Репост из: Dilmurod Bozarov
Manmanlik falsafasi – bu odamning o‘zini boshqalardan ustun deb his qilish, o‘zining qadrini haddan tashqari yuqori baholash, o‘ziga bo‘lgan ishonchni orttirib, boshqalar bilan solishtirganda o‘zini ko‘proq qimmatli yoki muhim deb bilishdir. Manmanlik, odatda, odamlarning o‘zini boshqalardan ajratib ko‘rsatishga, ulardan ustun bo‘lishga, yoki boshqalar oldida o‘zini yoqimli ko‘rsatishga qaratilgan bir turdagi fikr va xulq-atvordir.
Manmanlik falsafasi quyidagi jihatlarni o‘z ichiga oladi:
1. O‘ziga haddan tashqari ishonch: Manmanlik falsafasining asosiy jihati – o‘ziga nisbatan haddan tashqari ishonchdir. Bunday yondashuvdagi shaxslar o‘zini doimo eng aqlli, eng chiroyli yoki eng qobiliyatli deb bilishadi. Ular boshqalarning fikrini hisobga olmaydi va o‘z fikrlarini to‘g‘ri deb hisoblaydilar. Bu o‘zini xato qilishdan himoya qilishga va boshqalarning nuqtai nazarini e'tiborga olmaslikka olib keladi.
2. Boshqalarga nisbatan yuqori o‘rinda bo‘lish: Manmanlikda odamlar boshqalarga nisbatan o‘zini ustunroq deb bilishadi. Ular o‘zlarini boshqalardan yuqori, muhim yoki qimmatli deb qabul qiladilar. Bunday qarash, ko‘pincha boshqalarning yutuqlarini past baholash, o‘z yutuqlarini esa abartma qilishga olib keladi. Manman shaxslar boshqalarning muvaffaqiyatlarini qadrlamaydi va ular faqat o‘z yutuqlarini yuksaltirishni istaydilar.
3. Ijtimoiy raqobat va ego: Manmanlik, shuningdek, ijtimoiy raqobatni keltirib chiqarishi mumkin. Bunday falsafaga ega bo‘lgan shaxslar, odatda, boshqalar bilan doimo raqobat qilishni xohlaydilar. Ular ijtimoiy guruhda yoki jamiyatda o‘z o‘rnini boshqalardan ustun qo‘yishga harakat qiladilar. Egoistik qarashlar va harakatlar bu falsafaning ajralmas qismidir.
4. Boshqalarning fikrlariga befarqlik: Manmanlik bilan yashovchi odamlar boshqalarning fikrlarini yoki xohishlarini umuman hisobga olishmaydi. Ular faqat o‘z istaklari va fikrlariga e'tibor berishadi. Ular boshqalarga nisbatan yuqori o‘rinlarda bo‘lishni afzal ko‘radilar va ko‘pincha boshqalarning ehtiyojlari va his-tuyg‘ulariga befarq bo‘ladilar.
5. O‘zini qadrlash bilan adashish: Ba'zida manmanlik o‘zini qadrlashni haddan tashqari kuchaytirish bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. O‘zini qadrlash, albatta, insonning psixologik farovonligi uchun zarur bo‘lsa-da, manmanlikda bu qadrlash haddan tashqari bo‘lib, o‘zini boshqalardan ustun qo‘yish, kibrni rivojlantiradi. Bu o‘z-o‘zini hurmat qilish va o‘zga odamlarning huquqlarini hurmat qilish orasidagi nozik chegarani keskinlashtiradi.
6. Emotsional mas'uliyatdan qochish: Manmanlik falsafasiga ega bo‘lgan shaxslar ko‘pincha boshqalarga nisbatan emotsional mas'uliyatni yengil his qilishadi. Ular o‘z harakatlarining boshqalar ustida qanday ta'sir ko‘rsatishini o‘ylashmaydi. Manman shaxslar o‘zlarini boshqalardan yuqori deb bilganlaridan, ko‘pincha boshqalarning his-tuyg‘ulariga befarq qarashadi.
### Manmanlik falsafasining salbiy jihatlari:
1. Yolg‘on va manipulyatsiya: Manman shaxslar ko‘pincha boshqalarni aldash yoki manipulyatsiya qilishga moyil bo‘lishlari mumkin, chunki ular o‘zlarini boshqalardan ustun qo‘yish niyatida bo‘ladilar. Bu esa ularning ijtimoiy munosabatlarini yomonlashtiradi va ish yoki shaxsiy hayotda ishonchsizlikni keltirib chiqaradi.
2. Yolg‘on maqsadlar: Manmanlik, shaxsni haqiqiy muvaffaqiyatlardan ko‘ra, tasavvur qilingan yoki namoyish etilgan yutuqlarga bo‘ysundirishga olib kelishi mumkin. Boshqalarga o‘z yutuqlarini ko‘rsatishga qiziqish, real yutuqlarni emas, balki tashqi ko‘rinishlarni oldinga surishiga olib keladi.
