Al-kimyogar

Do'stlar, agar dam olish kunlari uyni tozalash yoki boshqa biror ish bilan band bo‘lsangiz, podkastimizni yoqib tinglab ko‘ring.

Bu safar onko-gematolog do‘stim bilan CAR-T terapiyasini muhokama qildik: terapiyaning qanday ishlashi, tarixi va klinik sinovlar haqida gaplashdik. Shuningdek, ilmiy maqolalarni qanday tushunish kerakligi haqida ham foydali ma’lumotlar berdik.

🔗 Tinglash uchun: https://youtu.be/bC8u17FpCSE?si=afNyT7VWyM8lT-5s

Semizlik tushunchasini qayta ko‘rib chiqish vaqti keldimi? BMI yetarli emasmi?

Yaqinda The Lancet semizlikni aniqlash bo‘yicha yangi diagnostik mezonlarni taklif qildi. BMI (Body Mass Index) hali ham semizlikni tashxislashda keng qo‘llaniladi, ammo uning cheklovlari bor: u organizmdagi yog‘ miqdorini bevosita o‘lchamaydi va yog‘ning organizmdagi taqsimlanishini ko‘rsatmaydi. Bu esa ortiqcha tana yog‘ining sog‘liq uchun qanchalik xavfli ekanligini tushunishda murakkablik tug‘diradi.

Masalan, BMI 25–29,9 bo‘lgan odamlar (ortiqcha vazn deb qaraladigan) metabolik jihatdan sog‘lom bo‘lishi mumkin, BMI 30 dan yuqori bo‘lgan (semizlik deb tasniflanadigan) odamlar esa hech qanday salbiy sog‘liq belgilari ko‘rsatmasligi mumkin. Bundan tashqari, sportchilar yoki mushak massasiga boy insonlar BMI bo‘yicha noto‘g‘ri tashxis olishi mumkin, shu bilan birga, BMI 30 dan past bo‘lgan, ammo organizmida yog‘ miqdori yuqori va sog‘liq xavfi mavjud bo‘lgan odamlar aniqlanmay qoladi. Bu misollar BMIni semizlikni aniqlash uchun yetarli emasligini ko‘rsatadi.

Demak, semizlikni aniq tashxislash uchun kengroq yondashuv talab qilinadi. Bu yondashuv yog‘ miqdori, yog‘ning taqsimlanishi, metabolik salomatlik va boshqa omillarni inobatga olishi kerak. BMIning cheklovlarini hisobga olib, yangi diagnostik mezonlarni joriy qilish, semizlikni sog‘liq bilan bog‘liq xavflar doirasida yaxshiroq baholashga yordam beradi.

Kanal: @studentmedik_upd

FT596: CAR-T terapiyasiga yangi alternativa?

Yaqinda chop etilgan maqola gen-modifikatsiyalangan, induksiyalangan plyuripotent o'zak hujayralaridan (iPSC)"olingan" tabiiy killer (NK) hujayralar yordamida saratonni davolashning yangi usulini taqdim etdi. FT596 nomli ushbu terapiya uchta asosiy antitumor elementlariga ega: saraton hujayralarini yo‘q qiluvchi maxsus retseptor (CD19 CAR), immun javobini "kuchaytiruvchi elementlar" (CD16 reseptor), va immun tizimini qo‘llab-quvvatlovchi molekulalar (interleykin-15).

Bu nima degani? FT596 shunchaki "bir martalik davolash" emas, balki saratonga qarshi ishlaydigan mukammal texnologiyaga aylanib ketish potensialiga ega. Tadqiqot davomida FT596 monoterapiya sifatida ham, saraton davolashda keng qo‘llaniladigan rituximab bilan birgalikda ham sinovdan o‘tkazildi. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, u chuqur va uzoq muddatli javoblarni ta’minlaydi, ya’ni saraton hujayralarini samarali ravishda yo‘q qiladi.

Shu bilan birga, FT596 CAR-T terapiyasining muhim muammolarini hal qilishga qaratilgan: bu ishlab chiqarish vaqtini qisqartirish, narxni pasaytirish va bemorlar uchun kengroq imkoniyatlar yaratishni o‘z ichiga oladi.

