Oʻzbekistonlik

Yosh o‘tgani sari uyqum yomonlashyapti. Mana, qirqniyam urdim…

Atigi 5-6 yil avval ham betonday, toshday, ayiqday uxlardim. Hech qanaqa shovqin, to‘polon, baqir-chaqir uyg‘otolmasdi. 10—12 soatlab uxlardim dam olish kunlari. So‘nggi ikki yilda uyqum sezilarli yomonlashdi. Avvalo, tiq etgan tovushga uyg‘onib ketaman, kechasi tinchlikda ham bir necha marta uyg‘onaman, tongda uyqum pishmasidan uyg‘onib ketaman.

So‘nggi uch yildan beri uyqumni Olmasoat bilan monitoring qilib kelaman. Masalan, kechagi uyqum grafigiga koʻra, to‘qqiz soatdan ortiq uxlaganimga qaramasdan kuni bilan mudrab yurdim. Chunki tunda olti marta uyg‘onibman, tiniqib uxlamabman. Buning sabablaridan biri qorin ochmasdan uxlash bo‘ldi. Kecha Umida chuchvara qilgan ekan, bir kosasini urib olgandim.

So‘nggi bir necha oyda o‘zim uchun quyidagi qoidalarni joriy qildim:

— Eng uzog‘i kechki soat 7gacha ovqat yeb bo‘lish. Undan keyin hech narsa yemaslik (mayda-chuyda, chips, pista va hokazolardan tiyilish qiyin bo‘ldi);
— Kechki ovqatni to‘yib yemaslik, me'yorni bilish;
— Kechki soat 7dan keyin hech narsa, hatto suv ham ichmaslik. Chanqaganda og‘izni ho‘llab olish mumkin;
— Iloji boricha bir paytda yotish. So‘nggi paytlarda kechki 10lar atrofida yotyapman.
— Xona haroratini 20 daraja atrofida saqlash. Eshikni ochib yotish (toza havo aylanishi uchun).

Mana shu qoidalar uyquni sal yaxshiladi, ammo avvalgi holatga qaytara olgani yo‘q. Endi bularga muntazam sport bilan, kuniga kamida 30 minut shug‘ullanishni qo‘shishim kerak.

Ushbu postni qirqdan oshgan do‘stlaringizga yuborib qo‘ying.

Farhod Fayzullaev, Kanada

@uzbekistonlikuz

Boshqa bir olamlarda boshqa bir Asalkhonlar yashaydi. Kurashadigan, erkin, xohlagan ishini qiladigan, xohlaganini kiyadigan va ularning oilasi insonlar nima deyishiga tupurgan boshqa Asalkhonlar.

Hayotini oʻzi xohlagan ishlarga sarflagan va har doim atrofdan yordam olgan. Sharmanda boʻlishidan, xato qilishidan, uyatga qoʻyishidan qoʻrqmagan boshqa bir Asalkhonlar.

Bu olamdagi Asalkhon esa barcha stereotiplarni yelkasiga qoʻyib, faqat yashab qolish uchun harakat qiladi. Uning na bir erki va na birini tanlash huquqi bor. Uning mustahkam bir mentaliteti va hech sindirolmagan stereotiplarga toʻla bir hayoti bor…

Asalkhon Otakhonova

@uzbekistonlikuz

Universitetlarimizdagi diplom ilova shaklini oʻzgartirish kerak. Har safar eng qiynaydigan hujjatlardan biri shu. Joy qarzga olingandek bitta A4 qogʻozga bir dunyo ma'lumotni 2-3 xil tilda yozib tashlangan. Ochgan odam nimadirni tushunaman deguncha sochi oqarib ketadi.

Jahon standartidagi hujjatda baholar semestrlarga boʻlingan holda, tartibli va oʻqishga oson tarzda berilishi kerak va diplomsiz ham asl hujjat sifatida qaralashi shart. Hujjatning hozirgi holati bilan umuman chetga topshirishni tavsiya qilmayman. Eng kamida chiroyli qilib tarjima qildirib olish kerak. 2-3 kun vaqt va ozroq mablagʻ ketadi.

