Суғурта ташкилоти ёки зарар етказган шахс томонидан тўланган зарар...
Амалдаги солиқ кодексининг 301-моддасига кўра:
илгари чегириб ташланган харажатларнинг ёки зарарларнинг ўрнини қоплаш тарзидаги даромадлар жумласига киради дейилган.
Шунингдек СКнинг 304-моддасига асосан
даромад сифатида ҳисобга олинмайди дейилган. Бир қарашда 2 та модданинг маъноси бир бирига қарама қаршидек туйилсада аслида ундай эмас. Қуйидаги мисолларда тушунтиришга ҳаракат қилиб кўрамиз:
1-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари ҳам 38 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
Жавоб
Ушбу ҳолатни ҳисобда 2 хил акс эттирса бўлади:
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 38 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат).
Солиқ солинадиган база 0 га тенг.
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 38 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Солиқ солинадиган база 0 га тенг.
2-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари 40 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
Жавоб
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 40 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат);
Дт 9430 Кт 6010 - 2 млн сўм (305-м-га кўра чегириладиган харажат).
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 40 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Йетмаган 2 млн сўм (305-м-га кўра чегириладиган харажат).
3-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари 18 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 18 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат);
Ишлатилмай қолган 20 млн сўм (297-м., 26 қ-га кўра жами даромадга қўшилади ва солиққа тортилади).
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 18 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Ишлатилмай қолган 20 млн сўм (297-м., 26 қ-га кўра жами даромадга қўшилади ва солиққа тортилади).
https://t.me/soliqbuxgalteriya
Амалдаги солиқ кодексининг 301-моддасига кўра:
"суғурта ташкилоти ёки зарар етказган шахс томонидан тўланган зарарни компенсация қилиш суммалари, бундан ушбу Кодекснинг 304-моддасида кўрсатилган суғурта тўловлари мустасно"
илгари чегириб ташланган харажатларнинг ёки зарарларнинг ўрнини қоплаш тарзидаги даромадлар жумласига киради дейилган.
Шунингдек СКнинг 304-моддасига асосан
"суғурта шартномалари бўйича суғурта товони (суғурта суммаси) тарзида олинган маблағлар"
даромад сифатида ҳисобга олинмайди дейилган. Бир қарашда 2 та модданинг маъноси бир бирига қарама қаршидек туйилсада аслида ундай эмас. Қуйидаги мисолларда тушунтиришга ҳаракат қилиб кўрамиз:
1-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари ҳам 38 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
Жавоб
Ушбу ҳолатни ҳисобда 2 хил акс эттирса бўлади:
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 38 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат).
Солиқ солинадиган база 0 га тенг.
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 38 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Солиқ солинадиган база 0 га тенг.
Хулоса: эътибор берган бўлсангиз иккала вариантда ҳам солиқ солиш базаси 0 га тенг бўлди, фақат биринчи вариантда даромад ҳам тан олинмади харажат ҳам чегирилмади иккинчи вариантда эса тескариси бўлди.
2-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари 40 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
Жавоб
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 40 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат);
Дт 9430 Кт 6010 - 2 млн сўм (305-м-га кўра чегириладиган харажат).
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 40 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Йетмаган 2 млн сўм (305-м-га кўра чегириладиган харажат).
Хулоса: 2-мисол бўйича хулоса қиладиган бўлсак, агар суғурта компаниясидан ундирган пулимиз харажатларни қоплашга йетмаса ва компания ўз ҳисобидан харажатни қопласа ушбу харажат чегириладиган харажат бўлади.
3-мисол
АБС компанияси аварияга учраган автомобилини тузатиш учун суғурта компаниясидан 38 млн сўм ундирди. Автомобилни ҳақиқатда тузатиш харажатлари 18 млн сўм бўлди. Ушбу ҳолатда компания даромад кўрадими?
1-вариант:
Дт 5110 Кт 8840 - 38 млн сўм (304-м-га кўра даромад эмас);
Дт 8840 Кт 6010 - 18 млн сўм (317-м.,16-қ-га кўра чегирилмайдиган харажат);
Ишлатилмай қолган 20 млн сўм (297-м., 26 қ-га кўра жами даромадга қўшилади ва солиққа тортилади).
2-вариант:
Дт 5110 Кт 9390 - 38 млн сўм (301-м-га кўра даромад);
Дт 9420 Кт 6010 - 18 млн сўм (илгари чегирилган харажат бўлади).
Ишлатилмай қолган 20 млн сўм (297-м., 26 қ-га кўра жами даромадга қўшилади ва солиққа тортилади).
Хулоса: 3-мисолдан хулоса қиладиган бўлсак, агар суғурта компаниясидан ундирган пулимиз ортиб қолса ортиб қолган қисми компания учун даромад ҳисобланади ва солиққа тортилади.
https://t.me/soliqbuxgalteriya