Fuqarolarning Konstitutsiyaviy huquqlarini endi oson oʻrganasiz.

Konstitutsiya boʻyicha ham foydali narsa yozgim keldi. Bugun Konstitutsiyaviy huquqlar haqida gaplashamiz. Darslikda bu borada yaxshi jadvallar berilgan, ammo ularning moddalari eski Konstitutsiyada qolib ketgan. Bugun bu huquqlarni Yangi Konstitutsiya boʻyicha koʻrib chiqamiz.

Konstitutsiyadagi inson va fuqarolarning huquq va erkinliklarini bir-biri bilan adashtirib yubormaslik uchun, ularni 4 guruhga boʻlsak boʻladi:

1️⃣ Shaxsiy huquq va erkinliklar
2️⃣ Siyosiy huquqlar
3️⃣ Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar
4️⃣ Madaniy va ekologik huquqlar.

Endi bularning har biri oʻz ichiga qanday huquqlarni olishini koʻrib chiqamiz.

1️⃣ Shaxsiy huquq va erkinliklar (25-35-moddalar):
— yashash huquqi;
— insonning sha'ni va qadr-qimmatining daxlsizligi huquqi;
— erkinlik va shaxsiy daxlsizlik huquqi;
— malakali yuridik yordam olish huquqi;
— sha'ni va qadr-qimmatiga tajovuz qilishidan, shaxsiy hayotiga aralashishdan himoyalanishi va uy-joy daxlsizligi huquqi;
— mamlakat boʻylab erkin harakatlanish, turar va yashash joyini tanlash huquqi;
— fikrlash, soʻz va eʼtiqod erkinligi;
— axborot izlash, olish va tarqatish huquqi;
— fuqaroning oʻz huquq va manfaatlariga daxldor boʻlgan hujjalar, qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishib chiqish huquqi
— vijdon va diniy eʼtiqod erkinligi.

2️⃣ Siyosiy huquqlar ( Kons. 36-40-moddalar):

— jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etish huquqi;
— davlat xizmatiga kirish huquqi;
— qonunchilikka muvofiq mitinglar, tinch yigʻilishlar va namoyishlarda ishtirok etish huquqi;
— davlat hokimiyatining vakillik organlariga saylash va saylanish huquqi;
— kasaba uyushmalari, siyosiy partiyalar va boshqa jamoatchilik birlashmalariga birlashish, ommaviy harakatlarda ishtirok etish huquqi;
— davlat organlari, muassasalari yoki xalq vakilligiga arizalar, shikoyatlar va takliflar bilan murojaat qilish huquqi.

3️⃣ Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar (41-48-moddalar):

— mulkdor boʻlish huquqi;
— mehnat qilish va ishsizlikdan himoyalanish huquqi, erkin kasb tanlash huquqi;
— qariganda, mehnat qobiliyatini yoʻqotganda, ishsizlikda va boquvchisidan mahrum boʻlganda ijtimoiy taʼminot olish huquqi;
— dam olish huquqi
— oʻz sogʻligʻini saqlash va malakali tibbiy yordamdan foydalanish huquqi;
— uy-joyli boʻlish huquqi.

4️⃣ Madaniy va ekologik huquqlar (49-53-moddalar):

— taʼlim olish huquqi, bepul umumiy taʼlim olish huquqi;
— ilmiy, texnikaviy va badiiy ijod erkinligi huquqi;
— madaniy yutuqlardan foydalanish huquqi;
— qulay atrof-muhitga ega boʻlish huquqi (ekologik huquq 49).

Bu jadval asosida, endi siz konstitutsiyaviy huquqlarni aniq va bir-biri bilan adashtirmagan holda oʻrganishingiz mumkin.

© Bekzod Chorshanbiyev

👉 @huquqiyformat