“Ingliz tilida ham ma'lumot borku” deb topshirib yuboravermang. Hatto shu ilovani deb hujjatlar qabul boʻlmagan holatlarni ko'rdim. Oʻzingizning emas sizning hujjatlaringizni koʻrib chiqadigan odam ishini osonlashtirish haqida oʻylang!

Irlandiyadagi University College Cork magistr talabasi Musayev Qudratxoʻja

@uzbekistonlikuz

2023-yilda Turkiyadan delegatsiya kelgan payti Samsung yoki Iphone sovgʻa qilishimiz mumkinligini bildirgan edik. Kompaniya hisobidan. Ammo ular rad etishgan edi.

Keyin, men nima sababdan olmadingiz? deganimda ular: Turkiyada telefonga solinadigan boj soligʻi juda qimmat. Deyarli xuddi oʻsha telefon summasi 2 barobarga aylanar edi degandi. Men boʻlsam, bu kabi qonunni qaysi “aqlli” chiqargan ekan deb hayron qolgan edim.

Yaqin kunlarda amin boʻlyapmanki, bu kabi aqllilar oʻzimizda ham bor ekan. Havo uchun soliq solinishi qoldi xolos.

Elyor Nurdinov, Koreya

@uzbekistonlikuz

Teskari madaniy shokka tushgan doʻstimga xat

Chetda oʻqib keyin Oʻzbekistonga qaytgan, qadrdonim. Siz hozir katta ehtimol bilan teskari madaniy shokni boshingizdan oʻtkazyapsiz. Oʻzingiz tugʻilib oʻsgan yurt, odamlar endi sizga begonadek. Yana oʻsha olislarga qaytgingiz kelib yuribdi.

Sizni tushunaman. Umuman boshqa muhitda uzoq vaqt yashab, keyin yana oldingi muhitga qaytish rostdan ham qiyin. Ayniqsa, hamma narsa sizga qarshidek, hamma sizni muhokama qilayotgandek, odamlarning sizdan koʻra muhimroq ishi yoʻqdek boʻlib turgan muhitga. Lekin bu tarzda davom etsangiz, oʻzingizni yeb bitirishdan uyogʻiga oʻtmaysiz. Shuning uchun men sizga bu vaziyatdan yengil chiqish uchun kichik sirni aytmoqchiman: Siz ham atrofingizdagilarni muhokama qilish oʻrniga, vaziyatdan rohat oling!

Atrofdagi yuzlab odamlar birdaniga oʻzgarib sizni tushunishlarini kutish bu holatda qilish mumkin boʻlgan eng ahmoqona ish. Bundan tashqari bu yerda hisobga olish kerak bir muhim jihat bor. Dunyoqarashini kengaytirish, boshqalarni tushuna olish va ularning qarash va fikrlarini qabul qila olish chetga borib kelgan odamning, ya'ni sizning vazifangiz. Ularniki emas!

Oʻzi aslida shuning uchun ham chetga chiqqandingiz-ku, esingizdami? Oʻz xatlaringizda turli madaniyatlarni koʻrmoqchi, ular bilan fikr almashmoqchi va ularni tushunishni xohlashingiz haqida va'dalar bergandingiz. Men esa sizga shunchaki turli madaniyatlar faqatgina sizga yoqadigan va sizning qarashlaringiz bilan mos keladigan chetdagi madaniyatlardan iborat emasligi, tushunish eng avvalo oʻzingizning yon-atrofingizdan boshlanishi kerakligini eslatib yubormoqchiman.

Shunday ekan atrofingizdagilarga oʻz qarashlaringizni singdirishga urinishni toʻxtatib, ularni tushunishga, nima uchun shunday vaziyat kelib chiqqanini oʻrganishga va eng asosiysi har qanday vaziyatdan rohat olishga harakat qiling. Atrofingizdagilarni chinakamiga tushunishni oʻrgangan paytingizdagina ular ham sizni qabul qilishni boshlashlari mumkin.

