Med Xirurgiya 👩‍⚕️🫀

🛡️Тери куйганда ишлатиладиган самарали мазьлардан бештаси қуйида келтирилган.

Пантенол

Д-пантенол терининг оғирлигини камайтиради ва қуриб қолишнинг олдини олади.
Уни болалар ва ҳомиладор аёллар ҳам қўллашлари мумкин. Қўлланиши: 1-2 даражадаги енгил ва ўртача куйишларда қўлланилади.

Олазоль

Устунликлари: Спрей шаклидаги мазь бўлганлиги учун уни зарарланган жойга тегмасдан ишлатиш мумкин.
Қўлланиши: Куйган жойни янгидан тозалаш ва инфекция хавфи бор ҳолларда тавсия этилади.

Левомеколь

Фойдалари:. Бу мазь куйишнинг ярага айланиб кетишининг олдини олади.
Қўлланиши: Терида чуқур яра пайдо бўлган оғир куйишларда ишлатишга мос.
Қўлланиши: 1-2 даражадаги куйишларда ҳамда инфекция хавфи бўлган ҳолатларда.

Солкосерил

Фойдалари: Тери ҳужайраларини регенерация қилиш ва қон айланишини яхшилаш учун ишлатилади.
Қўлланиши: Енгил ва ўрта даражадаги куйишларда ҳамда тери тикланишига ёрдам керак бўлган вазиятларда ишлатилади.

@uzmeditsina 🫀

Inson miyasida "uchinchi ko'z" deb ataladigan epifiz degan qism,endokrin bez joylashgan.Bu bezdan sirkadian ritmga muvofiq melatonin uyqu gormoni ajraladi.
Melatonin – yoshlik va baxt gormoni deb ham ataladi.
Melatonin normal kunlik uyqu rejimiga rioya qiladigan insonlarda kechqurungi soat 20.00 dan ajralib chiqa boshlaydi,soat 21-22 lar orasida uning qondagi miqdori ko'tarilib boradi,agar inson 22:30 gacha uyqu holatida bo'lsa,ya'ni shu paytgacha uxlab qolgan bo'lsa,melatonin 00:00 da eng yuqori darajaga chiqadi.
Mana shu vaqtdan boshlab insonda chuqur uyqu fazasi boshlanadi va bu vaqt 00:00 dan 2-3 gacha bo'lgan oraliq o'z ichiga oladi,ya'ni shu vaqt ichida melatonin eng yuqori konsentratsiyada saqlanib turadi.00:00 dan 2-3 gacha bo'lgan vaqt chuqur uyqu fazasi deyiladi.
Melatonin gormoni miyani butun organizmni dam olish fazasiga tayyorlab,tunda kechadigan jarayonlar uchun muhit yaratib beradi.Melatonin hatto immun hujayralari takomillashishida immunitetni himoya funksiyasini oshirishda muhim o'rin tutadi.

Uyqu rejimiga amal qilgan inson tongda tetik,aktiv,optimistik ruhda,energiya to'la bo'lib uyg'onadi.

Agar inson har doim 23:00 dan keyin uxlashga odatlangan bo'lsa,uning qonida melatonin konsentratsiyasi doimiy past bo'ladi.Bunday insonlar odatda tongda uyquga to'ymay,bir ishga qo'l urgisi kelmay,energiyasiz kayfiyatsiz uyg'onishadi.

@uzmeditsina 🫀

#laboratoriya #koagulogramma

🩸OAGULOGRAMMA

🔬D-dimer

➡️Normal ko'rsatkich: 33-726 ng/ml

✅ Ta'rifi:
Nospetsifik ko'rsatkich bo'lib, qon ivish tizimining faollashganini ko'rsatadi.

⚠️ Qachon ko'tariladi:
• O'pka arteriyasi tromboemboliyasida (TELA)
• Chuqur venalar trombozida
• Tarqalgan tomir ichi qon ivishi sindromi (DVS)
• Boshqa trombozilar

