Huquq | Bekzod Chorshanbiyev

Murojaatning shakli va turini adashtirmang.

Huquqshunoslik darsliklarida va tavsiya etilgan 35 ta Qonun hujjatlarining orasida «Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari toʻgʻrisida»gi Qonun mavjud.

Bu manbalarda «Murojaatning shakli» va «Murojaatning turi» degan alohida tushunchalar bor. Koʻp abituriyentlar bu ikkisini bir-biri bilan adashtiradi.

1️⃣ Murojaatning shakli — shaxs murojaatni qanday koʻrinishda (shaklda) yuborganini anglatadi.

Murojaatlarning 3 xil shakli bor:
1) og‘zaki murojaat
2) yozma murojaat
3) elektron murojaat.

2️⃣ Murojaatning turi esa — asosan murojaatning mazmuni va maqsadini anglatadi.

Murojaatning 3 xil turi bor:

1) ariza — huquqlarni, erkinliklarni va qonuniy manfaatlarni amalga oshirishda yordam ko‘rsatish to‘g‘risidagi iltimos bayon etilgan murojaat;

2) taklif — davlat va jamiyat faoliyatini takomillashtirishga doir tavsiyalarni o‘z ichiga olgan murojaat;

3) shikoyat — buzilgan huquqlarni, erkinliklarni tiklash va qonuniy manfaatlarni himoya qilish to‘g‘risidagi talab bayon etilgan murojaat;

«Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari toʻgʻrisida» gi Qonunning 5-moddasiga koʻra Murojaatlar, ularning shakli va turidan qat’i nazar, bir xil ahamiyatga ega bo‘ladi.

© Bekzod Chorshanbiyev

👉 @huquqiyformat

✅ Kecha «Yuridik taʼlim» da TDYU ga imtihonsiz kirish yoʻlini oʻrgatishibdi.

«Davlat boshqaruvi» yaxshi yo'nalish, ammo bu yoʻnalish Yurisprudensiya emasligini ham unutmaslik kerak...

👉 @huquqiyformat

⚡️ «Davlat funksiyalari» va «davlat vazifalari» bir xil narsami ?!

8-sinf Huquq darsligi 5-mavzusida davlatning funksiyalari va davlatning vazifalari ikki xil tushuncha ekanligi aytib oʻtilgan. Ammo bir-biriga oʻxshash bu ikki tushunchani, oʻquvchi toʻliq farqlay olishi darajasida maʼlumot berilmagan.

Shu farqni bugun men biroz soddaroq usulda tushuntirmoqchiman.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
Avval tariflarni keltirsak:

📊Davlat funksiyalari – bu davlatning asosiy faoliyat yo‘nalishlari bo‘lib, u jamiyatni boshqarish, tartibni saqlash va maqsadlarga erishish uchun amalga oshiriladi.

📊Davlat vazifalari – bu davlat funksiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan konkret va aniq ishlar, topshiriqlar va choralar yig‘indisi.

Demak, davlat funksiyalari davlat vazifalaridan kengroq tushuncha. Aniqroq aytadigan boʻlsak, davlat funksiyalarini amalga oshirish jarayonida davlat vazifalari vujudga keladi.


Bundan tashqari, davlat vazifalari aniq va konkret boʻladi.

Qisqa tushuntirish:

Davlat funksiyasi – asosiy strategiya va maqsad.

Davlat vazifasi – ushbu strategiyani amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan konkret amaliy chora-tadbirlar.

Misol uchun:

Davlat funksiyasi: Ichki va tashqi xavfsizlikni ta'minlash.

Bu funksiyadan kelib chiqadigan Davlat vazifalari:

➖ HMQO lar orqali jinoyatchilikka qarshi kurashish.

➖chegara qo‘shinlari orqali davlat chegaralarini qo‘riqlash.

➖terrorizmga qarshi amaliyotlarni amalga oshirish.

Shunday qilib, funksiya umumiy maqsadni belgilasa, vazifa shu maqsadni amalga oshirish vositasidir.

© Muallif: Bekzod Chorshanbiyev.

↗️ Barcha abituriyentlarga ushbu postni yuborib qoʻying.

👉 @huquqiyformat

👎 mana shu reaksiyani oʻchirib qoʻygan kanallar xolisligiga ishonmayman.

Huquqiy atamalarni yodlash boʻyicha 2 ta interaktiv usulim.