Hurmat bilan,
doʻstingiz Qudratxoʻja Musayev

@uzbekistonlikuz

80 ga kirgan bir bemor nolib qoldi. Vaqt juda tez oʻtyapti deydi. Bugun 21 yilga qamalgan qotil bilan suhbatlashdim. Qamoqdagi hayoti haqida biroz soʻradim. Qiziq javob berdi. Vaqt juda tez oʻtadi deydi. Sizda ham vaqt tez oʻtayotgandek hissi bor boʻlishi mumkin. Kecha oʻtgan hafta yoki oy juda tez oʻtib ketgandek. Kimdir bizdan shu vaqtimizni qanday oʻtganini soʻrasa aniq javobimiz yoʻq. Bularning sababi hayotimizning har kuni bir xil, ya’ni monoton hayot. Ertaman turish, ishga yoki oʻqishga borish, bir xil odamlar, bir xil dardlar, bir xil suhbat va gʻiybatlar.

Yangi tajribalarga erishishga harakat qiladigan, yangi gʻoyalar haqida oʻylab yashaydiganlar kam atrofimizda. Bolalikda vaqt juda sekin oʻtgandek boʻladi. Sababi hamma narsa yangi. Bola har kuni hayotida yangi narsalarga duch keladi va xotiralar quradi. Katta boʻlganimizda esa vaqt juda tez oʻtadi. Sababi kunimizda yangilik yoʻq. Bir xillikdan iborat. Bir xillik vaqt tez oʻtishi asosiy sababi. Oʻtgan yili Azamat bilan 3 kunga velosayohatga chiqqan edik. Norvegiyadagi Dovre togʻi atrofini aylandik. Azamat uchun birinchi marta boʻlgan tajriba edi u. 3-kun yakunida “Aka xuddi bir oy vaqt oʻtgandek his qilyapman” degan edi. Haligacha eslaymiz. Zoʻr xotiralar qolgan.

Vaqtni tez oʻtmasligini ta’minlash uchun nima qilish kerak? Hayotni sekin oʻtishi va yangi tajribalar koʻp boʻlishiga harakat qilish kerak. Odam boy yashashi uchun puldor boʻlishi shart emas.

Boy xotiralar orqali ham inson boylikka erishadi. Nima qilish kerak?
- monoton kunlar zerikarli hayot garovi. Undan imkon qadar voz kechish kerak
- turli xil yangi tajribalarni qilib koʻrish kerak
- sayohat qilish kerak
- yangi tajriba va sayohatlarni imkon qadar hujjatlashtirib borish kerak, jurnalga yozib borish, video yoki rasm shaklida tasvirga olish kerak
- oʻtmishni eslash, ikki marta yashash imkonini beradi
- nostalgiya stresga qarshi yaxshi davo
- nostalgiya = yaxshi xotiralar - ogʻriqli damlar
- xotiralarni hikoyalarga aylantirish kerak. Hayotimiz bir hikoya. U mazmunli boʻlishi muhim.

Bularni amalga oshirish eng yaxshi, arzon va sogʻlom yoʻli bu sekin sayohat qilish. Tabiatga sayohat qilish eng arzon usullardan biri. Velosayohat ham yaxshi variant. Qiziq jihati shuki bu guruhdagi 90% odamda ana shularni qilish imkoniyati albatta bor, ammo qiluvchilar 10% boʻlsa ham katta gap. Nega unday? Sababi komfortdan chiqqimiz kelmaydi. Hammamiz yaxshi tabiat doʻppi otsa yetadigan masofada yashaymiz. Norvegiyada mingtacha oʻzbek bor. Tabiat aylangani chiqadigani esa barmoq bilan sanoqli. Vatanda ham shunday. Juda borsa 2 soatlik yoʻl yurib juda zoʻr tabiatli joylarga borsa boʻladi. Puli ham qimmat emas aslida. Mayli vaqt yoʻqdir, pul yoʻqdir. Koʻcha borku, dala borku. Hech boʻlmasa koʻchaga chiqib yugurish mumkinku.