@uzmeditsina 🫀

Furosemid — bu kuchli diuretik (suyuqlik chiqaruvchi) preparat bo‘lib, asosan tanadagi ortiqcha suyuqlik va tuzlarni chiqarib tashlash uchun qo‘llaniladi. U Loop (Halqa) diuretiklari guruhiga kiradi.
🫀🫀🫀🫀🫀🫀
🥁Ta’sir mexanizmi:
• Furosemid buyraklarning Genle halqasi deb ataluvchi qismida natriy, xlor va suv reabsorbsiyasini bloklaydi.
• Bu natijada ko‘proq suyuqlikning siydik bilan chiqarilishiga sabab bo‘ladi.
• Qon hajmi kamayadi, qon bosimi tushadi va yurakning yuklamasi yengillashadi.
🫀🫀🫀🫀🫀🫀
🍁 Chiqarilish shakllari va dozasi:
1. Tabletkalar:
- 20 mg
- 40 mg (eng keng tarqalgan doza)
- 80 mg
2. Inyeksiya eritmasi:
- 10 mg/ml (favqulodda holatlar uchun vena ichiga yuboriladi)
🫀🫀🫀🫀🫀🫀
Dozalash
🌫 Og'iz orqali qabul qilish (tabletka):
👨🏻Kattalar:
• Shishlarda: 20-80 mg bir martalik doza, kerak bo‘lsa, 6-8 soatdan keyin takrorlanadi. Maksimal sutkalik doza 600 mg.
• Gipertoniya: 20-40 mg sutkada 1 yoki 2 marta.
👶 Bolalar:
• 1-2 mg/kg tana vazniga, sutkada maksimal doza 6 mg/kg.
🫀🫀🫀🫀🫀🫀🫀
🫒 Inyeksiya (vena yoki mushak ichiga):
👨🏻 Kattalar:
• 20-40 mg sekin vena ichiga yuboriladi. Zarur bo‘lsa, 2 soatdan keyin takrorlanadi. Maksimal sutkalik doza — 600 mg.
👶 Bolalar:
• 1 mg/kg vena ichiga sekin yuboriladi. Maksimal sutkalik doza — 6 mg/kg.

@uzmeditsina 🫀

Insulin Turlari haqida qisqacha:

1. Tez ta’sir qiluvchi insulinlar:
(Lispro, Aspart, Glulisine) Ovqatdan oldin yoki tezkor giperglikemiyani tuzatish uchun ishlatiladi.

2. Qisqa ta’sir qiluvchi insulinlar:
(Regular insulin) 30–60 daqiqada ta’sir qiladi. DKA, operatsiyalar yoki giperglikemiya uchun IV yoki teriostiga qo‘llaniladi.

3. O‘rtacha ta’sir qiluvchi insulinlar:
(NPH) Bazal glyukoza darajasini barqaror saqlaydi, 12–18 soat davom etadi.

4. Uzoq ta’sir qiluvchi insulinlar:
(Glargine, Detemir) 24 soat davomida qondagi glyukozani nazorat qiladi.

5. Juda uzoq ta’sir qiluvchi insulinlar:
(Degludec) 42 soat davomida ta’sir qiladi, kechasi yoki kunduzgi nazorat uchun.

@uzmeditsina 🫀

📝​​ Qandli diabet kasalligi:

Oshqozon osti bezi gormoni, insulinni mutlaq yoki nisbiy yetishmovchiligi natijasida, qonda qand miqdorining surunkali yuqori bo'lishi oqibatida yuzaga keladigan patologik jarayon.

✅ 1-tip qandli diabet (insulinga bog‘liq) bolalarda va yoshlarda rivojlanadi.Bunda insulinning mutlaq defitsiti aniqlanadi va jarayon oshqozon osti bezidagi o‘zgarishlarga bog‘liq.


✅ 2-tip qandli diabet (insulinga bog‘liq bo‘lmagan) odatda, 40 yoshdan katta, ortiqcha tana vazniga ega kishilarda yuzaga keladi.Bu tipda insulinning nisbiy yetishmovchiligi kuzatiladi. Birinchi tipdan farqli o‘laroq oshqozonosti bezi hujayralarida insulin yetarli miqdorda ishlab chiqariladi. Ammo, to‘qimalardagi insulin retseptorlarining insulin ta’siriga bo‘lgan sezuvchanligining susayishi oqibatida rivojlanadi.

✳️ Klinikasi:

🔸Poliuriya->Ko'p siyish.
🔸Polidipsiya-> Ko'p chanqash
🔸Polifagiya-> Ko'p yeyish.
🔸Ozib ketish

💊 Davolash:

🔹Parhez: 55-60% uglevod, 15-20% oqsil, 20-30% yog’lar mevalar, oqsilga boy mahsulotlar.

