Yadro bombasi haqida
Yadro bombasi, insoniyat tarixidagi eng kuchli qurollardan biri bo'lib, yadroviy parchalanish yoki termoyadroviy sintez reaksiyalaridan foydalanib ulkan portlash energiyasini hosil qiladi. Uning tarixi 20-asrning o'rtalariga borib taqaladi, va bu davrning ilmiy yutuqlari hamda global siyosiy vaziyatlar natijasida rivojlangan.
Yadro bombasi rivojlanishining boshlanishi
Yadro bombasi tarixini tushunish uchun biz 1930-yillarga qaytishimiz kerak. 1938-yilda nemis olimlari Otto Gan va Frida Shtrassman uran yadrosining neytron bilan urilishi natijasida parchalanishini kashf qildilar. Ushbu parchalanish jarayoni katta miqdorda energiya chiqarar edi. Bu kashfiyot atom energiyasini qurol sifatida ishlatish imkoniyatlarini ochdi.
1939-yilda mashhur fizik Albert Eynshteyn va Leo Szilard AQSh prezidenti Franklin D. Ruzveltga maktub yo'llab, Germaniya atom bombasi ustida ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Bu maktub AQShda "Manxetten loyihasi" deb ataladigan maxfiy dasturning boshlanishiga turtki bo'ldi.
Manxetten loyihasi
1942-yilda AQSh hukumati "Manxetten loyihasi" doirasida yadro qurolini yaratish ishlarini rasmiy boshladi. Loyiha rahbari general Leslie Groves edi, va Los-Alamos laboratoriyasi direktorligi mashhur fizik Robert Oppengeymga topshirildi. Loyihada dunyoning eng yaxshi fiziklari, jumladan, Richard Feynman, Enrico Fermi, Nils Bor va boshqalar qatnashgan.
1945-yilning 16-iyulida Nyu-Meksikodagi Triniti poligonida birinchi yadro bombasi muvaffaqiyatli sinovdan o‘tkazildi. Ushbu bomba plutoniy asosidagi yadro parchalanishi orqali ishladi va ulkan portlash kuchiga ega edi.
Xirosima va Nagasaki
Yadro bombasi tarixidagi eng halokatli hodisalar 1945-yilning avgustida sodir bo‘ldi. AQSh Ikkinchi Jahon urushi tugashiga zamin yaratish maqsadida yapon shaharlariga yadro bombalari tashladi. 6-avgust kuni Xirosima shahriga "Little Boy" deb nomlangan uran asosidagi bomba tashlandi. 9-avgust kuni esa Nagasaki shahriga "Fat Man" deb nomlangan plutoniy asosidagi bomba tashlandi. Bu ikki bomba yuz minglab insonlar hayotiga zomin bo'ldi va ulkan vayronagarchiliklarga olib keldi. Ushbu bombardimonlar Yaponiyani taslim bo'lishga majbur qildi va Ikkinchi Jahon urushining nihoyasiga yetishiga sabab bo'ldi.
Sovuq urush va yadroviy qurollanish poygasi
Urush tugagandan so'ng, yadro quroli xalqaro siyosatning markazida qoldi. AQSh va Sovet Ittifoqi o'rtasida sovuq urush davrida yadroviy qurollanish poygasi boshlandi. 1949-yilda Sovet Ittifoqi o'zining birinchi yadro bombasini sinovdan o'tkazdi. Keyingi yillarda termoyadroviy qurollar (vodorod bombalari) ishlab chiqildi, ular yanada kuchliroq bo'lib, misli ko'rilmagan portlash kuchini hosil qildi.
Zamonaviy davr va yadroviy qurollarni nazorat qilish
Yadroviy qurollarning dahshatli kuchi va halokatli ta’siri butun dunyo bo‘ylab yadro qurollarini cheklash va nazorat qilish harakatlariga turtki bo‘ldi. 1968-yilda Yadro qurolini tarqatmaslik shartnomasi (NPT) qabul qilindi, va bu shartnoma ko‘plab davlatlarni yadroviy qurollarni tarqatmaslikka majbur qildi.
Bugungi kunda ham yadroviy qurolga ega davlatlar mavjud bo'lib, xalqaro siyosatda bu masala doimo dolzarb bo'lib kelmoqda. Yadro qurollarining keng miqyosda ishlatilishi insoniyat va sayyoramiz uchun ulkan xavf tug'dirishi mumkin. Shu sababli, yadroviy qurollarni kamaytirish va tarqatmaslik bo‘yicha ko‘plab xalqaro sa’y-harakatlar davom etmoqda.
Yadro bombasi insoniyatning texnologik yutuqlari va harbiy qudratini namoyish etuvchi qurol bo‘lsa-da, uning mavjudligi jahon tinchligiga jiddiy xavf soladi, va shu bois yadroviy qurollarni nazorat qilish hamda yo‘q qilishga bo‘lgan intilishlar dolzarb bo‘lib qolmoqda.
