O‘LIMNING OXIRI 2
Tarixdagi an'anaviy jamiyatlarda o‘lim ruhoniylar va dinshunoslarning ixtisosligi bo‘lgan. Tarixan O‘limning da‘vosi yo‘q bo‘lib kelgan. Buni bugungi ba‘zi olimlar inkor qilish tomon ketayotgan bo‘lishiga qaramay hamon biz tan olamiz. Lekin o‘limga nisbatan qarash bugun boshqa tomonga o‘zgarganini qayd etish lozim.
Bugun dunyo davlatlarida o‘limga diniy emas sizga g‘alati tuyulsa-da texnik hodisa sifatida qaralmoqda. Har bir texnik muammoning esa texnik yechimi bor. Bugun O‘limni yengish uchun o'zgacha ilohiy madadni kutishimiz shart emas. Bir nechta olimlar laboratoriyada buni hal qilishlari mumkin. Endi muhandislar bu ishni o‘z zimmasiga olmoqda. Biz saraton hujayralarini kimyoterapiya yoki nano-robotlar bilan yo‘q qilishimiz mumkin. O‘pkadagi mikroblarni antibiotiklar bilan yo‘q qilamiz. Agar yurak qon pompalashni to‘xtatsa, biz uni dori-darmonlar va elektr toklari yordamida qayta jonlantira olamiz – agar bu ishlamasa, yangi yurak implantatsiya qilamiz.
Bugun eng taqvodor odam ham jiddiy kasalligiga ko‘nikish va ibodat qilish bilan cheklanmaydi. Boshqa davlatlar tibbiyotiga yoki, texnik operatsiyalarga ular jon deb murojat qilishadi. Tarixdan farqli o‘laroq bugun biz har qanday kasallikka yechim va davo izlab biz ilohiy kuchlarga emas asosan ilm-fan va tibbiyotga murojaat qilamiz.
Bir ayol shifokorga borib, "Doktor, menda nima noto‘g‘ri?" deb so‘raganida, shifokor odatda: "Sizda gripp bor", yoki "Sizda sil bor", yoki "Sizda saraton bor", deb javob beradi. Lekin shifokor hech qachon: "Sizda o‘lim bor", demaydi. Bizning barchamiz gripp, sil va saratonni texnik muammolar deb bilamiz, va bir kun kelib, ularga texnik yechim topa olishimiz mumkinligiga ishonamiz.
Hatto odamlar to‘fon, avtohalokat yoki urushda o‘lsa ham, biz buni oldini olish mumkin bo‘lgan va kerak bo‘lgan texnik xato sifatida ko‘ramiz. Agar hukumat yaxshiroq siyosat qabul qilganida; agar shahar hokimiyati o‘z ishini to‘g‘ri bajarganida; va agar harbiy qo‘mondon aqlliroq qaror qabul qilganida, o‘lim oldini olish mumkin bo‘lardi deymiz. O‘lim endi deyarli avtomatik tarzda sud ishlariga va tergovlarga sabab bo‘ladi. "Qanday qilib ular o‘ldi? Degan savolga - Qayerdadir kimdir xato qilgan bo‘lishi kerak" degan javob bermoqdamiz.
Shifokorlar va olimlar hech qachon to‘xtab: "
Davomi bor...
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi
Tarixdagi an'anaviy jamiyatlarda o‘lim ruhoniylar va dinshunoslarning ixtisosligi bo‘lgan. Tarixan O‘limning da‘vosi yo‘q bo‘lib kelgan. Buni bugungi ba‘zi olimlar inkor qilish tomon ketayotgan bo‘lishiga qaramay hamon biz tan olamiz. Lekin o‘limga nisbatan qarash bugun boshqa tomonga o‘zgarganini qayd etish lozim.
Bugun dunyo davlatlarida o‘limga diniy emas sizga g‘alati tuyulsa-da texnik hodisa sifatida qaralmoqda. Har bir texnik muammoning esa texnik yechimi bor. Bugun O‘limni yengish uchun o'zgacha ilohiy madadni kutishimiz shart emas. Bir nechta olimlar laboratoriyada buni hal qilishlari mumkin. Endi muhandislar bu ishni o‘z zimmasiga olmoqda. Biz saraton hujayralarini kimyoterapiya yoki nano-robotlar bilan yo‘q qilishimiz mumkin. O‘pkadagi mikroblarni antibiotiklar bilan yo‘q qilamiz. Agar yurak qon pompalashni to‘xtatsa, biz uni dori-darmonlar va elektr toklari yordamida qayta jonlantira olamiz – agar bu ishlamasa, yangi yurak implantatsiya qilamiz.
To‘g‘ri, hozirda biz barcha texnik muammolarni hal qilish uchun yechimlarga ega emasmiz. Ammo aynan shuning uchun biz saraton, mikroblar, genetika va nanotexnologiya bo‘yicha tadqiqotlarga juda ko‘p vaqt va pul sarflayapmiz.
Hatto ilmiy tadqiqotlar bilan shug‘ullanmaydigan oddiy odamlar ham o‘limni texnik muammo sifatida qabul qilishga odatlangan.
Bugun eng taqvodor odam ham jiddiy kasalligiga ko‘nikish va ibodat qilish bilan cheklanmaydi. Boshqa davlatlar tibbiyotiga yoki, texnik operatsiyalarga ular jon deb murojat qilishadi. Tarixdan farqli o‘laroq bugun biz har qanday kasallikka yechim va davo izlab biz ilohiy kuchlarga emas asosan ilm-fan va tibbiyotga murojaat qilamiz.
Bir ayol shifokorga borib, "Doktor, menda nima noto‘g‘ri?" deb so‘raganida, shifokor odatda: "Sizda gripp bor", yoki "Sizda sil bor", yoki "Sizda saraton bor", deb javob beradi. Lekin shifokor hech qachon: "Sizda o‘lim bor", demaydi. Bizning barchamiz gripp, sil va saratonni texnik muammolar deb bilamiz, va bir kun kelib, ularga texnik yechim topa olishimiz mumkinligiga ishonamiz.
Hatto odamlar to‘fon, avtohalokat yoki urushda o‘lsa ham, biz buni oldini olish mumkin bo‘lgan va kerak bo‘lgan texnik xato sifatida ko‘ramiz. Agar hukumat yaxshiroq siyosat qabul qilganida; agar shahar hokimiyati o‘z ishini to‘g‘ri bajarganida; va agar harbiy qo‘mondon aqlliroq qaror qabul qilganida, o‘lim oldini olish mumkin bo‘lardi deymiz. O‘lim endi deyarli avtomatik tarzda sud ishlariga va tergovlarga sabab bo‘ladi. "Qanday qilib ular o‘ldi? Degan savolga - Qayerdadir kimdir xato qilgan bo‘lishi kerak" degan javob bermoqdamiz.
Shifokorlar va olimlar hech qachon to‘xtab: "
Biz sil va saratonni yengdik, lekin Alzgeimer bilan kurashish uchun biron qadam tashlamaymiz. Odamlar bundan o‘limda davom etaverishsin", deb aytmaydilar.
BMTning Inson Huquqlari Deklaratsiyasi "har bir insonning 90 yoshgacha yashash huquqi bor", deb demaydi. U faqat har bir insonning yashash huquqiga ega ekanligini ta’kidlaydi. Bu huquq hech qanday muddati o‘tgan sanaga bog‘lanmagan.
Davomi bor...
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi