Илм-фан | Science | Наука


Гео и язык канала: Узбекистан, Узбекский
Категория: не указана


@neomind1
• Twitter.com/ratsional
• Илм-фан
• Тиббиёт
• Фалсафа
• Мантиқ
• Китоблар
• Иқтибослар
• Янгиликлар

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Гео и язык канала
Узбекистан, Узбекский
Категория
не указана
Статистика
Фильтр публикаций


Италиядаги болалар шифохонаси. Итлар бемор болаларнинг хоналарига кириш учун навбат кутишмоқда – пет-терапия учун тайёр. Меҳр ва меҳрибонлик тузатади.

Пет-терапия – бу беморларни уй ҳайвонлари (итлар, отлар, делфинлар, қуёнлар, мушуклар, қушлар) ёрдамида даволаш усули. Пет-терапия депрессия, аутизм, Даун синдроми, мия шикастланишлари билан боғлиқ тажовузкорлик ҳолатларини даволашда энг самарали усуллардан бири ҳисобланади. Шунингдек, ҳайвонлар оғир касалликлардан сўнг тузалишга, ҳаракат функцияларини ривожлантиришга ва юқори ташвиш даражаси билан курашишга ёрдам беради

@themantiq


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Мушукларнинг реакция тезлиг тахминан 20–70 миллисекундни ташкил қилади, илонларники эса 44–70 миллисекунд оралиғида.

Таққослаш учун, инсоннинг тезлиги тахминан 250 миллисекунд

@themantiq


1883-йил 12 ноябрда Ерни метеор ёмғири қоплаган: соатига 100 000 тагача метеор ёғилганини кузатиш мумкин бўлган

Ўша куни ҳамма охирдунё келди деб ўйлаган. Рассомлар эса бу воқеани мана шундай тасвирлаган

@themantiq


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Икки бош билан туғилган илонлар тўртта фаол кўзга ва икки ҳаракатчан тилга эга

Аммо икки бошли илонлар учун ёввойи табиатда омон қолиш қийин, чунки улар секин ҳаракат қилади ва бу уларни осон ўлжага айлантиради

Икки бошли илонларда одатда бир бош иккинчисидан яхшироқ ривожланган бўлади. Улар озиқ-овқат учун бир-бири билан курашиши ҳам мумкин, чунки улар бир ҳазм системасига овқат ўтказишини тушунмайди

@themantiq


Дунёдаги энг катта тошдан ясалган Будда ҳайкали, унинг қурилиши милодий 713-йилда бошланган ва 90 йил давом этган

@themantiq


Репост из: Neomind
Суқротга дарс берган аёл

Аспасия (тахминан м.а. 470–400) – Афина давлат арбоби Периклнинг рафиқаси ва маърифатли аёл бўлган. У Афинада фалсафа, риторика ва сиёсат билан шуғулланган, шунингдек, Суқрот ва унинг шогирдлари билан мунозараларда иштирок этган. У ҳақидаги маълумотлар асосан Платон, Ксенофонт ва бошқа қадимги муаллифлар орқали бизгача етган

Аспасия ва Суқрот бир-бирлари билан фикр алмашган. Платоннинг "Менексен" асарида Аспасия Суқротга риторика ҳақида дарс бергани таъкидланади. Улар Афинадаги интеллектуал муҳитнинг муҳим қисмлари бўлишган

Агар Аспасия ростдан ҳам Суқротнинг риторика бўйича устози бўлган бўлса, демак, у жуда яхши устоз бўлган: Суқротнинг баҳс ва мунозараларда қўдданиладиган "Суқрот усули" ҳақида етарли далиллар келтирилган

Аспасия ҳақидаги ҳикоя бизга дунё фалсафа дунёсида аёллар кўпинча яширин рол ўйнаганини эслатиб туради. Бу аёлларнинг овози кўпинча бузиб талқин қилингани ёки тарихдан чиқариб ташланганининг натижаси


Париждаги Пантеон биносида кўришингиз мумкин бўлган энг қизиқарли нарсалардан бири — Фуко маятниги. Бу нафақат гўзал экспонат, балки тарих ва илм-фан нуқтайи назаридан жуда муҳим кашфиёт. У одамларнинг дунёни тушунишига катта таъсир кўрсатган

Фуко маятниги биринчи марта 1851-йилда франсуз физиги Леон Фуко томонидан Пантеонда намойиш этилган. Ўша даврда Ернинг ўз ўқи атрофида айланиши ҳали ҳам мунозарали масала эди. Фуко эса бу ҳақиқатни бутунлайга, тўлиқ тасдиқлашнт хоҳлайди ва бунга энг оддий ва аниқ усул билан эришди