Agar siz hali bizning CAR-T terapiyalari haqida Farhod bilan birga tayyorlagan video-podkastimizni ko‘rmagan bo‘lsangiz, bugun uni albatta tomosha qiling! Ushbu yangi ma’lumotlar sizga mavzuni yaxshiroq tushunishda yordam beradi. Postni ulashing va fikrlaringiz bilan o‘rtoqlashing 📢💡

Ushbu epizodda CAR-T hujayra terapiyasini batafsil muhokama qildik — terapiyaning qanday ishlashi, uning tarixi va hozirgi rivojlanish bosqichlari haqida so‘z yuritdik. Shuningdek, klinik sinovlar qanday o‘tkazilishi, dalillarga asoslangan tibbiyot nima ekanligi va ilmiy maqolalarni qanday o‘qish kerakligi haqida gaplashdik. Shu bilan birga, muqobil tibbiyot mavzusiga ham to‘xtalib o‘tdik. Tibbiyotni yaxshiroq tushunishni istaganlar uchun foydali va qiziqarli suhbat bo‘ldi.

https://youtu.be/bC8u17FpCSE?si=afNyT7VWyM8lT-5s

Sovuq harorat va yurak yetishmovchiligi - yangi tadqiqot natijalari

Yurak yetishmovchiligi (YY) dunyo bo‘ylab sog‘liqni saqlash tizimlari uchun jiddiy muammo bo‘lib qolmoqda. Yaqinda chop etilgan tadqiqot Tayvanda 2012–2019 yillar orasida sovuq haroratning yangi paydo bo‘lgan YY bilan bog‘liqligini tahlil qildi.

Tadqiqotning asosiy xulosalari:
Sovuq va YY xavfi: Tadqiqot shuni ko‘rsatadiki, haroratning pasayishi bilan YY xavfi ortadi. Ayniqsa, qishki harorat (17°C) yozgi haroratga (29°C) nisbatan YY xavfini 1,45–1,58 barobargacha oshirgan.

Xavf guruhlari:
1-guruh: Hech qanday hamroh kasalliklarsiz shaxslar (eng past xavf).
2-guruh: 60–69 yoshdagilar va 2–3 hamroh kasallikka ega yoki 70+ yoshdagilar 1–2 kasallik bilan (eng zaif guruh).
3-guruh: 70+ yoshdagilar va 4 yoki undan ortiq kasallikka ega (yuqori xavf).

O‘zbekistonda yurak-qon tomir kasalliklari bo‘yicha o‘lim darajasi yuqori. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, yurak ishemik kasalligi mamlakatdagi o‘lim sabablarining 43 foizini tashkil etadi. Sovuq qish fasli va energetikadagi masalalar ushbu xavfni yanada kuchaytirishi mumkin. Bu faqat texnik muammo emas, balki sog‘liq uchun jiddiy xavf tug‘diruvchi omildir (agar tadqiqot natijalariga tayanilsa).

Metodologik savollar/Diskleymer: Tadqiqotchilar murakkab statistik usullarni qo‘llagan. Ammo sovuq haroratning salbiy ta’sirini boshqa omillardan ajratish har doim ham oson emas. Tayvandagi sog‘liqni saqlash tizimi va iqlim O‘zbekistonnikidan farq qiladi, bu natijalarning umumiyligini cheklashi mumkin.

Vaqt borida youtube’ni titkilashni yaxshi ko‘raman. Shu videoni ko‘rib 50 minut qanday o‘tib ketganini bilmay qoldim.

https://youtu.be/lrBRV3WK2x4?si=Plle4IvHFPI0Ksr_

To‘rt yillik mojaro yakuni: "Hydroxychloroquine" bo‘yicha mashhur tadqiqot maqolasi rasmiy ravishda nashrdan olib tashlandi

COVID-19 pandemiyasining avj pallasida dunyo bo‘ylab shov-shuvga sabab bo‘lgan maqola nihoyat qaytarib olindi. Ushbu maqola 2020-yilda chop etilgach, murakkab bahs-munozaralarga sabab bo‘lib, hydroxychloroquine (HCQ) preparatini COVID-19ni davolashda samarali vosita sifatida taqdim qilgan edi. Tadqiqotning haqqoniyligi va ilmiy me’yorlarga mosligi bo‘yicha jiddiy savollar tug‘ilgach, to‘rt yildan so‘ng maqola ilmiy jurnaldan rasmiy ravishda olib tashlandi.

