#hamshiralik #ikkinchi
33-savol: Qariyalarni parvarish qilishning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
Qariyalarni parvarish qilish ularning yoshiga xos fiziologik, psixologik va ijtimoiy o‘zgarishlarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Bu jarayonda maxsus yondashuv talab qilinadi, chunki keksalar ko‘pincha surunkali kasalliklar, psixologik noqulayliklar va mustaqillikning kamayishi bilan bog‘liq muammolarga duch kelishadi. Quyida qariyalarni parvarish qilishning asosiy xususiyatlari bayon etilgan:
1. Fiziologik xususiyatlar:
A. Jismoniy ehtiyojlar:
• Ovqatlanish: Qariyalar ko‘pincha ishtahasi pasayishi, chaynash va yutishning qiyinlashishi bilan duch keladi. Ovqat hazmini yaxshilash uchun oson hazm bo‘ladigan va yumshoq ovqatlar tavsiya etiladi.
• Suyuqlik iste’moli: Dehidratatsiya xavfi yuqori bo‘lgani uchun suyuqlik yetarli darajada iste’mol qilishni ta'minlash muhim.
• Gigiena: Qariyalar teri quruqligi, terining yupqalashishi va sezuvchanligi oshishi tufayli maxsus gigiena vositalariga muhtoj bo‘lishi mumkin.
B. Harakatlanish:
• Harakat faolligining kamayishi tufayli mushak zaifligi va bo‘g‘imlarning qotishi (kontrakturalar) yuzaga keladi. Qariyalarni muntazam yengil jismoniy mashqlar yoki massajlar bilan qo‘llab-quvvatlash kerak.
C. Dori vositalarini qabul qilish:
• Ko‘p qator dori-darmonlar (polifarmatsiya) qabul qilinishi mumkin, shuning uchun ularning ta'siri va nojo‘ya reaksiyalarini kuzatish muhim.
2. Psixologik xususiyatlar:
A. Emotsional holat:
• Qariyalar yolg‘izlik, xavotir yoki depressiyaga moyil bo‘lishadi. Ularni qo‘llab-quvvatlash va mehribonlik bilan muomala qilish zarur.
• Hayotiy voqealarni eslash yoki muhim hodisalarni o‘rtoqlashish qiziqishlarini oshiradi.
B. Xotira va kognitiv o‘zgarishlar:
• Ko‘pincha eslab qolish yoki qaror qabul qilishda qiyinchiliklar yuzaga keladi. Oddiy va tushunarli ko‘rsatmalar berish kerak.
• Demensiya yoki Altsgeymer kasalligi bo‘lgan qariyalarga individual parvarish kerak bo‘ladi.
C. Psixosotsial qo‘llab-quvvatlash:
• Ijtimoiy aloqalarni saqlab qolish uchun oila va jamiyat bilan muloqotni rag‘batlantirish zarur.
• Sevimli mashg‘ulotlarni qo‘llab-quvvatlash ularning ruhiy holatini yaxshilaydi.
3. Tibbiy parvarish:
A. Kasalliklarni monitoring qilish:
• Qariyalarda surunkali kasalliklar (masalan, gipertoniya, diabet, artrit) ko‘p uchraydi. Ularning rivojlanishini nazorat qilish va reja asosida davolashni amalga oshirish muhim.
B. Profilaktika:
• Ko‘ngilsizliklarning oldini olish uchun muntazam tibbiy ko‘riklar, vaksinalar (masalan, gripp yoki pnevmoniya uchun) tavsiya etiladi.
C. Jarohatlar va bosim yaralarining oldini olish:
• Uzoq yotish yoki harakatsiz bo‘lish natijasida bosim yaralari rivojlanishi mumkin. Bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun tana pozitsiyasini o‘zgartirib turish va maxsus yumshoq matraslardan foydalanish kerak.
4. Gigiena va kundalik ehtiyojlar:
A. Kundalik gigiena:
• Qariyalarga cho‘milish, tish yoki protez gigienasi, tirnoqlarni parvarish qilishda yordam ko‘rsatish kerak.
• Teri va soch gigienasiga alohida e’tibor berish zarur.
B. Kiyim va yashash sharoiti:
• Qulay, yumshoq va gigienik talablarga mos kiyim tanlash kerak.
• Yashash sharoitlari xavfsiz va qulay bo‘lishi lozim (masalan, silliq pol, yotoq oldida tutqichlar).
5. Ijtimoiy va hissiy qo‘llab-quvvatlash:
A. Muloqot va e’tibor:
• Qariyalarni tinglash va ularning fikrini qadrlash muhim.
• Ularga ijtimoiy faoliyatlarda qatnashish imkoniyatini yaratish.
B. Mustaqillikni rag‘batlantirish:
• Qariyalar mustaqil bajarishi mumkin bo‘lgan ishlarni o‘zlari bajarishiga imkon yaratish.
• Ularning shaxsiy qadr-qimmatini saqlashga harakat qilish.