У Пантеон гумбазидан узун маятник осиб қўяди. Маятник олдинга-орқага тебранаётганида, унинг йўналиши секин-аста ўзгарарди — бу атрофдаги ҳеч нарса таъсиридан эмас, балки Ер унинг остида ҳаракатлангани сабаб содир бўлади. Бу Ернинг айланишини бевосита исботлаган биринчи тажриба эди

Маятник тебранишини кузатиш жуда қизиқ. У секин ва бир маромда ҳаракат қилади. Лекин бу мўъжиза эмас — бу ҳақиқий илм-фан. Маятникнинг аста-секин бурилиши Ернинг айланишини намоён этади — биз буни ҳис қила олмаймиз, аммо у доимо содир бўлади

Пантеондаги Фуко маятниги инсон қизиқувчанлиги ва билимга интилиши рамзи сифатида хали ҳамон жойида турибди. У бир инсоннинг илғор ғояси бутун инсониятнинг дунёни тушунишини қандай ўзгартирганини кўрсатади. Бу фақат олдинга-орқага тебранаётган металл бўлак эмас — бу биз айланаётган сайёрада, коинот бўшлиғида сузиб юрганимизнинг ҳақиқий исботи

У 170 йилдан зиёд вақтдан бери сукунат ичида Ер ҳақидаги энг муҳим ҳақиқатлардан бирини исботлаб келмоқда. Бу оддий, аммо оламни тушуниниш тарзимизни ўзгартирган кашфиёт

@themantiq


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram


Замонавий маймунларнинг хатти-ҳаракатларини кузатиш орқали баъзи турдаги маймунлар ёнғоқларни чақиш, озиқ-овқат топиш ёки бошқа амалий мақсадлар учун тошлардан асбоб сифатида фойдаланиши маълум бўлган

Масалан, Бразилиядаги қора чизиқли капуцин маймунлари ёнғоқларни чақиш учун тошлардан фойдаланишади. Улар тошларни танлаб, ҳатто "қайта ишлаш жойлари" (тошларни маълум бир жойда сақлаш) яратиши аниқланган

Маймунларда бундай хусусиятлар инсон тушунчасидаги "тош асрига кириш" эмас — уларнинг хатти-ҳаракати аниқ экологик шароитларга мослашган бўлиб, мураккаб технологияларни ривожлантиришни англатмайди. Бу кўпроқ амалий хусусиятга эга, қадимги одамларда эса тошни қайта ишлаш технологияси вақт ўтиши билан ривожланиб, мураккаб асбоблар яратилишига олиб келган

Science


Инсон танасидани ташкил этувчи элементларнинг асосий қисми юлдузларда ҳосил бўлган

Инсон танасидаги ёки ундан ташқарида бўлган ҳар бир водород атоми узоқ тарихга эга

Водород атомларининг ёши 13,4 миллиард йилга тенг. Улар 13,8 млрд йил олдин содир бўлган катта портлаш натижасида биринчилардан бўлиб пайдо бўлган. Бизнинг танамизнинг эса 65%и водороддан иборат

Science


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Ягона ҳужайрадан организм ҳосил бўлиш жараёни. Саламандер мисолида.

Science


Сайёрамизнинг қирилиб кетган ҳайвонлари

Бизнинг сайёрамиз 4,54 миллиард ёшда. Биз унинг биринчи аҳолиси эмасмиз. Биздан аввал, Ер юзига бутунлай бошқа жонзотлар қадам қўйган. Ҳозир катта бинолар орасида 15 метрли илонлар айланиб юришини тасаввур қила оласизми? Ёки боғда деярли бир метрлик қушни кўрганингизда қандай реакция кўрсатардингиз? Қачонлардир, бу сайёрамиз учун нормал ўлчамлар бўлган

Science


Видео недоступно для предпросмотра
Смотреть в Telegram
Hamirostra melanosternum — катта йиртқич қуш, Австралияда яшайди. У тошлардан қурол сифатида фойдаланиш билан машҳур: у кичик тошлардан туяқуш тухумларини синдыриш учун ишлатади. Бу ноанъанавий хулқ-атвор қушлар орасида жуда кам учрайди ва юқори даражадаги вазиятни тўғри баҳолай олишни англатади

