Subject Nazar | Jamshid Muslimov

Ўғриланган умр

Уильям Вудс 2019 йилнинг августида Лос-Анжелесдаги банкка кириб келганида, у фақат битта нарсани – унинг номидан кимдир кредит олганини хабар бериб, ўз ҳисобларини ёпишни истайди. Аммо банк ходими унинг шахсий маълумотларини текширганида, кутилмаган воқеа юз беради: ҳужжатлар тўғри, лекин Вудс ҳисоблар ҳақидаги саволларга жавоб бера олмайди.

Банк ходими ҳисобга боғланган телефонга қўнғироқ қилади. Гўшакдан эса ўзини ҳақиқий Уильям Вудс деб таништирган киши жавоб беради. Шу тариқа, шахсиятини ўғирлатган одам қамоққа тушади, ўғри эса эркин юраверади.

Бу тарихнинг илдизлари 1988 йилга, Нью-Мексико штатидаги Альбукерке шаҳрига бориб тақалади. Ёш Вудс хот-дог дўконида янги ҳамкасби Мэтью Кейранс билан танишади. Кунларнинг бирида Вудснинг ҳамёни йўқолади. Кейранс уни қайтариб беради, ҳужжатлар жойида. Вудс бу воқеани тез унутади, лекин айнан шу кундан бошлаб унинг ҳаёти остин-устун бўлиб кетади.

Кейранс ўша ҳужжатлардан нусха кўчириб, ўттиз олти йил давомида Вудснинг ҳаётини яшай бошлайди. У Вудс номидан уйланади, фарзандли бўлади, солиқ тўлайди, университетда ишлайди, юз минглаб доллар кредит олади. Ҳақиқий Вудс эса кўчама-кўча санғиб юради, тасодифий ишлар билан кун кўради.

2019 йилда Вудсни шахсий маълумотларни ўғирлашда айблаб қамашади. Унинг ғалати гап-сўзлари ва хатти-ҳаракатлари туфайли руҳий касалликлар шифохонасига юборишади. "Одамлар қулоқ солишмади. Улар мени жинни қилиб кўрсатишди," дейди Вудс ҳозир ўша кунларни эслаб.

2023 йилда тақдир кутилмаганда унга кулиб боқади. Айова полициясининг детективи Иэн Мэллори Вудс ва унинг отасининг ДНК тестини ўтказиб, ҳақиқатни юзага чиқаради. Тест уларнинг қариндошлигини исботлайди. Кейранс далиллар қаршисида ўз айбини тан олишга мажбур бўлди.

2024 йили суд Кейрансга 12 йиллик қамоқ жазоси тайинлайди. Гарчи хотини эрининг кейинги йилларда ҳалол-тўғри яшаганини айтиб, раҳм сўраса-да, унинг илтимоси рад этилди.

Бугун 55 ёшли Вудс Эл-Пасода дўстининг фургонида яшамоқда. У Лос-Анжелес шаҳри устидан даъво аризаси киритмоқчи - ноҳақ қамалган кунлари учун компенсация талаб қилмоқчи. "Мени нима кутмоқда?" дея сўрайди у, "Мен энди ҳаммасини қайтадан бошлашим керак. Ўзимни қайта топишим керак."

Банан Империясининг бошланиши

Трампнинг агрессив протекционизми (импорт божхона тўловларини кескин ошириш) долларнинг қадрини мамлакат ичида тушишига олиб келади, яъни инфляция ўсиш суръатларини оширади. Чунки импорт қимматлашади ва ички маҳсулотга талаб кескин ошиб, нархлар кўтарилади. Бу эса иш ҳақи ўсишига ҳам олиб келади. Иш ҳақининг ўсиши эса яна нархлар ўсишига сабаб бўлади. Меҳнат муҳожирларининг агросаноат, қурилиш, хизмат кўрсатиш соҳаларида кескин камайиши оқибатида иқтисодда салбий таъсир кўрсатмай қўймайди.

Бошқа тарафдан, АҚШдан доллар жаҳон бозорларига савдо орқали тушиши камаяди, доллар ҳажми қисқаради, унга талаб ошиб, доллар курси кўтарилади. Савдо урушлари амалиёти натижасида кўпгина реал бозорларда муқобил тўлов воситаларига ўтиш кузатилади: бу эса яна доллар мавқеининг тушишига сабаб бўлади. Доллар инфляцияси албатта бошқа валюталар инфляциясини кучайтиради, жаҳон ва миллий иқтисодиёт яна бир инқирозга кириб боряпти.