Biz odatda nima qilamiz, biz choyxona variantini tanlaymiz. Biz nima qilamiz, uy quramiz, mashinani zoʻrini olishga harakat qilamiz. Bular uchun esa umrimizni sotamiz. Umrni sotsak ham insofni sotmay qolsak biz eng katta natijaga erishgan his qilamiz oʻzimizni. Aslida ikkisini ham sotmaslik kerak. Yugurish kerak desang, “eee qoʻysangchi, reels koʻryappan” degan javob beradi miya. Dangasalik bu hayot dushmani. Yashashdan maqsad komfort emas. Komfort insonni ojiz, nimjon qiladi, qiyinchiliklarga tayyor boʻlmasligini kafolatlaydi. Qanchalik koʻp komfortda oʻtirsak har qanday mayda qiyinchilik ham chidab boʻlmasdek tuyuladi.

Yumshoq kursidan turish qiyinroq.

Bek Olimjon, Norvegiya

@uzbekistonlikuz

Vatan nima degan savolga javob topgandekman.

Bizga doim Vatan bu O‘zbekiston, kindik qoni to‘kilgan joy, deb uqtirib kelishgan. O‘zbekistonga shu safar kelib tushundimki, bunday emas ekan.

Vatan — bu mamlakat, shahar, bir buyum yoki bir bino emas, balki insonlar ekan. Vatan — bu ota-ona, aka-uka, opa-singil, qarindosh-urug‘, do‘stu birodar ekan.

Shu kunlarda qarindoshlar va do‘stlarim bilan uchrashib shunday xulosaga keldim.

Farhod Fayzullaev, Kanada

@uzbekistonlikuz

Agar 4 yil oldingi oʻzimga maslahat berish kerak boʻlganda quyidagilarni aytardim:

Xato qilishdan qoʻrqma va koʻproq insonlar bilan muloqotda boʻl. Atrofingga senga yaxshi ta’sir qiluvchi insonlarni yig’. Va ularga bogʻlanib qolma. Koʻproq ingliz tilida kitob oʻqi (iloji boricha juda koʻp!). Har doim ma’lumotlarni tekshir. Oldingga nima va kim chiqsa ham unga shunchaki ishonma, albatta fact-check’ qil! Hayoting ostin-ustun boʻlib ketgan taqdirda ham rizqingdan shubha qilma. Senga kerak odamlar vaqtida hayotingga kiradi va hayotingda vazifalari tugagan soniyada ketishadi.

Kelib-ketish qoʻrqinchli emas. Insonlarni qoʻyib yubor va har doim ular senga bergan yaxshiliklari, yomonliklari uchun minnatdor boʻl. Har narsaning sababi borligiga ishon va boshingga kelganlardan dars ol. Yoki sen dars olasan yoki ssenariy takrorlanaveradi. Nima boʻlsa ham oʻzingga har doim rahmat ayt! Chunki bu lanati dunyoda yashab qolish oson emas. Sen esa buni uddalayapsan va baxtli boʻlishga harakat qilyapsan. Albatta, yaxshi kunlar kelishini kutma, eng yaxshi vaqt hozir va shu yerda. Oʻrningdan tur va harakat qil. Va unutma sen hech qachon yolgʻiz emassan!

Asalkhon Otakhonova

@uzbekistonlikuz

Yaponiyadagi qurilishlarning bobosi!

Assalomu alaykum, samimiy o‘qirmanlar. Bugun sizlarga Yaponiya haqida ajoyib hikoya aytib beraman. Haligi sichqonlarning to‘yi haqidagisi boru.

Xullas, siz rasmda ko‘rib turgan turgan joy “MORI BUILDING” degan kompaniya qurgan bino. Eng tepasida esa ana shu binoning emblemasi “M”! Oldindan aytib qo‘yay, “Bizdagi falon binoning nusxasi ekan-ku. Kompaniya nomlaridan tortib, emblemasigacha bir xil ekan. Falonchi Fustonchiev Yaponiyada o‘qib kelgan. Demak, 100 da 100 o‘g‘irlagan ekan” degan pitnali izohlar bo‘lmasin. G‘oyalar, g‘oyalardan tug‘iladi!

