Sherzod Raxmonov viloyat Kengashi deputati

АЛИШEР НАВОИЙ ҲАҚИДА 20 МАЪЛУМОТ

1️⃣ Низомиддин Мир Алишер 1441 йилнинг 9 февралида Ҳиротнинг Боғи Давлатхона мавзейида, темурийлар хонадонига яқин бўлган давлат хизматчиси Ғиёсиддин Баҳодир оиласида таваллуд топган.

2️⃣ Тарихчи Мирхонд "Равзатус-сафо" асарида ёзишича, Мир Алишернинг бобоси Амир Темурнинг ўғли Умаршайх билан эмикдош бўлган.

3️⃣ Навоийнинг илмга бўлган иштиёқи эрта уйғониб, 4 ёшидан мактабда таълим ола бошлаган.

4️⃣ Навоий 7 ёшида Фаридиддин Атторнинг "Мантиқут-тайр" асарини ёддан билган.

5️⃣ Мир Алишер 7 ёшида буюк муҳаддис Бухорий ҳазратларининг олти мингдан зиёд ҳадиси шарифларини ёд билган.

6️⃣ Мир Алишер 7-8 ёшларидан бошлаб ғазаллар ёза бошлаган.

7️⃣ Алишер Навоий "муқарраби ҳазрати султоний" ("султон ҳазратларининг энг яқин кишиси") деган унвонни олган. Унвон Навоийга давлатнинг барча ишларига аралашиш ҳуқуқини берган.

8️⃣ Алишер Навоий 15-16 ёшларида ҳам туркий, ҳам форсийда ижод қиладиган “икки тилли” шоир сифатида танилган.

9️⃣ Алишер Навоий ўсмирлик йилларида ўзи севган шоирларнинг 50 минг байтдан ортиқ шеърларини ёд билган.

1️⃣0️⃣ Алишер Навоий туркий тилда ёзган шеърларига Навоий, форсий тилдаги шеърларига Фоний деб тахаллус қўяди. Шоирнинг форсий шеърлар тўплами “Девони Фоний” деб номланган.

1️⃣1️⃣ Навоийнинг севгилиси сифатида тасвирланадиган "Гули" исми фақат халқ оғзаки ижодида, Навоий ҳақидаги ривоят ва афсоналарда учрайди холос. Бу ном Навоийнинг ҳаёти ҳақида маълумот берувчи ёзма манбаларнинг ҳеч бирида учрамайди.

1️⃣2️⃣ Навоий тахминан 18-19 ёшларида Абдураҳмон Жомий билан танишади. Жомий уни ҳам фарзанд, ҳам шогирд сифатида қадрлайди. Кейинчалик бу икки улуғ шоир ўртасидаги устоз ва шогирдлик муносабатлари янада мустаҳкамланиб, ижодий ҳамкорликка айланади.

1️⃣3️⃣ Самарқанд шаҳри Навоийнинг ҳаёти ва ижодида муҳим аҳамият касб этади. Алишер 1464 йилда Самарқандга келади ва бу ерда мадрасада таҳсил олиб, илм-фан, адабиёт ва санъат билан танишади.

1️⃣4️⃣ Навоий 1469 йилда дўсти Ҳусайн Бойқаронинг тахтга чиқиши муносабати билан 90 байтдан иборат "Ҳилолия" қасидасини ёзади ("ҳилол" – янги чиққан ой).

1️⃣5️⃣ Навоий ўз жамғармаси ҳисобидан Ҳиротда ва бутун Хуросон мамлакатида 300 дан ортиқ иншоотлар қурдирган.

1️⃣6️⃣ Алишер Навоий 16 та адабий жанрда ижод қилган.

1️⃣7️⃣ Навоий туркий тилдаги илк “Хамса"ни 2 йил давомида ёзади. Дунёнинг 64 тилига таржима қилинган бу асар 51 минг мисрадан ортиқ.

1️⃣8️⃣ Шоирнинг лирик мероси умумий ҳажми 50 минг мисрадан ортиқ "Хазойинул-маоний" номли тўрт девон (1491−1498)га жамланган.

1️⃣9️⃣ Алишер Навоий 1501 йил 3 январда вафот этган. Уни дафн этиш чоғида майдалаб ёмғир ёғиб турган эди. Буни тарихчи Хондамир “ҳатто табиат ҳам мотам тутди” дея таърифлаган.

2️⃣0️⃣ Навоийнинг туркий тилни қайта тирилтириши маънавиятимиз учун улкан жасорати бўлган. Заҳириддин Муҳаммад Бобур "Туркий тил била то шеър айтибдурлар, ҳеч ким онча кўп ва хўб айтқон эмас", − деб ёзса, Ҳусайн Бойқаро "Мир Алишер турк тилининг ўлик жасадиға Масиҳ нафаси ила жон ато этди" деб таъкидлаган.

🇺🇿 Lotinda

🔻 Ахборот каналларимизни кузатиб боринг

Веб-сайт | Telegram | Instagram | Facebook | Youtube