Албатта Трамп бундай ўйламайди. Трампча: савдо урушларида АҚШ ғолиб бўлади, ғолиблик эса иқтисодий устунликни кафолатлайди. У протекционизм ички ишлаб чиқаришни кучайтиради, бу иш ўринлари таъминотига ва аҳоли даромадининг ўсишига олиб келади деб ўйлайди. Бу ниҳоятда таҳликали қадам. Ўз миллиардлари ва репутациясини тикишга ўрганиб қолган бизнесмен энди бутун мамлакат иқтисодиёти, ижтимоий-сиёсий тузумни ва жаҳондаги нуфузини ўта хавфли ўйинга тикиб юборяпти.
Булардан ташқари Трампнинг асосий рақиби бу АҚШнинг юз йиллар давомида шаклланиб келган "checks and balance" (чекловлар ва мувозанатлар) тизимидир. Агар уни босқичма-босқич йўқота бошласа, бу янги АҚШ бўлади, у айтаётган "Эски Улуғ Америка" эмас. Парадокс шуки, у республикачилар партияси байроғи остида келиб, айнан аксил-республикачи сиёсат олиб боради. Трамп гигант Банан-Республикасининг отасига айланмоқда. Бу банан республикаси банан империяга айланадими-йўқми, пайдо бўладиган ички низолар натижаси кўрсатади.

Ҳозирдан маълумки, у ва унинг атрофидагилар янги авлод кадрлар табақасини шакллантира бошлади. Улар республикачи ғояларга ишонган кадрлар эмас, балки юқоридагилар нима деса шуни тўғри деб маъқуллайдиган функционерлардир. Айримлари кўр-кўрона роботга ўхшаб ҳаракат қилса, айримлари ўз садоқатини кўрсатиб "ўз ўйинини" олиб боради. Қарабсизки, "коррупция, хуш келибсан!".

Трамп бу ўз жамиятининг маҳсули, эртами-кечми шундай одам келиб қолиши муқаррар эди. Эски иқтидор одамлари ва зиёли элита ўзлари ўз ғояларига хизмат қила олмай, қандайдир постмодерн ўйинларига берилиб кетиб, халқидан узоқлашиб қолганди. Халқ эса узоқни ўйламай, фақат бугунги кун ташвиши билан яшайди, сиёсий қадриятлар тизимининг бузила бошлаганини пайқамай қолади. Яна эътибор беринг, Трамп ўз ўғлини тез-тез намойиш қиляпти. Ўзи кейинги муддатга номзодини қўйиши мумкин (бунга қонуний чеклов йўқ), бир амаллаб икки муддат туриб берса, ўғли сайловга тайёр бўлиб қолади. Ҳақиқатда қандай ва нима бўлади, номаълум, лекин унинг фикрлаш тарзини шундан пайқаса бўлади.
Кейинги икки-уч йилда АҚШда диктатура, автократик ёндашув, фуқаролик низолари, сепаратизм кайфиятларини тўла қонли кўринишида ёки уларнинг аломатларини тез-тез кўрамиз деб ўйлайман. Кўп нарсани ёш авлод хал қилади. Унинг ота-оналари 2001 йил 11 сентябрдан кейин келган кўп аксил-демкоратик чораларга рози бўлган эди (анти-террор уруши баҳонасига ишониб). Ёш авлод Трампга овозини берганлигини ҳам кўрдик. Аммо қанчалик бу ишончини сақлай олади, вақт кўрсатади. Сақлай олмаганда, қанчалик қарши чиқиш қила олади, бу ҳам катта савол. Янги "Катта Банан Империя"га рози бўлиши эҳтимоли ҳам йўқ эмас, чунки лойиқ бўлганингга рози бўласан.

@subnazar

«Биип, биип...» Э, ярамаслар, яна ўша нарсани тикиб қўйишибди.

Шкафни очиб, осилган кийимларни бирма-бир тита бошладим. «Биип, биип, биип...» Товуши бунча совуқ? Асабни адо қиляпти! Нима кераги бор?! Ҳа, мана топдим - костюмнинг ички чўнтагида худди заҳирадаги тугмачадек қадалган экан. Қандай ўчираман буни? Қаерини босиш керак? Тўхтамай бипиллаб қулоғимни еди-ку бу!

Бир амаллаб мосламани кийимдан узиб олдим. Тирноғим билан чиғаноқ очгандек ажратяпман... Ажралди. Ичида биргина сим ва қандайдир чипга муҳрланган қўрғошин. Симни уздим. Бўлди, энди товуши чиқмайди. Қутулдим.

«Бииип, бииип, бииип!!!»

Вой, нима бўляпти ўзи? Полга ўша нарсани уриб, оёғим билан янча бошладим. Ўчмади. Хонадан чиқиб кетдим. Товуш таъқиб қила берди. Нимадир бўлди... Қоронғулик. Ёнимда телефонимнинг уйғотгичи бипиллаб ётган экан. Ҳайрият! Ҳайрият!

Ўтириб, ўйга толдим. Тавба... Қанчадан-қанча "муаммоларимизни" мана шундай ўчирмоқчи бўламиз. Уйғониш кифоя экан.

ChatGPTga berayotgan savollaringni koʻrsat, kimligingni aytaman.