Tadqiqot nima uchun bahsli edi?
Etik masalalar: Tadqiqot ishtirokchilari uchun zarur bo‘lgan axborotlangan rozilikni olish jarayoni shubha ostida edi. Qanday qilib barcha ishtirokchilar tadqiqotga qo‘shilib, qisqa muddat ichida ma’lumotlar tahlil qilinib, maqola chop etilganligi hanuzgacha noma’lum.

Shubhali metodologiya: Tadqiqotchilar HCQ va antibiotikni birgalikda qo‘llashni sinovdan o‘tkazgan, ammo tadqiqot guruhlari orasida ilmiy mutanosiblik (ya’ni, equipoise) ta’minlanmagan.

Mualliflarning chekinishi: Uch nafar muallif tadqiqot metodologiyasi va natijalari bo‘yicha e’tiroz bildirgan va o‘z ismlarini maqoladan olib tashlashni so‘ragan.

Mazkur maqola pandemiya boshida HCQga katta ishonch uyg‘otgan edi. AQSh prezidenti Donald Tramp ushbu dori haqida "o‘yin o‘zgartiruvchi" (game-changer) deb e’lon qilgan. Ammo keyinchalik o‘tkazilgan keng ko‘lamli tadqiqotlar HCQning COVID-19ni davolashda hech qanday samarasi yo‘qligini isbotladi.

Qiziqarli fakt
Ushbu maqola retraksiya (paper retraction) qilinishidan oldin, 3400 marta iqtibos qilingan edi. Bu COVID-19 bo‘yicha eng ko‘p iqtibos qilingan maqola hisoblanadi.

Kecha qiziq maqolaga ko‘zim tushgandi.

Muddatidan oldin tug‘ilgan chaqaloqlar uchun tirik qolish va sog‘lom rivojlanish hali ham eng katta muammolardan biri bo‘lib qolmoqda. Qon aylanishi va o‘pka kabi muhim tizimlarning yetarlicha rivojlanmaganligi bu muammoni yanada murakkablashtiradi. Yaqinda tadqiqotchilar qo‘y homilasida sinovdan o‘tkazilgan, bachadon muhitini sun’iy ravishda takrorlaydigan qurilmani ishlab chiqdilar. Bu qurilma neonatologiya sohasida haqiqiy inqilobga aylanishi mumkin.

Tizimning ishlash prinsipi
Yangi qurilma nasossiz ishlaydigan qon aylanish tizimidan foydalanadi. Bu tizim homilaning yuragi yordamida boshqarilib, uni kislorod bilan ta’minlaydi. Homila yopiq “amniotik suyuqlik” muhitida saqlanadi — bu tabiiy bachadon sharoitiga juda yaqin.

Asosiy afzalliklar:
- Qon aylanishi barqaror, qon gazlari va kislorod miqdori normal saqlanadi.
- Homilaning o‘sishi, o‘pka yetilishi va miya rivojlanishi tabiiy davom etadi.
- Suyuqlik muhitida o‘pka rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash va infeksiyalardan himoya qilish imkoniyati mavjud.

Tadqiqotchilar ushbu tizimni 23–25 haftalik muddatidan oldin tug‘ilgan chaqaloqlarda qo‘llashni rejalashtirishmoqda. Bu tizim neonatal intensiv terapiyaning yangi yondashuvini taklif qilib, muddatidan oldin tug‘ilgan chaqaloqlarning rivojlanish imkoniyatlarini sezilarli darajada yaxshilashi mumkin.

