Ferber metodi – bu kichik bolalarga mustaqil uxlashni o'rgatishga mo'ljallangan usul bo‘lib, u AQSh pediatri Richard Ferber tomonidan ishlab chiqilgan. Bu usulni ba'zan "kontrolli yig‘lash" (controlled crying) yoki "yig‘lash orqali uxlashni o‘rgatish" deb ham atashadi. Ferber metodi quyidagi tamoyillarga asoslanadi:
1. Mustaqil uxlash odatini shakllantirish: Bola o'z karavotida yoki alohida xonada mustaqil ravishda uxlab qolishni o‘rganadi.
2. Masofa usuli: Bola uxlamasdan yig‘lashni boshlasa, ota-ona darhol unga yordam bermaydi. Ular muayyan vaqt oralig‘ida bolaning oldiga kirib, uni tinchlantiradi, lekin ovutish yoki qo'lga olib qo‘yishsiz.
3. Tinchlantirish vaqtini qisqartirish: Bola yig‘laganida ota-ona oldiga borishi mumkin, lekin faqat qisqa vaqt davomida va jismoniy kontaktni minimal darajada saqlagan holda (masalan, yengil tinchlantiruvchi ovozda gapirish).
4. Progressiv yondashuv: Har kuni bolaning oldiga borish oralig‘i uzaytiriladi. Masalan, birinchi kechada 3, 5, 10 daqiqada bir tekshirilsa, keyingi kechalarda bu vaqt asta-sekin uzaytiriladi.
Ferber metodi qachon qo‘llaniladi?
• Odatda 6 oylik va undan katta bolalarga qo‘llaniladi. Bu yoshda bolalar odatda o‘zini tinchlantirish qobiliyatini rivojlantira boshlaydi.
• Bu usulni ishlatishdan oldin bolaning jismoniy va ruhiy sog‘ligi yaxshi ekanligiga ishonch hosil qilish tavsiya etiladi.
Afzalliklari:
• Bola mustaqil uxlashni o‘rganadi.
• Ota-onalarning uxlamaslik bilan bog‘liq stressi kamayadi.
Kamchiliklari:
• Ba’zi ota-onalar uchun bolaning yig‘lashini e’tiborsiz qoldirish qiyin bo‘lishi mumkin.
• Har bir bola va oila uchun mos bo‘lmasligi mumkin.
Metodni qo‘llashdan oldin, pediatr yoki bola psixologi bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.
1. Mustaqil uxlash odatini shakllantirish: Bola o'z karavotida yoki alohida xonada mustaqil ravishda uxlab qolishni o‘rganadi.
2. Masofa usuli: Bola uxlamasdan yig‘lashni boshlasa, ota-ona darhol unga yordam bermaydi. Ular muayyan vaqt oralig‘ida bolaning oldiga kirib, uni tinchlantiradi, lekin ovutish yoki qo'lga olib qo‘yishsiz.
3. Tinchlantirish vaqtini qisqartirish: Bola yig‘laganida ota-ona oldiga borishi mumkin, lekin faqat qisqa vaqt davomida va jismoniy kontaktni minimal darajada saqlagan holda (masalan, yengil tinchlantiruvchi ovozda gapirish).
4. Progressiv yondashuv: Har kuni bolaning oldiga borish oralig‘i uzaytiriladi. Masalan, birinchi kechada 3, 5, 10 daqiqada bir tekshirilsa, keyingi kechalarda bu vaqt asta-sekin uzaytiriladi.
Ferber metodi qachon qo‘llaniladi?
• Odatda 6 oylik va undan katta bolalarga qo‘llaniladi. Bu yoshda bolalar odatda o‘zini tinchlantirish qobiliyatini rivojlantira boshlaydi.
• Bu usulni ishlatishdan oldin bolaning jismoniy va ruhiy sog‘ligi yaxshi ekanligiga ishonch hosil qilish tavsiya etiladi.
Afzalliklari:
• Bola mustaqil uxlashni o‘rganadi.
• Ota-onalarning uxlamaslik bilan bog‘liq stressi kamayadi.
Kamchiliklari:
• Ba’zi ota-onalar uchun bolaning yig‘lashini e’tiborsiz qoldirish qiyin bo‘lishi mumkin.
• Har bir bola va oila uchun mos bo‘lmasligi mumkin.
Metodni qo‘llashdan oldin, pediatr yoki bola psixologi bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.