Yurisprudensiya abituriyentlari uchun huquqiy atalamalarni yodlash alohida mavzu hisoblanadi. Har bir mavzuda bir yoki ikkita atamaga duch kelasiz. Huquq darsliklari oxirida esa atamalar lugʻati mavjud. Bularni abituriyent albatta yodlashi kerak. Chunki BMBA testida 30 ta savolning 1 yoki 2 tasi albatta atamalarga atalgan boʻladi.

Bugun shu atamalarni yodlash boʻyicha 2 ta oson usulni oʻrgatmoqchiman. Bu usul haqida faqat oʻquvchilarimga aytgan ekanman. Lekin bu kanal («Huquqiy format») kuzatuvchi abituriyentlar ham qaysidir maʼnoda mening oʻquvchilarim hisoblanadi.

1️⃣-usul: Guruhlash.

Koʻpchilik abituriyentlar atalamalarni kitob oxirida keltirilganidek alifbo tartibida yodlaydi. Ammo bu alifbo huquqchilar uchun tartibli emas, aralash terminlar hisoblanadi. Men oʻquvchilarimga huquqiy atamalarni alifbo usulida emas, guruhlash usulida yodlashni maslahat beraman.

Guruhlash - bu terminlarni huquq tarmoqlari bo'yicha guruhlab, osonroq yodlash usuli.

Masalan, "fuqarolik huquqi", "jinoyat huquqi" yoki "mehnat huquqi", "oila huquqi" va shu kabi boshqa guruhlarga ajratish orqali siz terminlarni sifatli yodlashingiz mumkin.

Misol: ayb, ayblanuvchi, bosqinchilik, jabrlanuvchi, kontrabanda, qidiruv, soʻroq, terroristik akt kabi terminlarni «Jinoyat huquqi» guruhiga;
Oʻrindoshlik, mehnat shartnomasi, ish vaqti, kasaba uyushmasi, ishsizlik kabi terminlarni «Mehnat huquqi» guruhiga.
Deklaratsiya, konvensiya, qochoq, viza, agressiya kabi terminlarni «Xalqaro huquq» guruhiga
Suverenitet, prezident, vijdon erkinligi, deputat, impichment, inauguratsiya, parlament, referendum kabi terminlarni «Konstitutsiyaviy huquq» guruhiga ajratish mumkin.

Guruhlash orqali siz nafaqat oson yodlaysiz, balki ma'no jihatidan guruhlaganingiz uchun mazmun jihatidan ham yodda qolishi oson boʻladi.

2️⃣-usul: Kartochka usuli.

Bu usul koʻpchilikka tanish va mashhur usul. Ayniqsa chet tili oʻrganganlar uchun. Ammo bu usulni koʻpchilik huquq fanida qoʻllab koʻrishmagan. Bu ham juda samarali usul. Aytaylik ingliz tilida lugʻat yodlashda kartochka usuli bunday boʻladi: qogʻozdan kichik kartochkalar yasab olasiz, bir tomoniga inglizcha soʻzni, ikkinchi tomoniga esa uning oʻzbekcha maʼnosini yozasiz.

Huquqda ham shunday qilish mumkin. Kartochkaning bir tomoniga termin (atama)ni yosasiz, ikkinchi tarafiga mazmunini. Soʻng kartochkalarni birinchi tartib boʻyicha, soʻng aralashtirib koʻrib chiqasiz. Bilmagan kartochkalaringiz alohida qoʻyib ular ustida yana bir bor ishlaysiz. Bu usulni Konstitutsiya moddasi yoki sanalar va yillarni yodlashda ham qoʻllash mumkin. Bu terminlarni yodlashni ancha osonlashtiradi.

Oʻylaymanki bu usullar sizga ham foydali boʻladi. Shuningdek unutmang terminlarni yodlashda qaysi usuldan foydalanganingizdan qatʼiy nazar ularni ma'no jihatidan yodlashga harakat qiling.

© Muallif: Bekzod Chorshanbiyev. «Huquqiy format»

↗️ Barcha abituriyentlarga ushbu postni yuborib qoʻying.

👉 @huquqiyformat

Nulifikatsiya huquqi nima ?! Darslikda berilgan, ammo tushuntirilmagan termin.

