Репост из: Strategic Focus: Central Asia
Rossiya-Eron hamkorligi: o‘zaro yordam kafolatisiz strategik sheriklik
M.Imomov, mustaqil tadqiqotchi
Rossiya va Eron o‘rtasida strategik hamkorlikka oid shartnomaning imzolanishi kutilgan hodisa bo‘ldi, ammo bu ikki tomon uchun ehtiyotkorona qadam bo‘lib qoldi. O‘sib borayotgan xavf-xatarlar va murakkab geosiyosiy vaziyatga qaramasdan, Moskva va Tehron chuqur harbiy majburiyatlardan qochib, faqat deklarativ hamkorlik bilan cheklanmoqda.
Eronning shoshilinch harakatlari sabablari
Pezeshkian ma’muriyati xavfsizlikka bo‘lgan tahdidlarning kuchayishi fonida Rossiya bilan shartnoma imzoladi. Tramp ma’muriyatining qaytishi, Isroilning faollashuvi, Asad rejimining qulash xavfi va “Hizbulloh” pozitsiyalarining zaiflashishi Tehronni o‘zining mintaqaviy ta’sirini kuchaytiruvchi strategik sherik izlashga majbur qildi.
Shunga qaramay, Tehron bu munosabatlarni mustahkamlash uchun katta qurbonlik qilishga tayyor emas. Eron askarlari, hatto Yaqin Sharqda ham, mamlakat tashqarisida harbiy operatsiyalarda ishtirok etmayapti. Bunday sharoitda eronlik harbiylarning Rossiyani qo‘llab-quvvatlash uchun Ukraina frontlariga borishini kutish mantiqsiz.
Moskvaning ehtiyotkor pozitsiyasi
Rossiya ham o‘z navbatida ehtiyotkor siyosat yuritmoqda. Isroilning Eronga qarshi zarba berish xavfi ikki tomonlama o‘zaro yordam shartnomasini tuzish imkoniyatini yo‘qqa chiqaradi. Moskva Tehron bilan sheriklikni saqlash uchun Isroil bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga kirishga tayyor emas. Bu holat Rossiyaning mintaqaviy o‘yinchilar bilan munosabatlarni muvozanatlashga bo‘lgan intilishini va Yaqin Sharq geosiyosiy jarayonlarida taranglikdan qochishni aks ettiradi.
Shunday qilib, Rossiya-Eron shartnomasi Eronning siyosiy izolyatsiyaga tushib qolishiga va xalqaro bosim fonida Moskvaning asosiy sheriklari bilan aloqalarni mustahkamlashga bo‘lgan intilishining natijasi sifatida ko‘riladi. Ammo o‘zaro harbiy majburiyatlarning yo‘qligi ushbu munosabatlarning cheklanganligini ko‘rsatadi. Moskva va Tehron strategik sheriklik ritorikasiga qaramay, ehtiyotkor va pragmatik hamkorlik doirasida harakat qilib, bir-birlarining muammolariga asir bo‘lishni xohlamaydi.
Strategic Focus: Central Asia
M.Imomov, mustaqil tadqiqotchi
Rossiya va Eron o‘rtasida strategik hamkorlikka oid shartnomaning imzolanishi kutilgan hodisa bo‘ldi, ammo bu ikki tomon uchun ehtiyotkorona qadam bo‘lib qoldi. O‘sib borayotgan xavf-xatarlar va murakkab geosiyosiy vaziyatga qaramasdan, Moskva va Tehron chuqur harbiy majburiyatlardan qochib, faqat deklarativ hamkorlik bilan cheklanmoqda.
Eronning shoshilinch harakatlari sabablari
Pezeshkian ma’muriyati xavfsizlikka bo‘lgan tahdidlarning kuchayishi fonida Rossiya bilan shartnoma imzoladi. Tramp ma’muriyatining qaytishi, Isroilning faollashuvi, Asad rejimining qulash xavfi va “Hizbulloh” pozitsiyalarining zaiflashishi Tehronni o‘zining mintaqaviy ta’sirini kuchaytiruvchi strategik sherik izlashga majbur qildi.
Shunga qaramay, Tehron bu munosabatlarni mustahkamlash uchun katta qurbonlik qilishga tayyor emas. Eron askarlari, hatto Yaqin Sharqda ham, mamlakat tashqarisida harbiy operatsiyalarda ishtirok etmayapti. Bunday sharoitda eronlik harbiylarning Rossiyani qo‘llab-quvvatlash uchun Ukraina frontlariga borishini kutish mantiqsiz.
Moskvaning ehtiyotkor pozitsiyasi
Rossiya ham o‘z navbatida ehtiyotkor siyosat yuritmoqda. Isroilning Eronga qarshi zarba berish xavfi ikki tomonlama o‘zaro yordam shartnomasini tuzish imkoniyatini yo‘qqa chiqaradi. Moskva Tehron bilan sheriklikni saqlash uchun Isroil bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qnashuvga kirishga tayyor emas. Bu holat Rossiyaning mintaqaviy o‘yinchilar bilan munosabatlarni muvozanatlashga bo‘lgan intilishini va Yaqin Sharq geosiyosiy jarayonlarida taranglikdan qochishni aks ettiradi.
Shunday qilib, Rossiya-Eron shartnomasi Eronning siyosiy izolyatsiyaga tushib qolishiga va xalqaro bosim fonida Moskvaning asosiy sheriklari bilan aloqalarni mustahkamlashga bo‘lgan intilishining natijasi sifatida ko‘riladi. Ammo o‘zaro harbiy majburiyatlarning yo‘qligi ushbu munosabatlarning cheklanganligini ko‘rsatadi. Moskva va Tehron strategik sheriklik ritorikasiga qaramay, ehtiyotkor va pragmatik hamkorlik doirasida harakat qilib, bir-birlarining muammolariga asir bo‘lishni xohlamaydi.
Strategic Focus: Central Asia