Bu “MORI BUILDING” degan kompaniya Yaponiyadagi eng baland binolarni qurgan va qurib kelyapti. Kompaniyaga 1959 yilda Taikichiro Mori degan tog‘am asos solganlar. Mori tog‘am oldin paynetchi bo‘lib, yoki ishi yurishmay shartta qurilish ishlarini boshlab yubormagan. Universitetda professor bo‘lgan. Ana shunday professor odam “MORI BUILDING” kompaniyasiga asos solgan.

Bu kompaniya nafaqat Yaponiyadagi osmono‘par binolarni balki, Xitoy va Indoneziyadagi binolarni ham qurgan. Taikichiro Mori 1992-yilda dunyoning eng boy odami ham bo‘lgan!

Bu “Mori building”ni yaxshi jihatlari haqida aytib bersam, kompaniya tomonidan qurilgan binolar sifatliligi va zilzilabardoshligi bilan ham ajralib turadi. 2011 yilgi katta ballik zilzilada ham qurgan binolari qilt etmagan. Hattoki, Suzuki ona servantga taxlab qo‘ygan madonna choynak-piyolalari ham yiqilmagan ekan.

Yana bir muhim tomoni, bu kompaniya kvadrati qirq yuz-i ellik milliondan deb, bizdagilarga o‘xshab, faqat boylarni o‘ylab biznes qilishmaydi. Boylar bilan bir qatorda kambag‘allarga ham ancha-buncha yengilliklar qilishgan ekan. Juda ko‘p xayriya ishlarida ham qatnashishgan ekan.

Ilohim, bizda ham shunday boylar ko‘paysin. Shunday boy kompaniyalar ko‘paysin. Sifatga ham, adolatga ham, qonunga ham, vijdonga ham amal qiladigan boylarimiz mo‘l-ko‘l bo‘lsin! Bizdagi maymunbiznes bo‘lib ketgan uylarning sifatiga ishonmayman deganlar 👍 ni bosing! O‘lay agar, ishonmayman deganlar 🔥ni bosing.

Mavzuni mohiyatini tushunmagan ko‘mir qalblar esa o‘zingizni bosing.

Bahodir Iskandarov

@uzbekistonlikuz

Chet elda moliya sohasida tahsil olayotgan talaba sifatida qayta oʻqishni xohlagan kitoblarim.

Agar oʻz sohangizda yiliga 10 ta kitob oʻqisangiz, bu sizni raqobatchilaringizning katta qismidan oldinga olib chiqishi mumkin. Yil davomida oʻqigan kitoblaringiz sizga yangi bilimlar va koʻnikmalar olib keladi, bu esa sizni koʻpchilikdan 80-90% yuqori darajaga olib chiqishi mumkin. Ayniqsa, moliya kabi tez oʻzgaruvchi sohalarda bu katta afzallikdir.

Aynan shuning uchun ham, moliya sohasida bilimlarimni mustahkamlash va rivojlantirish maqsadida qayta oʻqishni xohlagan kitoblarim hamda bu yil oʻqishni rejalashtirgan kitoblarimning (ingliz tilidagi) roʻyxatini tuzishga qaror qildim.

1. “The Intelligent Investor” by Benjamin Graham. Bu kitobga unchalik katta e’tibor bermasdan oxirigacha oʻqimaganim uchun hozirgacha oʻzimdan xafa boʻlaman. Hozir kitob haqida turli saytlardan, insonlardan eshitgan xulosalarim tufayli bu yil qayta chuqur oʻrganishni xohlagan kitobim aynan shu.

2. “Principles of Corporate Finance” by Richard A. Brealey, Stewart C. Myers, and Franklin Allen. Hozir corporate finance’ga va risk menejmentiga qiziqishim ortgani uchun bu kitob roʻyxatda ikkinchi oʻrinda turadi.