Xulosa:
Qariyalarni parvarish qilishda jismoniy, psixologik va ijtimoiy ehtiyojlarini inobatga olib, ularga individual va mehribon munosabatda bo‘lish muhim. To‘g‘ri yondashuv ularning hayot sifatini oshirish va sog‘lom qarilikni ta’minlashga yordam beradi.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida
33-savol: Qariyalarni parvarish qilishning o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
Qariyalarni parvarish qilish ularning yoshiga xos fiziologik, psixologik va ijtimoiy o‘zgarishlarni hisobga olgan holda amalga oshiriladi. Bu jarayonda maxsus yondashuv talab qilinadi, chunki keksalar ko‘pincha surunkali kasalliklar, psixologik noqulayliklar va mustaqillikning kamayishi bilan bog‘liq muammolarga duch kelishadi. Quyida qariyalarni parvarish qilishning asosiy xususiyatlari bayon etilgan:
1. Fiziologik xususiyatlar:
A. Jismoniy ehtiyojlar:
• Ovqatlanish: Qariyalar ko‘pincha ishtahasi pasayishi, chaynash va yutishning qiyinlashishi bilan duch keladi. Ovqat hazmini yaxshilash uchun oson hazm bo‘ladigan va yumshoq ovqatlar tavsiya etiladi.
• Suyuqlik iste’moli: Dehidratatsiya xavfi yuqori bo‘lgani uchun suyuqlik yetarli darajada iste’mol qilishni ta'minlash muhim.
• Gigiena: Qariyalar teri quruqligi, terining yupqalashishi va sezuvchanligi oshishi tufayli maxsus gigiena vositalariga muhtoj bo‘lishi mumkin.
B. Harakatlanish:
• Harakat faolligining kamayishi tufayli mushak zaifligi va bo‘g‘imlarning qotishi (kontrakturalar) yuzaga keladi. Qariyalarni muntazam yengil jismoniy mashqlar yoki massajlar bilan qo‘llab-quvvatlash kerak.
C. Dori vositalarini qabul qilish:
• Ko‘p qator dori-darmonlar (polifarmatsiya) qabul qilinishi mumkin, shuning uchun ularning ta'siri va nojo‘ya reaksiyalarini kuzatish muhim.
2. Psixologik xususiyatlar:
A. Emotsional holat:
• Qariyalar yolg‘izlik, xavotir yoki depressiyaga moyil bo‘lishadi. Ularni qo‘llab-quvvatlash va mehribonlik bilan muomala qilish zarur.
• Hayotiy voqealarni eslash yoki muhim hodisalarni o‘rtoqlashish qiziqishlarini oshiradi.
B. Xotira va kognitiv o‘zgarishlar:
• Ko‘pincha eslab qolish yoki qaror qabul qilishda qiyinchiliklar yuzaga keladi. Oddiy va tushunarli ko‘rsatmalar berish kerak.
• Demensiya yoki Altsgeymer kasalligi bo‘lgan qariyalarga individual parvarish kerak bo‘ladi.
C. Psixosotsial qo‘llab-quvvatlash:
• Ijtimoiy aloqalarni saqlab qolish uchun oila va jamiyat bilan muloqotni rag‘batlantirish zarur.
• Sevimli mashg‘ulotlarni qo‘llab-quvvatlash ularning ruhiy holatini yaxshilaydi.
3. Tibbiy parvarish:
A. Kasalliklarni monitoring qilish:
• Qariyalarda surunkali kasalliklar (masalan, gipertoniya, diabet, artrit) ko‘p uchraydi. Ularning rivojlanishini nazorat qilish va reja asosida davolashni amalga oshirish muhim.
B. Profilaktika:
• Ko‘ngilsizliklarning oldini olish uchun muntazam tibbiy ko‘riklar, vaksinalar (masalan, gripp yoki pnevmoniya uchun) tavsiya etiladi.
C. Jarohatlar va bosim yaralarining oldini olish:
• Uzoq yotish yoki harakatsiz bo‘lish natijasida bosim yaralari rivojlanishi mumkin. Bunga yo‘l qo‘ymaslik uchun tana pozitsiyasini o‘zgartirib turish va maxsus yumshoq matraslardan foydalanish kerak.
4. Gigiena va kundalik ehtiyojlar:
A. Kundalik gigiena:
• Qariyalarga cho‘milish, tish yoki protez gigienasi, tirnoqlarni parvarish qilishda yordam ko‘rsatish kerak.
• Teri va soch gigienasiga alohida e’tibor berish zarur.
B. Kiyim va yashash sharoiti:
• Qulay, yumshoq va gigienik talablarga mos kiyim tanlash kerak.
• Yashash sharoitlari xavfsiz va qulay bo‘lishi lozim (masalan, silliq pol, yotoq oldida tutqichlar).
5. Ijtimoiy va hissiy qo‘llab-quvvatlash:
A. Muloqot va e’tibor:
• Qariyalarni tinglash va ularning fikrini qadrlash muhim.
• Ularga ijtimoiy faoliyatlarda qatnashish imkoniyatini yaratish.
B. Mustaqillikni rag‘batlantirish:
• Qariyalar mustaqil bajarishi mumkin bo‘lgan ishlarni o‘zlari bajarishiga imkon yaratish.
• Ularning shaxsiy qadr-qimmatini saqlashga harakat qilish.
Xulosa:
Qariyalarni parvarish qilishda jismoniy, psixologik va ijtimoiy ehtiyojlarini inobatga olib, ularga individual va mehribon munosabatda bo‘lish muhim. To‘g‘ri yondashuv ularning hayot sifatini oshirish va sog‘lom qarilikni ta’minlashga yordam beradi.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida