa bo‘lib qabul qilinardi. Kengash o‘z navbatida Makkaning barcha voyaga yetgan fuqarolari ishtirok etadigan "parlament" (Dar an-Nadava, ya’ni jamoatchilik muhokamalari uyi) ning muntazam yig‘ilishlari bilan yo‘naltirilardi.