Ammo, bu yerda falsafiy savollar ham mavjud:
- “Tabiiy rivojlanish” tushunchasi endi qanday o‘zgaradi?
- Bunday texnologiyalar axloqiy chegaralardan qachon va qay tarzda o‘tib ketishi mumkin?
- Psixologik jihat: ota-onalar uchun “homila sumkada” degan tasavvur noqulaylik tug‘dirishi mumkin.

https://www.youtube.com/watch?v=z7OsEGT9d3o&ab_channel=TheChildren%27sHospitalofPhiladelphia

SPACEMED - kosmosda odam salomatligi va fiziologiyasini o'rganish uchun maxsus magistratura dasturi

2 yil davomida talabalar 3ta davlatda o'qib magistr unvonini olishadi.

Talablar:
- tibbiyot, tabiiy fanlar, psixologiya yoki kinesiologiya bitiruvchilari
- ingliz tilini kamida B2 darajasida bilish
- qo'shimcha talablarni ushbu link orqali o'rganib chiqsangiz bo'ladi: https://space-med.eu/apply-to-spacemed/admission-criteria

Stipendiya juda katta ekan - 1400 yevro oyiga

Hammaga omad

Bekzod-aka Ulliev bilan gaplashgan edik - Germaniyada tibbiyot yo´nalishida PhD

https://www.youtube.com/watch?v=lyL6mo8M-JQ&t=56s

Ssenariy 2: Yosh shifokor bemorlarga bilvosita xizmat ko'rsatishni xohlaydi - magistratura yo'nalishini tanlagan bitiruvchilar uchun qaydlar

Tabriklayman! Endi siz yosh shifokor, tibbiy-biolog, biolog, psixolog yoki shifokor-pedagog bo'ldingiz. Uzoq yillik o'qishingiz nihoyasiga yetdi. Endi chet elga o'qishga hujjat tayyorlash mavsumi oldinda. Agar siz endi bitiruvchi kursda bo'lsangiz - undanam yaxshi - bir yil oldin tayyorgarlik ko'rib, oldindan hujjat topshirsangiz bo'ladi. Agar siz yoshroq talaba bo'lsangiz - juda zo'r - ushbu matn kelajakda siz bosib o'tadigan yo'l uchun foydali xarita bo'ladi, degan umiddaman.

Hozir siz katta qarorlar qabul qilish chorrahasida turganingiz aniq. Savollar ko'p, ammo barcha savollarga javob topish mumkin. Bu matn orqali biz tadqiqotlarga asoslangan, stipendiyaga ega magistratura dasturiga hujjatlar yig'ish bo'yicha savollarga javob topamiz.

Magistraturani asosan ikki xil yo'l bilan moliyalashtirish mumkin. Birinchisi - O'zbekiston davlat fondlari stipendiyalari, ikkinchisi - tashqi stipendiyalar (mezbon universitet, sponsor tashkilotlar, fondlar va boshqalar). Davlat stipendiyalariga eng yaxshi misol - El-yurt umidi jamg'armasi tomonidan taqdim etiladigan grantlar. Ammo bu postda tashqi stipendiyalarga hujjat yig'ishni DAAD (Germaniya) dasturlari misolida ko'rib chiqamiz (to'g'risini aytganda, barcha turdagi fondlarga juda o'xshash hujjatlar paketi yig'iladi).

Ushbu postda faqatgina 2024/2025 o'quv yiliga to'g'ri keladigan talablar keltirilgan. Eng yaxshi yo'l - shu yerda o'qishni to'xtatib, DAAD vebsaytidan yangilangan ma'lumotlarni o'qib olishingizdir. Shunga qaramay, talablarni bittama-bitta ko'rib chiqamiz.