@kimyoBM kanaliga azo bo'ling
Yadro bombasi, insoniyat tarixidagi eng kuchli qurollardan biri bo'lib, yadroviy parchalanish yoki termoyadroviy sintez reaksiyalaridan foydalanib ulkan portlash energiyasini hosil qiladi. Uning tarixi 20-asrning o'rtalariga borib taqaladi, va bu davrning ilmiy yutuqlari hamda global siyosiy vaziyatlar natijasida rivojlangan.
Yadro bombasi rivojlanishining boshlanishi
Yadro bombasi tarixini tushunish uchun biz 1930-yillarga qaytishimiz kerak. 1938-yilda nemis olimlari Otto Gan va Frida Shtrassman uran yadrosining neytron bilan urilishi natijasida parchalanishini kashf qildilar. Ushbu parchalanish jarayoni katta miqdorda energiya chiqarar edi. Bu kashfiyot atom energiyasini qurol sifatida ishlatish imkoniyatlarini ochdi.
1939-yilda mashhur fizik Albert Eynshteyn va Leo Szilard AQSh prezidenti Franklin D. Ruzveltga maktub yo'llab, Germaniya atom bombasi ustida ishlayotgani haqida ogohlantirdi. Bu maktub AQShda "Manxetten loyihasi" deb ataladigan maxfiy dasturning boshlanishiga turtki bo'ldi.
Manxetten loyihasi
1942-yilda AQSh hukumati "Manxetten loyihasi" doirasida yadro qurolini yaratish ishlarini rasmiy boshladi. Loyiha rahbari general Leslie Groves edi, va Los-Alamos laboratoriyasi direktorligi mashhur fizik Robert Oppengeymga topshirildi. Loyihada dunyoning eng yaxshi fiziklari, jumladan, Richard Feynman, Enrico Fermi, Nils Bor va boshqalar qatnashgan.
1945-yilning 16-iyulida Nyu-Meksikodagi Triniti poligonida birinchi yadro bombasi muvaffaqiyatli sinovdan o‘tkazildi. Ushbu bomba plutoniy asosidagi yadro parchalanishi orqali ishladi va ulkan portlash kuchiga ega edi.
Xirosima va Nagasaki
Yadro bombasi tarixidagi eng halokatli hodisalar 1945-yilning avgustida sodir bo‘ldi. AQSh Ikkinchi Jahon urushi tugashiga zamin yaratish maqsadida yapon shaharlariga yadro bombalari tashladi. 6-avgust kuni Xirosima shahriga "Little Boy" deb nomlangan uran asosidagi bomba tashlandi. 9-avgust kuni esa Nagasaki shahriga "Fat Man" deb nomlangan plutoniy asosidagi bomba tashlandi. Bu ikki bomba yuz minglab insonlar hayotiga zomin bo'ldi va ulkan vayronagarchiliklarga olib keldi. Ushbu bombardimonlar Yaponiyani taslim bo'lishga majbur qildi va Ikkinchi Jahon urushining nihoyasiga yetishiga sabab bo'ldi.
Sovuq urush va yadroviy qurollanish poygasi
Urush tugagandan so'ng, yadro quroli xalqaro siyosatning markazida qoldi. AQSh va Sovet Ittifoqi o'rtasida sovuq urush davrida yadroviy qurollanish poygasi boshlandi. 1949-yilda Sovet Ittifoqi o'zining birinchi yadro bombasini sinovdan o'tkazdi. Keyingi yillarda termoyadroviy qurollar (vodorod bombalari) ishlab chiqildi, ular yanada kuchliroq bo'lib, misli ko'rilmagan portlash kuchini hosil qildi.
Zamonaviy davr va yadroviy qurollarni nazorat qilish
Yadroviy qurollarning dahshatli kuchi va halokatli ta’siri butun dunyo bo‘ylab yadro qurollarini cheklash va nazorat qilish harakatlariga turtki bo‘ldi. 1968-yilda Yadro qurolini tarqatmaslik shartnomasi (NPT) qabul qilindi, va bu shartnoma ko‘plab davlatlarni yadroviy qurollarni tarqatmaslikka majbur qildi.
Bugungi kunda ham yadroviy qurolga ega davlatlar mavjud bo'lib, xalqaro siyosatda bu masala doimo dolzarb bo'lib kelmoqda. Yadro qurollarining keng miqyosda ishlatilishi insoniyat va sayyoramiz uchun ulkan xavf tug'dirishi mumkin. Shu sababli, yadroviy qurollarni kamaytirish va tarqatmaslik bo‘yicha ko‘plab xalqaro sa’y-harakatlar davom etmoqda.
Yadro bombasi insoniyatning texnologik yutuqlari va harbiy qudratini namoyish etuvchi qurol bo‘lsa-da, uning mavjudligi jahon tinchligiga jiddiy xavf soladi, va shu bois yadroviy qurollarni nazorat qilish hamda yo‘q qilishga bo‘lgan intilishlar dolzarb bo‘lib qolmoqda.
@kimyoBM kanaliga azo bo'ling