#tasirpsixologiyasi #challenge #day1
Chip-chiplamasang o'ldiramanBir kuni zargarlik do'koni egasi bo'lgan ayol, uni Shirin deb ataymiz, Robertga qo'ng'iroq qildi va bir g'aroyib kashfiyot haqida aydti.
Shirin do'koniga juda sifatli taqinchoqlar olib kelgan edi, ammo ularni hech kim sotib olayotgani yo'q edi. U har qanday usulni sinab ko'rdi, ammo natija bo'lmadi. Nihoyat, ta'tilga chiqishdan oldin sotuvchilarga mahsulotlarga
1/2 nisbatda narxni tushirishni ya'ni 50% chegirma qilishni buyurdi. Biroq, sotuvchilar uning ko'rsatmalarini noto'g'ri tushunib, narxni
ikki barobar oshirishdi. Ajablanarlisi shundaki,
mahsulotlar tezda sotilib ketdi.Bu holatga guvoh bo'lgan Robert Chialdini bunday tajribalardan ko'plab ko'rgan edi va u o'z kitobida bunga tarif sifatida qator nazariyalar yozib chiqadi:
1. Chip-chip yoki o'lim: ☠️
Etologlarning tadqiqotlariga ko'ra, kurkalar faqat ularning polaponlari chippilaganida ularga g'amxo'rlik qilishadi. Agar polaponlar chippilamasa, ona ularni hatto tanimay qo'yadi yoki o'ldiradi. Bu qoida yirtqich hayvonlarda ham ishlaydi etologlar shu ovoni suniy yirtqich hayvonga ham o'rnatishni va ovoz o'chishi bilan kurka maketni pachoqlab tashladi.
Biz insonlarda ham shunga o'xshash stereotiplar, ongsiz tarzda qilinadigan qarorlar.
2. Avtomatik qarorlar: ⚙️
Biz ko'pincha avtomatik tarzda qaror qabul qilamiz. Masalan, qimmat narsa yaxshiroq deb o'ylaymiz yoki mutaxassislar har doim haqligiga ishonamiz. Bu kabi stereotiplar hayvonlarda tabiiy ravishda mavjud bo'lsa, insonlarda ular rivojlanish jarayonida paydo bo'ladi.
Sizga bir misol: Maktab o'quvchisisiz va sizga ustoz maxsus yo'l bilan yechiluvchi misol berdi va o'rtog'ingiz boshqacha yo'lni taklif qildi. Siz kim bergan yo'lni tanlagan bo'lar edingiz? Katta ehtimol bilan ustozning yo'lini tanlaysiz.
Ammo bunday avtomatik qarorlarga ehtiyot bo'lish kerak.
3. Qimmat yaxshiroq: 💸
Yuqorida berilgan misolimiz singari bir narsani bilishimiz mumkin-ki kerakli mahsulotlarga qimmatroq narx qo'yish ularning savdolarini oshiradi. Ularning arzon ko'rinishi esa ishonchsizlik uyg'otadi.
Ushbu misollarning qay biri ishonchli ko'rinayabdi
iPhone 15 pro max - $1500
iPhone 15 pro - $500
Gelen Wagen 2024 - $300,000+
Gelen Wagen 2020 - $100,000+
Katta ehtimol bilan qimmatroq mahsulot sizga qimmatroq variant ishonchliroq ko'ringan.
Qimmat = Yaxshiroq
Arzon = Yomonroq
4. Chayqovchilar: 🛒
Yuqoridagi usullarni chayqovchilar ham ishlatadi. Ular mahsulotni kimdir tavsiya qilganini aytib, qimmat mahsulot yaxshiroq deb ko'rsatishga harakat qilishadi.
Eng ehtiyotkor bo'lish kerak bo'lgan tomoni, ular stereotip fikrlarga asoslanib ishonch paydo qilishadi.
5. Kontrast effekti (taqqoslash aksi effetki)
: 🪞
Bu usulni esa sotuvchilar keng qo'llaydi. Avval katta narxda sotilgan mahsulotga keyin arzimagan qo'shimcha narsalarni osongina sotish mumkin. Misol uchun, $15,000 ga Jentra sotib olganingizdan so'ng, sotuvchi sizga $100-500 gacha bo'lgan qo'shimcha xizmatlar (tanirofka, diska yoki faralar) taklif qiladi. Bu miqdor $15,000 oldida juda kichik ko'rinadi.
Kontrast effektiga misol sifatida ich-ichingizdan kutgan narsangiz siz kutgandan pastroq bo'lib chiqqanida qanchalar hafa bo'lganingizni keltirish mumkin.
Yana bir hayotiy misol sifatida nega (ba'zi bir) chiroyli qizlar o'rta husndagi qizlar bilan dugona bo'lishlarini misol bo'la oladi :)
Bu xulosalar Robert Chialdinining "Ta'sir Psixologiyasi" kitobining birinchi bobidan olindi.
Postni do'stlaringiz bilan bo'lishishni unutmang va fikrlaringizni izohlarda qoldiring! 🚀
@dilshodovmuhammadkomil