DAAD turli dasturlari mavjud, ammo bizga eng mos keladigani - Study Scholarships - Master Studies for All Academic Disciplines. Stipendiya oyiga 992 yevroni tashkil etadi. Bunga qo'shimcha, DAAD tomonidan Germaniyaga borish va o'qishni tugatgandan so'ng O'zbekistonga qaytish uchun aviachiptalar, salomatlik sug'urtasi, va yillik o'qish xarajatlariga 460 yevro ajratiladi. Ba'zi hollarda DAAD tomonidan arenda uchun qo'shimcha mablag', agar siz bilan birga oilangiz bo'lsa, ular uchun qo'shimcha mablag' va boshqa xarajatlarni qoplash imkoniyati mavjud. Shularni qo'lga kiritish uchun siz DAAD'ga quyidagi hujjatlaringizni oldindan tayyorlab, yuborishingiz zarur:
- To'ldirilgan onlayn forma
- CV (rezyume)
- Motivatsion xat
- Til sertifikati (agar o'qishingiz ingliz tilida bo'lsa - IELTS, TOEFL va boshqalar; agar nemis tilida bo'lsa - TestDaF, DSH, Goethe-Zertifikat)
- Baholar transkripti
- Tavsiya xati
- Arizangizga tegishli boʻlishi mumkin deb oʻylagan boshqa hujjatlar (masalan, ish joyi toʻgʻrisidagi guvohnomalar, darsdan tashqari mashgʻulotlarni tasdiqlovchi hujjatlar)
- Maktab shahodatnomasi
- Baholash tizimini tushuntiruvchi hujjat
*Barcha hujjatlar nemis yoki ingliz tiliga tarjima qilingan bo'lishi shart.

Bu yilgi dedlayn: 31/10/2024. Tanlov 2025 yilning fevral-mart oylarida bo'lib o'tadi.

Link: https://www2.daad.de/deutschland/stipendium/datenbank/en/21148-scholarship-database/?detail=50026200

Tibbiyot bo'yicha Germaniyada ingliz tilida 55 ta dastur mavjud (DAAD berayotgan ro‘yaxtga ko‘ra). Savollaringizni izohlarda qoldiring.

2-ssenariy: Yosh shifokor bemorlarga bilvosita xizmat ko'rsatishni xohlaydi.

Bu yo'l ikkita asosiy tarmoqqa ega: akademik va no-akademik, yoki industrial. Ushbu postda faqat akademik yo'l haqida gaplashamiz.

Akademik yo'lga magistratura orqali kirish mumkin. Bir narsaga e'tibor bering - O'zbekistonda magistraturani tugatgan talabalar bemorlar bilan ishlash huquqiga ega. Ammo, chet elda, magistralar bemorlar bilan ishlash uchun alohida litsenziyaga ega bo'lishlari shart.

Magistratura asosan yangi avlod tadqiqotchilarini tayyorlashga mo'ljallangan bo'lib, magistrlar ko'pincha ilmiy metodologiya va uning amaliy qo'llanilishi ustida ishlaydilar. Shaxsiy tajribamdan kelib chiqib aytishim mumkin, magistratura - katta ilmiy ishni boshlash uchun tayyorgarlik bosqichidir. Odatda, magistrlardan o'qishni tugatgach PhD qilish kutiladi, ammo bu majburiy emas - magistraturani tugatgach tibbiy amaliyot, biotibbiy tadqiqotlar yoki no-akademik ish bilan shug'ullanish mumkin.

Bizda tadqiqot an'analari va maktablari kam uchraydi va lokal shakllarda mavjud bo'lganligi uchun, "hardkor" magistraturani chet elda o'qish afzal deb o'ylayman. Buning uchun siz ingliz tilini bilishingiz haqidagi sertifikat, rezyume, motivatsion xat va boshqa qo'shimcha hujjatlarni dasturlarga yuborishingiz kerak, va qisqa intervyu orqali dasturga qabul qilinasiz. Bu haqida yana batafsil gaplashamiz.