3. “Financial Markets and Institutions” by Frederic S. Mishkin and Stanley Eakins. Bu kitob Financial markets fanini olganimdan keyin oldindan chiqdi.

4. “Modern Portfolio Theory and Investment Analysis” by Edwin J. Elton and Martin J. Gruber. Portfolio nazariyasi va investitsiya uchun manimcha yaxshi kitob. Hali oʻqimaganman va biror narsa deyolmayman. Yaxshi bir doʻstim tavsiya qildi.

5. “Financial Statement Analysis” by Martin S. Fridson and Fernando Alvarez. Financial modeling’dan keyin analizlarga qiziqishim ortgan yana bir kitob bor undan oldin buni oʻqishim kerak.

6. “Asset Pricing: Revised Edition” by John H. Cochrane. Bu kitob darsligim. Uchinchi semestrda oldimdan chiqdi. Imtihon allaqachon topshirdim va oʻtdim. Endi qiziqishim oshdi kitobga va oʻqib koʻraman qayta.

7. “The Psychology of Money” by Morgan Housel. Bu yana bir qayta oʻqib chiqishni xohlagan kitobim. Ba’zi joylarini endi tushunyapman chunki.

8. “Liar’s Poker” by Michael Lewis. Bu kitob esa disertga.

Bu kitoblar ancha qalin va keng ko’lamli kitoblar. Sabr va qiziqish kerak. Boshida zerikarli va tushunarsiz tuyilishi mumkin. Men tarjima qilaman yoki YouTube’dan shu mavzuda video ko’raman yoki ChatGPT’dan soddaroq ma’nosini so’rayman. Sekin qadam bosish, hech narsa qilmay bir joyda turishdan yaxshiroq ekanini unutmang.

Sizga va oʻzimga omad

Asalkhon Otakhonova

@uzbekistonlikuz

Podshohning ikki vaziri boʻlgan ekan. Ikkinchi vazirga podshoh 1000 tanga oylik berar ekan, birinchi vazirga esa 10 barobar koʻp, 10 000 tanga oylik toʻlar ekan. “Ulugʻ podshohim, ikkalamiz ham bir xil ish qilsak-da men birinchi vazirdan 10 marta kam oylik olaman. Bu nohaqlik”, deb bir kuni ikkinchi vazir podshohga arz qilibdi. Podshoh izoh bermabdi.

Oradan bir necha kun oʻtgach, podshoh ikkinchi vazirni chaqirib unga topshiriq beribdi: “Kecha shaharga savdogarlar kelibdi, bil-chi nima ish bilan kelishibdi”. Vazir xoʻp deb borib qaytibdi va podshohga savdogarlar sopol buyumlar olib kelganini aytibdi. Podshoh vazirdan yana soʻrabdi: Buyumlarni necha puldan sotishyapti ekan? Vazir xoʻp hozir bilib kelaman deb ketibdi va javobni podshohga yetkazibdi.

Podshoh yana soʻrabdi: Shaharda necha kun qolishar ekan? Vazir yana xoʻp deb borib ma'lumotni topib kelibdi. Shunda podshoh birinchi vazirni chaqiribdi va unga ham xuddi oʻsha topshiriqni beribdi: “Kecha shaharga savdogarlar kelibdi, bil-chi nima ish bilan kelishibdi”. Vazir xoʻp deb ketibdi.

Qaytgach birinchi vazir podshohga quyidagi ma'lumotni beribdi: “20 tacha savdogarlar qoʻshni shahardan kelishibdi. Sopol buyumlar sotish niyatda kelishibdi. Buyumlarning donasini 2 tangadan sotishyapti ekan. Bizni shaharda 4 hafta boʻlishar ekan” Ikkinchi vazirni buni eshitib nega kam oylik olishini tushunib yetibdi.

Xulosa: Podshohning birinchi vaziri boʻling.

Vohid Karimov, Germaniya

@uzbekistonlikuz