@uzmeditsina 🫀

Menopauza: Gormonal o‘zgarishlar va ularning ta’siri

Menopauza odatda 45-55 yosh oralig‘ida kuzatiladi va estrogen darajalarining pasayishi bilan bog‘liq. Estrogen va progesteron sekretsiyasi kamayganligi tufayli bir qator fiziologik va klinik o‘zgarishlar rivojlanadi.

Gormonal o‘zgarishlar:
● Estrogen va progesteron sekretsiyasi pasayadi, LH va FSH gormonlarining kompensator ko‘tarilishi kuzatiladi.
● Qalqonsimon bez va boshqa endokrin organlarning faoliyati menopauza jarayoniga ta’sir qilishi mumkin.
● Estradiolning pasayishi asosiy simptomlarga sabab bo‘ladi, bu suyak va yurak-qon tomir tizimiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.

Fiziologik o‘zgarishlar:
● Suyaklar: Estrogen suyaklarining zichligini saqlashga yordam beradi. Menopauzadan so‘ng osteoporoz rivojlanish xavfi oshadi.
● Qon tomir tizimi: Yurak-qon tomir kasalliklari xavfi ortadi, chunki estrogen darajasi pasayishi tomirlar elastikligini pasaytiradi va aterosklerozni tezlashtirishi mumkin.
● Metabolizm: Yog‘ to‘qimalarining to‘planishi va tana vaznining oshishi kuzatiladi, bu esa qandli diabet va metabolik sindrom xavfini oshiradi.

Klinik belgilari:
● "Issiq bosishlar" (hot flashes): Ayollarning 75%ga yaqini menopauza davrida issiq bosishlarni his qiladi. Bu qisqa muddatli tana haroratining ko‘tarilishi va terlash bilan namoyon bo‘ladi.
● Uyqu buzilishlari: Melatonin sekretsiyasining pasayishi tufayli uyquning buzilishi ko‘p uchraydi.
● Vaginal atrofiyasi: Estrogen yetishmasligi vaginal to‘qimalarni yupqalashtirib, qurib qolish va og‘riq bilan kechadigan jinsiy aloqaga olib kelishi mumkin.

@uzmeditsina 🫀

Ayollardagi muhim gormonlar

Ayollarda gormonlar organizmning ko‘plab jarayonlarini boshqaradi, ayniqsa reproduktiv tizim, hayz sikli va homiladorlikni nazorat qiladi. Eng asosiy gormonlar quyidagilar:

Estrogen
● Asosiy vazifasi: Ayol jinsiy xususiyatlarini rivojlantirish va reproduktiv tizimni boshqarish.
● Ajraladigan joyi: Asosan tuxumdonlar.
● Ta’siri: Hayz siklini boshqaradi, bachadonning ichki qavatini homiladorlik uchun tayyorlaydi va suyak zichligini saqlab turadi.

Progesteron
● Asosiy vazifasi: Homiladorlikni saqlash va hayz siklini boshqarish.
● Ajraladigan joyi: Tuxumdonlar va homiladorlikda yo‘ldosh (plasenta).
● Ta’siri: Bachadon ichki qavatining homilaga moslashishi va emizishda sut bezlarini faollashtiradi.

Luteinizatsiya qiluvchi gormon (LH)
9 Asosiy vazifasi: Ovulyatsiyani rag‘batlantiradi.
● Ajraladigan joyi: Gipofiz bezining old qismi.
● Ta’siri: Tuxum hujayraning yetilishini va tuxumdonlardan chiqishini ta'minlaydi.

Follikulni stimulyatsiya qiluvchi gormon (FSH)
● Asosiy vazifasi: Tuxum hujayralarining yetilishiga yordam beradi.
● Ajraladigan joyi: Gipofiz bezining old qismi.
● Ta’siri: Tuxumdonlarda follikulalar yetilishiga turtki beradi.

Prolaktin
● Asosiy vazifasi: Emizishda sut ishlab chiqarishni rag‘batlantiradi.
● Ajraladigan joyi: Gipofiz bezining old qismi.
● Ta’siri: Sut bezlarini sut ishlab chiqarishga tayyorlaydi va chaqaloq tug‘ilganidan keyin laktatsiyani qo‘llab-quvvatlaydi.

Oksitotsin
● Asosiy vazifasi: Tug‘ruq paytida bachadon qisqarishlarini va emizish paytida sut bezlaridan sut ajralishini ta’minlaydi.
● Ajraladigan joyi: Gipotalamus orqali gipofiz bezidan ajraladi.
● Ta’siri: Tug‘ruq jarayonida va emizishda muhim ahamiyatga ega.

@uzmeditsina 🫀

Erkaklar tekshirishi muhim bo'lgan gormonlar

1. Testosteron:
- Tibbiy ahamiyati: Erkak jinsiy rivojlanishi va mushak massasini boshqaradi.
- Normal miqdori: 300 - 1000 ng/dL.

2. Kortizol:
- Tibbiy ahamiyati: Stress gormoni, organizmning stressga va infeksiyalarga qarshi javobini boshqaradi.
- Normal miqdori: 6 - 23 mcg/dL (ertalabki daraja).

3. FSH (Follikulalarni Stimulatsiya qiluvchi Gormon):
- Tibbiy ahamiyati: Spermatozoid ishlab chiqarishni boshqaradi.
- Normal miqdori: 1.5 - 12.4 mIU/mL.

4. LH (Luteinizatsiya qiluvchi Gormon):
- Tibbiy ahamiyati: Testosteron ishlab chiqarishni rag'batlantiradi.
- Normal miqdori: 1.7 - 8.6 mIU/mL.

5. Prolaktin:
- Tibbiy ahamiyati: Yuqori darajasi jinsiy disfunktsiyaga olib kelishi mumkin.
- Normal miqdori: 2 - 18 ng/mL.

6. Estradiol (E2):
- Tibbiy ahamiyati: Past darajada bo‘lishi kerak, ortiqcha estradiol jinsiy disfunktsiyaga sabab bo‘lishi mumkin.
- Normal miqdori: 10 - 40 pg/mL.

7. SHBG (Jinsiy gormonlarni bog‘lovchi globulin):
- Tibbiy ahamiyati: Gormonlarning erkin shakllarini boshqaradi.
- Normal miqdori: 10 - 57 nmol/L.

@uzmeditsina 🫀

Parkinson kasalligida substanta nigra (oʻrta miya)dan chiqadigan dofaminergik tola nobud boʻladi natijada Xolinergik(somatik) tola bloklanmay qiladi va tremor holati kelib chiqadi asosan blok sohasida

Bunda :
Benzotropin ,siklodol yoki levadopa qoʼllaniladi
Skelet muskulida joylashgan Nm (benzotropin, siklodol hisobiga) bloklanadi

Normada dofaminergik toladan ajralgan dofamin xolinergik tolani bloklaydi (D2-R ni stimullab)

Benzotropin-dofaminergik toladan ajralgan dofaminni qayta soʻrilishini bloklaydi
Parkinson kasalligida dofamin qoʻllanmaydi chunki oʻrta miya qora moddasigacha yetib bora olmaydi.

@uzmeditsina 🫀

Болаларда ларингитда ёрдам кўрсатиш.

Шикоятлар (онасининг сўзидан).
- овознинг дағаллашуви.
- нафас олишнинг қийинлашуви (диспное).
- ютишнинг бузилиши.
- қуруқ йўтал.
- иситма (баъзан).
- бўйин лимфа тугунларининг катталашуви.

Объектив кўрикда.
-овозининг бўғилиши.
- бурун-лаб учбурчагида цианоз белгилари.
- аускультацияда иккала ўпкада нормал везикуляр нафас эшитилади (кўпинча).

Кўрсатилган ёрдам.
- ингаляция (адреналин билан).
- дексаметазон 0,3-0,5 мл/кг.
-- спазмолитик но-шпа 2,0 (ҳар ойига 0,1 мл дан) + димедрол 1%-1,0 мл (0,5 мл ёшига) в/м.
- иссиқ ванна.

@uzmeditsina 🫀

⚡️Пароксизмал тахикардия.

◀️Белгилар:
-Юрак ритмининг тўсатдан тезлашиши.
-Пулс сони 140-220 та.
-Беморда ҳансираш ҳаво етишмаслик ҳисси билан.

◀️Ёрдам:
-Пулсоксиметрия.
-ЭКГ(пулс ритмик 140-220 та)
-Вагус синамалар.
Самара бўлмаса!
-Верапамил 0.1 мг/кг + физ.раствор.
❗️ДИҚҚAТ верапамилни ишлатишга шошилманг айниқса бемор ёш бўлса.
Чунки беморда WПW синдроми бўлиши мумкинлиги эсдан чиқмасин.
Верапамил-фақат AV тугунни блоклайди бу эса WPW синдроми билан касалланган беморда Кент йўлидан импулслар ўтишини кучайтиради ва фибриляцияга олиб келиши мумкин.
Бу ҳолатни олдини олиш учун Кордаронни ишлатинг.Кордарон AV ва Кент йўлини блоклайди.

◀️Тактика:
-Госпитализация ва фаол кузатув

@uzmeditsina 🫀

Ўткир гастритда ёрдам кўрсатиш.

Шикояти.
- эпигастрал соҳада оғриқ.
- кўнгил айниш, қайт қилиш.
- бош оғриши.
- ҳолсизлик.

Объектив кўрик.
- бемор мажбурий ҳолатда, қўл кафти билан эпигастрал соҳани босган ҳолатда.
- пальпацияда қорни юмшоқ, эпигастрал соҳада оғриқ.
- тилининг карашланганлиги.

Кўрсатилган ёрдам.
- баральгин 5,0 м/о ёки в/и га (қон босими назоратида) оғриқ кучли бўлса.
- но-шпа 2,0 +димедрол 1%-1,0 (антигистаминлар ошқозон секрециясини камайтиради) м/о .
- церукал 2,0 м/о (хлорид кислота регургитациясини камайтиради бунинг натижасида зарда қилиш камаяди).

Тактика.
- агарда беморнинг ахволи қоникарли томонга ўзгармаса гастроэнтерология бўлимига госпитилизация.

@uzmeditsina 🫀

Lizotsim – antibakterial xususiyatga ega ferment bo‘lib, organizmning tabiiy himoya tizimini kuchaytirishga yordam beradi. U bakterial hujayra devorini parchalaydi va bakteriyalarni yo‘q qilishga yordam beradi. Lizotsim asosan quyidagi holatlarda qo‘llaniladi:

1. Bosh og‘riqlar va angina – og‘iz va tomoqdagi infeksiyalarni davolash uchun.

2. Gingivit va stomatit – og‘iz bo‘shlig‘idagi yallig‘lanishlarni kamaytirish uchun.

3. Ko‘z kasalliklari – kon'yunktivit va blefarit kabi kasalliklarda, ko‘zning infeksiyalarga qarshi himoyasini oshirish uchun.

4. Gastrointestinal kasalliklar – ichak mikroflorasini tiklash va oshqozon-ichak yo‘lidagi infeksiyalarni davolashda.

Lizotsim tabiiy ravishda ko‘z yoshida, tupurikda, burun shilliq qavatida va boshqa tananing himoya suyuqliklarida uchraydi.

P.S. Sepsis holatida parenteral shakli yuboriladi.

@uzmeditsina 🫀

#farmakologiya #antibiotiklar #tetratsiklinlar

💊TETRATSIKLINLAR

⏺ Ta'sir mexanizmi:
- 30S ribosomal subbirligiga bog'lanib, bakterial oqsil sintezini to'xtatadi

⏺ Qo'llanilishi:
- Akne (husnbuzar)
- Tog' dog'li isitmasi
- Laym kasalligi

⏺ Ehtiyot choralari:
- Homiladorlik davrida
- 8 yoshgacha bo'lgan bolalarda
- Buyrak/jigar yetishmovchiligi

⏺ Nojo'ya ta'sirlari:
- Yorug'likka sezgirlik
- Oshqozon-ichak buzilishlari
- Bolalarda tishlar rangining o'zgarishi

⏺Asosiy turlari:
- Tetrasiklin
- Doksitsiklin
- Minotsiklin

@uzmeditsina 🫀

Toʻgʻri javob:
Skopolamin✓
Skopolamin- "Motion sickness" tezlanish kasalligida qoʻllaniladigan dori hisoblanadi.
Skopolamin- glutamatergik neyronga stimul beradigan xolinergik hamda ,GABA neyronini bloklaydi -retseptorni bloklash orqali.

@uzmeditsina 🫀

#case

Men doʻstim bilan doimo aylanishga chiqqanimda masalan kema ,qayiqda suzsak yoki attraksionga chiqqanimizda unda vomiting(qusish) jarayoni sodir boʻladi.
Doʻstim bilan shifokorga borganimizda unga "Motion sickness"-tezlanish kasalligi tashxisi qoʻyildi. Doʻstimga buyurilgan dori " Aeron" tabletkasi tarkibiga kirar ekan . Doʻstim bu dorini icha boshladi va unda simptomlar yoʻqoldi.


Savol: shifokor bemorga qanday dori bergan .

@uzmeditsina 🫀