Ba'zi davlatlar yoki dasturlar tibbiyot bitiruvchilariga to'g'ridan-to'g'ri PhD boshlash imkoniyatini berishadi. Masalan, AQShda shunday an'ana mavjud. PhD dasturlari bakalavrdan keyin o'tkaziladigan bo'lib, dastlabki 1-2 yil fanni va metodologiyani o'rganish, qolgan 3-4 yil esa tadqiqotlarga bag'ishlanadi, va umumiy davomiyligi 4-6 yilni tashkil qilishi mumkin. Shu bilan birga, Yevropa davlatlarida PhD asosan 3-4 yil davom etadi va faqatgina magistraturani tugatgan yoki ilmiy tadqiqotlarda tajribasi bor tibbiyot maktablari bitiruvchilariga ochiq bo'ladi.

Ba'zi joylarda umumiy "kartinkani" tezroq tushuntirish uchun gaplar qisqa tanishtiruv sifatida yozilgan va to'liq jarayonni ifodalamaydi. Agar savollaringiz bo'lsa, iltimos, qoldiring, albatta gaplashamiz. Do'stlaringizga ham ushbu postni yuboring, balki ular ham o'z savollariga javob topishda yordam oladi.

Matn boshi: https://t.me/studentmedik_upd/490

Endi klinik ordinaturani (rezidentura) xususiy klinikalarda* o'tash mumkin.

Shunday xabarni yaqinda SSV e'lon qilgan edi. Bu tibbiy kadrlarni tayyorlashda oldinga qo'yilgan jiddiy va muhim qadam deb hisoblayman.

Shaxsiy kuzatuvlarimga tayansam, aksariyat ordinator/magistr va tibbiyot talabalari o'zi shundog'am xususiy klinikalarga borib ishlab yurishar edi. Va oxir-oqibat, xususiy klinikalarda ordinaturani boshlab yuborishga yo'l berishadi deb o'ylagandim. Balki, bunday qaror xususiy klinikalarga bog'liq xususiy tibbiyot OTMlarining birinchi bitiruvchilari chiqib "ordinatura bozorida" keskin talab paydo bo'lganligidan ham bo'lishi mumkin. Nima bo'lganda ham, bu qaror tibbiyot sohasidagi kadrlarni bozorga yetkazib berishda katta foyda keltiradi.

Tabiiyki, xususiy klinikalar va davlat markazlari orasida katta raqobat boshlanadi, birinchidan, albatta oddiy talabaning xususiy klinikaga "kirvolishga" qiziqishi ko'proq bo'ladi. Chunki, endi ordinaturani bitirib, bozorda ish qidirib topolmay yurish o'rniga katta ehtimol bilan bitiruvchi o'sha xususiy klinikada qoladi.

Ikkinchidan, xususiy klinikalar endi o'ziga "kerak" bo'lgan mutaxassislarni tayyorlashi mumkin. Eng muhimi, klinika huzuridagi texnika bilan yaxshi ishlaydigan vrachlar paydo bo'la boshlaydi. Ya'ni, ordinaturadan keyin ish boshlaydigan vrach qo'shimcha o'qish va "supervision"ga muhtoj bo'lmaydi.

Tanganing narigi tomoni shundaki, ordinatorlar tor-profilli xususiy klinikaga kelib qolsalar, u yerda o'rganish mumkin bo'lgan kasalliklar soni, tabiiyki, kamayishi mumkin.

Davlat OTMlariga, endi ordinatorlarni jalb qilish qiyinroq bo'lishi mumkin (?). Va, bozorda raqobatbardosh bo'lish uchun, menimcha, davlat markazlari kuchli ilmiy tadqiqotlar, ilmiy loyihalar (balki bio-tibbiyot start-uplar orqali) va kuchli ilmiy tarkib kabi narsalar bilan yosh ordinatorlarni o'zlariga jalb qilishlari kerak.

O'zim bitiruvchi bo'lganimda, xususiy klinikaga topshirgan bo'lar edim.

*Ordinatura/rezidentura dasturlari faqatgina maxsus komissiya hulosasiga ko'ra yuqori imkoniyatlarga ega xususiy shifoxonalarda o'tkazilishi mumkin.

Tanqidiy fikrlash bo'yicha mashq.

8 soatga cheklangan ovqatlanish, yoki "8 soatlik vaqt bilan cheklangan ovqatlanish" yurak-qon-tomir-kasalliklari bilan bog'liq o'lim xavfini oshirib yuborar ekan-mish. Shunday xabarlar birdaniga ko'payib ketgan edi, shu yilning bahorida. Masalan:
- Manba
- Manbaa
- Manbaaa

Qanaqasiga, ahir biz yillar davomida shunday tarzda hayot kechirganmiz-ku, deb o'ylashingiz mumkin (masalan, ro'za tutish davrida, maxsus davrlarga bo'lingan ochlik dietalari ("intermittent fasting") va boshqa paytlarda). O'zi bu gapga qanchalik ishonish mumkin? Yoki hammamizda o'lim xavfi yuqorimi endi? Masalan, O'zbekistonda yurak-qon-tomir kasalliklaridan o'lim ko'rsatkichlari oshib bormoqda. Shu tendensiyani sababi chegaralangan ovqatlanish rejimi bo'lsachi?

Bunday xulosa qilishga shoshish kerak emas. Keling, o'zi eeeeng birinchi manbani topishga harakat qilamiz. Manbaning boshi Circulation jurnalining (Amerika yurak uyushmasining jurnali) tezislar to'plami ekan, va bu to'plam "American Heart Association's Epidemiology and Prevention/Lifestyle and Cardiometabolic Health 2024 Scientific Sessions" konferensiyasidagi poster va ma'ruza taqdimotlaridan tayyorlangan.

Ushbu konferensiya doirasida Shanxaylik olimlar ovqatlanish oynasini kuniga sakkiz soatdan kamroq vaqt bilan cheklagan odamlarda yurak va qon aylanish tizimi kasalliklaridan o'lish xavfi 12 dan 16 soatgacha bo'lgan odamlarga nisbatan 91 foizga (deyarli ikki baravar) ko'paygan'ini ko'rsatishgan.

Endi bu ishni bittalab o'rganamiz.

Tadqiqotning eng katta afzalligi bu "viborka", ya'ni qamro'v juda katta - 20.000 ishtirokchi. Ishtirokchilardan faqat ikki kun davomida nima iste'mol qilganlari haqida so'ralgan.

Sakkiz soatlik yoki undan kamroq vaqt oralig'ida ovqatlanishni cheklaganligi haqida xabar berganlar, tadqiqotning to'liq davrida shunday ovqatlanish rejimi davom ettirganmilar yoki yo'qligini bilmaymiz. Ustiga-ustak, so'rovnomalar o'ta subyektiv ilmiy uslub bo'lganligi sabab, ishtirokchilar bergan javoblarga ishonchimiz pastroq bo'ladi. Undan tashqari tadqiqot dizayni "observational study", ya'ni ishtirokchilar faqat kuzatilgan. Kuzatuvga asoslangan tadqiqotlarga tayanib, kasallik va boshqa jarayon o'rtasida bog'liqlik bor deb ayta olamiz, ammo bu bizga sabab-oqibatni ko'rsatmaydi. Ya'ni, ikki omil o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rsatadi xolos.

Undan tashqari, bu tadqiqot haliveri taqrizdan ("peer-review") o'tmagan - ya'ni, shu yo'nalish ekspertlari tomonidan tanqidiy baholanmagan. Odatda, konferensiya tezislari xech qachon "peer-review" jarayonidan o'tmaydi.

Qisqa verdikt shu-ki, ushbu tadqiqot natijalari nafaqat ko'p "teshik"larga ega, balki hozirgi kunda yaxshi shakillanib qolgan bilimlarga qarshi chiqyapti. Masalan, shu paytgacha chop etilgan tadqiqotlar analizi shuni ko'rsatadiki, vaqt bilan chegaralangan ovqatlanish organizmga foydali bo'lishi mumkin, aniqrog'i bir nechta foydali taraflari bor.


Bittada xulosa qilib olishdan saqlaning, tanqidiy firklang. Albatta, bu uzoq vaqt talab etadigan og'riqli mashq, ammo sizga katta yordam beradi.

Shu joygacha o'qigan bo'lsangiz, fikrlaringiz bilan ulashing.