8-sinf 7-mavzusida «Nulifikatsiya qilish» terminini uchratishingiz mumkin. Ammo bu terminga batafsil izohni koʻrmaysiz. Bugun shu terminga qisqa tushuntirish berib oʻtaman.

Nulifiktsiya— bu huquqiy tushuncha bo‘lib, biror davlat organi yoki sub’yektning qabul qilingan qonuniy akt yoki qarorni haqiqiy emas deb e’lon qilishi yoki unga bo‘ysunmasligini bildirishi hisoblanadi.

Darslikda bu iborani Konfederatsiyaning belgilari qatorida uchratishimiz mumkin. Demak Konfederatsiyaning belgilaridan biri, uning subyektlarida nulifiktsiya huquqi mavjudligida ekan.

Konfederatsiya sub’yektlarida nulifikatsiya huquqi — bu konfederatsiyani tashkil qiluvchi davlatlarning (subyektlarning) ittifoq doirasida qabul qilingan qarorlarni bajarishdan bosh tortish yoki ularni haqiqiy emas deb e’lon qilish huquqidir.

Bilamizki, darslikka koʻra Konfederatsiya — bu suveren davlatlarning erkin ittifoqi bo‘lib, ular ma’lum masalalarni birgalikda hal qilish uchun birlashadi. Konfederatsiya davlatlari o‘z suverenitetlarini to‘liq saqlab qoladi va birgalikda qabul qilingan qarorlarni bajarishda ma’lum darajada mustaqillik saqlaydi.

Demak Konfederatsiya ichidagi davlatlar Konfederatsiya tomonidan qabul qilingan qonun yoki qarorni bajarishdan bosh tortishi mumkin ekan. Subyektlardagi aynan shu huquq Nulifiktsiya deb atalar ekan.

© Muallif: Bekzod Chorshanbiyev.

↗️ Barcha abituriyentlarga ushbu postni yuborib qoʻying.

👉 @huquqiyformat

Abituriyentlar uchun maʼlumot: Mahalla raislarining vakolat muddati 3-yildan 5-yilga uzaytirilmoqda.

Shuningdek, mahalla raislari saylovini oʻtkazish vakolati Senat kengashidan Qoraqalpogʻiston Respublikasi Joʻqorgʻi Kengesi, xalq deputatlari viloyatlar va Toshkent shahar kengashiga oʻtkazilmoqda.

Deputatlar qonunchilik tashabbusi asosida ishlab chiqilgan qonun loyihasi uch oʻqishda qabul qilindi.

👉 @huquqiyformat

Abituriyentlarga qaysi darsliklardan, qaysi qonunlardan, qanday oʻquv dastur asosida oʻqishni aytib oʻtgan edim. Mana bugun spesifikatsiya ham joyladim. Ishoning bu imkoniyat oʻtgan yilgi abituriyentlarda yoʻq edi.

Oʻzi meni qiziqtirmoqda. Yana nima muommo qiynayabdi sizni ?! Ayting yechimi boʻlsa post qilaman.

👉 @huquqiyformat

Beminnat «Ustoz» ?!

Bugundan kursimda darslar boshlanadi. Menga testlarni tekshiruvchi bot kerak edi. Telegramdan bot yasab beruvchi bir botmakerni topdim va unga qanday bot kerakligini tushuntirdim.

«Boʻldi yasab beramiz, narxi 50 $ boʻladi» dedi.

Narxni eshitgach bir ustozimning gapi esimga tushdi: «When can I help with ?» (bu «ustozim» har meni koʻrganda shunday deydi). Keyin ustozdan soʻradim «Qanday qilib Telegramda test tekshiruvchi bot yaratishim mumkin» dedim.

«Ustoz» esa menga tekinga professional bot uchun dastur yozib berdi, soʻng esa meni dasturchi emasligim esiga tushib, Telegramni oʻzidan botni oson yasashni ham oʻrgatdi.

Men esa 20 minutda oʻzimga kerak botni yasadim. «Ustozim» 50 $ pulimni tejab qoldi.

Endi savol bu «Ustoz» oʻzi kim ?!

👉 @huquqiyformat

Real bir yilda 2-3 ta Final oʻtkazadi. Birida yutqazsa keyingisida yutishi mumkin. Lekin sen uchun imtihon bir yilda bir marta boʻladi. Shunday ekan Realning emas, oʻzingning tashvishingiz qil.

👉 @huquqiyformat