3. Yolg‘on o‘zgartirish va o‘rganishdagi cheklov: Manmanlik falsafasiga ega bo‘lgan odamlar o‘z xatolarini tan olishga qiyinlik tug‘dirishadi. Bu ularni o‘zini takomillashtirishga va o‘zgarishga moyil bo‘lmaslikka olib keladi. O‘z xatolarini tan olmaslik, shaxsning o‘sishiga va rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi.
Manmanlik falsafasi quyidagi jihatlarni o‘z ichiga oladi:
1. O‘ziga haddan tashqari ishonch: Manmanlik falsafasining asosiy jihati – o‘ziga nisbatan haddan tashqari ishonchdir. Bunday yondashuvdagi shaxslar o‘zini doimo eng aqlli, eng chiroyli yoki eng qobiliyatli deb bilishadi. Ular boshqalarning fikrini hisobga olmaydi va o‘z fikrlarini to‘g‘ri deb hisoblaydilar. Bu o‘zini xato qilishdan himoya qilishga va boshqalarning nuqtai nazarini e'tiborga olmaslikka olib keladi.
2. Boshqalarga nisbatan yuqori o‘rinda bo‘lish: Manmanlikda odamlar boshqalarga nisbatan o‘zini ustunroq deb bilishadi. Ular o‘zlarini boshqalardan yuqori, muhim yoki qimmatli deb qabul qiladilar. Bunday qarash, ko‘pincha boshqalarning yutuqlarini past baholash, o‘z yutuqlarini esa abartma qilishga olib keladi. Manman shaxslar boshqalarning muvaffaqiyatlarini qadrlamaydi va ular faqat o‘z yutuqlarini yuksaltirishni istaydilar.
3. Ijtimoiy raqobat va ego: Manmanlik, shuningdek, ijtimoiy raqobatni keltirib chiqarishi mumkin. Bunday falsafaga ega bo‘lgan shaxslar, odatda, boshqalar bilan doimo raqobat qilishni xohlaydilar. Ular ijtimoiy guruhda yoki jamiyatda o‘z o‘rnini boshqalardan ustun qo‘yishga harakat qiladilar. Egoistik qarashlar va harakatlar bu falsafaning ajralmas qismidir.
4. Boshqalarning fikrlariga befarqlik: Manmanlik bilan yashovchi odamlar boshqalarning fikrlarini yoki xohishlarini umuman hisobga olishmaydi. Ular faqat o‘z istaklari va fikrlariga e'tibor berishadi. Ular boshqalarga nisbatan yuqori o‘rinlarda bo‘lishni afzal ko‘radilar va ko‘pincha boshqalarning ehtiyojlari va his-tuyg‘ulariga befarq bo‘ladilar.
5. O‘zini qadrlash bilan adashish: Ba'zida manmanlik o‘zini qadrlashni haddan tashqari kuchaytirish bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. O‘zini qadrlash, albatta, insonning psixologik farovonligi uchun zarur bo‘lsa-da, manmanlikda bu qadrlash haddan tashqari bo‘lib, o‘zini boshqalardan ustun qo‘yish, kibrni rivojlantiradi. Bu o‘z-o‘zini hurmat qilish va o‘zga odamlarning huquqlarini hurmat qilish orasidagi nozik chegarani keskinlashtiradi.
6. Emotsional mas'uliyatdan qochish: Manmanlik falsafasiga ega bo‘lgan shaxslar ko‘pincha boshqalarga nisbatan emotsional mas'uliyatni yengil his qilishadi. Ular o‘z harakatlarining boshqalar ustida qanday ta'sir ko‘rsatishini o‘ylashmaydi. Manman shaxslar o‘zlarini boshqalardan yuqori deb bilganlaridan, ko‘pincha boshqalarning his-tuyg‘ulariga befarq qarashadi.
### Manmanlik falsafasining salbiy jihatlari:
1. Yolg‘on va manipulyatsiya: Manman shaxslar ko‘pincha boshqalarni aldash yoki manipulyatsiya qilishga moyil bo‘lishlari mumkin, chunki ular o‘zlarini boshqalardan ustun qo‘yish niyatida bo‘ladilar. Bu esa ularning ijtimoiy munosabatlarini yomonlashtiradi va ish yoki shaxsiy hayotda ishonchsizlikni keltirib chiqaradi.
2. Yolg‘on maqsadlar: Manmanlik, shaxsni haqiqiy muvaffaqiyatlardan ko‘ra, tasavvur qilingan yoki namoyish etilgan yutuqlarga bo‘ysundirishga olib kelishi mumkin. Boshqalarga o‘z yutuqlarini ko‘rsatishga qiziqish, real yutuqlarni emas, balki tashqi ko‘rinishlarni oldinga surishiga olib keladi.
3. Yolg‘on o‘zgartirish va o‘rganishdagi cheklov: Manmanlik falsafasiga ega bo‘lgan odamlar o‘z xatolarini tan olishga qiyinlik tug‘dirishadi. Bu ularni o‘zini takomillashtirishga va o‘zgarishga moyil bo‘lmaslikka olib keladi. O‘z xatolarini tan olmaslik, shaxsning o‘sishiga va rivojlanishiga to‘sqinlik qiladi.