Science


Варшава ахолиси моллюскалар ёрдами билан тоза сув ичишади

Бу моллюск Варшавадаги шаҳар сув таъминоти тизимининг бир қисми ҳисобланади. Саккизта бундай сув моллюсклар сувнинг тозалик даражасини кузатиш учун сенсорлар сифатида фаолият олиб боради. Моллюсклардан ташкил топган жамоа кўпчилик овозлари билан қарор қабул қилади: агар тўртта ёки ундан ортиқ моллюсклар бир вақтнинг ўзида "қопқоқларини" ёпса (улар сув жуда ифлосланганда шундай қилишади), ўрнатилган датчиклар хавф сигнали беради ва сув узилиши амалга оширилади

Баъзан муҳим қарорларни моллюскларга топширган яхшироқ

@themantiq


Репост из: Neomind
Майкл Фарадей электромагнит индукцияни кашф қилган - у магнит майдонини ўзгартириш орқали электр токи ҳосил қилиш мумкинлигини кўрсатди. Бу кашфиёт элект энергиясини ишлаб чиқариш ва трансформаторлар учун асос бўлди

Фарадей илмий фаолиятининг бошида жуда кўп қийинчиликларга дуч келган, ҳатто баъзи олимлар унинг ғояларини жиддий қабул қилмаган. Бунга бир нечта сабаб бор эди: У камбағал оилада туғилган ва расмий университет таълимини олмаган эди. У мустақил китоб ўқиш ва амалиёт орқали илм-фанни ўрганган, шунинг учун баъзи академиклар уни жиддий олим деб ҳисобламаган. Яна унинг электромагнит индукция ҳақидаги кашфиётини дастлаб кўпчилик тушунмаган. Бундан ташқари, сэр Хамфри Дэви, унинг устози, кейинчалик Фарадейнинг илмий ютуқларига ҳасад қилиб, обрўсини туширишга ҳаракат қилган

Бироқ, вақт ўтиши билан Фарадейнинг иши катта аҳамиятга эга экани исботланди. Унинг кашфиётлари электр энергиясини ишлаб чиқариш ва технология тараққиёти учун асос бўлди

Кино: "Einstein's Big Idea" iMDb 7,8

Neomind


Инсон эволюцияси ва лактозани кўтара олмаслик

Одамларда лактоза толерантлиги эволюцияси бўйича ҳозиргача ўтказилган энг йирик тадқиқотга кўра, сут истеъмоли одамлар уни тўғри ҳазм қила олишни ўрганишларидан минглаб йиллар олдин кенг тарқалган бўлган

Барча одамлар чақалоқлик даврида лактозани парчалайдиган лактаза ферментини ишлаб чиқаради. У лактозани инсон танаси осон сингдира оладиган глюкоза ва галактозага айлантиради. Аммо кўпчилик одамларда эмизиш давридан сўнг лактаза миқдори кескин камаяди, бу эса сутни ҳазм қилишни қийинлаштиради

Лактазага эга бўлиш – яъни эмизиш давридан сўнг ҳам лактозани парчалаш қобилияти – инсон эволюциясида табиий танланишнинг энг яхши намунасидан бири ҳисобланади. Жаҳон аҳолисининг учдан бири бу хусусиятни атиги бир неча минг йил ичида шакллантирган. Бу ҳусусият шаклланмаган одамларда эса, сут истеъмолидан сўнг қорин дам бўлиши, метеоризм, диарея каби аломатлар шаклланади

Қадимги инсонларда сутнинг озуқада аҳамияти катта бўлган, шу сабаб, улар лактаза ферментини шакллантирмасдан уни истеъмол қилишган ва эволюцион босимга учрашган. Бу эса ўз навбатида сутга бўлган эҳтиёжни ошириб, янада кучли лактоза толерантлигига йўл очган. 7000 минг йил олдинги даволардан бошлаб минтақалар бўйлаб сутчилик кенг тарқалган

Очлик ва касалликлар кенг тарқалган даврларда лактозани парчалай олмаган одамларда юзага келган шиш, қорин оғриғи ва ич кетиши ҳаёт ёки ўлим масаласига айланган. Бу эса лактоза толерантлигига эга бўлган инсонларга эволюцион афзаллик берган. Натижада кўплаб, инсонларда лактозани парчалай олиш ҳусусияти шаклланган

Лактозани кўтара олмаслик асосан шарқий Осиё аҳолисида кенг тарқалган. Тахминан 90% Осиё аҳолиси лактозани кўтара олишмайди

@themantiq



Показано 17 последних публикаций.