* 24 март - Бутунжаҳон сил касаллигига қарши кураш куниТУБЕРКУЛЁЗ КАСАЛЛИГИНИ ДАВОЛАСА БЎЛАДИ! Туберкулёз -умумий юқумли касаллик бўлиб, организмнинг ҳамма аъзоларини шикастлаши мумкин. Уни кўзга кўринмайдиган майда бактериялар - туберкулёз таёқчалари юзага келтиради. Туберкулёз таёқчалари организмга киргач, ўпкани зарарлайди.
Ўпка туберкулёз билан касалланган бемор хонада узоқ вақт қолса, бактерияларнинг сони кўпайиб, бошқа кишиларнинг нафас йўлларига ўтади. Бу туберкулёзни юқтиришнинг асосий йўли бўлиб, ҳаво-томчи усули деб юритилади. Бемор дуч келган жойга балғам ташласа, вақт ўтиб қуриб, туберкулёз таёқчалари ҳавога чанг билан кўтарилади ва нафас йўллари орқали соғлом кишиларга ўтади.
Касалликнинг дастлабки белгилари:
- йўталнинг 2 ҳафтадан ортиқ давом этиши;
- вақти-вақти билан иситманинг кўтарилиши;
- дармон қуриб, тез чарчаши, ортиқча кўп терлаши;
- озиб кетиши;
- иштаҳасизлик;
- кўкрак қафасида оғриқ пайдо бўлиши.
Юқоридаги белгилар кузатилса, зудлик билан шифокорга мурожаат қилиш зарур. Шифокорга қанчалик эрта мурожаат қилинса, даволаниш шунчалик самарали бўлади.
Туберкулёз билан оғриётган беморлар тавсия этилган дориларни ўз вақтида қабул қилишлари ҳамда даволаш курсларини тўхтатмасликлари шарт!
Туберкулёз бактерияларини юқтирганларнинг барчасида ҳам касаллик ривожланмайди. Касалликнинг ривожланиши организмнинг иммунитети, яъни организмнинг касалликка қарши курашувчанлигига боғлиқ. Организмнинг касалликка қарши курашувчанлиги (иммунитет) пасайганда, касалликнинг ривожланиш эҳтимоли ортади.
Ўз вақтида овқатланмаслик, кашандалик, спиртли ичимликларга ружу қўйиш кабилар инсоннинг касалликка қарши курашувчанлиги хусусиятларини сусайтиради ҳамда туберкулёз касаллиги ривожланишига замин яратади.
Туберкулёз кўп ҳолларда грипп ёки нафас йўлларининг шамоллаши ниқоби остида кечади. Нафас йўлларини шамоллашида ишлатиладиган дорилар эса сил таёқчаларига таъсир қилмайди. Оқибатда одам касалликни ўтказиб юборади. Агар бемор вақтида даволанмаса, йўтал кучайиб, балғам ажралиб чиқади, баъзан қон тупуради.
Туберкулёз узоқ давом этадиган касаллик. Уни даволаш касалликнинг турига қараб сезгир турида 6-8 ой ва турғун турларида 9-11 ой муддатларни талаб этади. Бу муддат давомида шифокор тавсия этган дориларни қабул қилишда танаффусга мутлақо йўл қўймаслик керак.
Бемор муолажа курси тугамай туриб дорилар ичишни тўхтатиб қўйса, касаллик кучайиб, даво самарадорлигига путур етиши мумкин.
Юртимизда сил касаллигини аниқлаш ва даволаш хизматлари бепул. Туберкулёзга қарши эмлаш (БЦЖ) туғруқхонада, чақалоқ ҳаётининг биринчи кунларида ўтказилади.
1-14 ёшгача бўлган болаларда иммунодиагностика (Туберкулин, Диаскинтест ва Квантиферон синамалари),
15-17 ёшгача бўлган болаларда рентген флюорография текширувлари, катталарда балғамни микроскопия ва рентген флюорография текширувларидан ўтказиш амалга оширилади.
Туберкулёзнинг турғун (МЛУ) шаклларини аниқлашда замонавий Gene Xpert ва “HAIN тест” аппаратлари ҳам ҳозирги кунда мавжуд бўлиб, ушбу жиҳозларнинг ўта сезувчанлиги юқори бўлганлиги сабабли, туберкулёз касаллигига тез ташхис қўйиш ва даволаш тадбирларини эрта бошлашга имкон яратмоқда.
Сил касаллигига чалинмаслик учун нималарга эътибор бериш керак?
Ҳар йили камида бир марта шифокор назоратидан ўтиб туриш;
Кашандалик, ичкиликбозлик ва гиёҳвандлик каби иллатларни шаклланиши касаллик ривожланишига замин яратади;
Кун давомида ўз вақтида овқатланиш;
Хоналарга қуёш нури тушиб туриши. Туберкулёз таёқчалари зах ва қоронғи жойларда узоқ вақт сақланиб қолади. Қишда форточкани очиб, хонани тез-тез шамоллатиб туриш.
Хона ва жиҳозлар чангини нам ёки ҳўл латта билан артиш;
Ўрин-кўрпа, ёстиқ каби ювилиши қийин бўлган буюмларни офтобга ёйиб қўйиш мақсадга мувофиқ.
Юқорида қайд этилган чора-тадбирларга риоя қилган ҳолда аҳоли ўртасида туберкулёз касаллигидан касалланиш ҳолатларини камайтиришга эришган бўламиз.
Жамшид РАҲИМОВ,
вилоят Фтизиатрия ва пульмонология маркази ташкилий-услубий бўлим мудири, олий тоифали врач фтизиатрhttps://t.me/buxoroshifokori
