Iqtisodiy-matematik va statistik usullar — iqtisodiy jarayonlar va hodisalarni miqdoriy tahlil qilish, modellashtirish va prognozlashda qo‘llaniladigan ilmiy yondashuvlar majmuasidir. Bu usullar aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda iqtisodiy qarorlar qabul qilishda yordam beradi.

Iqtisodiy-matematik usullar
Bu usullar iqtisodiy jarayon va muammolarni matematik modellar yordamida ifodalashga asoslanadi.

Asosiy usullari:
Optimallashtirish usullari

Resurslardan samarali foydalanish masalalarini yechish.
Masalan: chiziqli dasturlash, dinamik dasturlash.
Ekonometrik modellashtirish

Iqtisodiy ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘liqlikni matematik ifodalash.
Masalan: talab va taklifni modellashtirish.
O‘yinxonalar nazariyasi

Raqobat sharoitida strategik qarorlar qabul qilishni modellashtirish.
Sistemali tahlil

Kompleks tizimlarning tuzilishini va ularning ishlash mexanizmini o‘rganish.
Statistik usullar
Statistik usullar iqtisodiy ma’lumotlarni yig‘ish, qayta ishlash, tahlil qilish va xulosalar chiqarishga qaratilgan.

Asosiy usullari:
Deskriptiv statistika

Ma’lumotlarning asosiy tavsiflarini (o‘rtacha qiymat, median, dispersiya) hisoblash.
Regression va korrelyatsiya tahlili

O‘zgaruvchilar o‘rtasidagi bog‘liqlikni aniqlash.
Vaqt qatori tahlili

Ma’lumotlarni vaqt o‘tishi bilan o‘zgartirishni o‘rganish va prognozlash.
Gipotezalarni tekshirish

Turli omillar ta’sirini tasdiqlash yoki rad etish uchun statistik sinovlar o‘tkazish.
Klasterni tahlil qilish

Ob’yektlarni o‘xshashliklari asosida guruhlarga ajratish.
Amaliy qo‘llanilishi:
Iqtisodiy rejalar tuzish: Bozor talabini prognozlash, ishlab chiqarish hajmini aniqlash.
Moliyaviy tahlil: Investitsion loyihalarni baholash, tavakkalchiliklarni o‘lchash.
Marketing tadqiqotlari: Foydalanuvchilar xatti-harakatlarini o‘rganish.
Davlat boshqaruvi: Makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni tahlil qilish.
Bu usullar iqtisodiyotning barcha sohalarida samaradorlik va ishonchli qarorlar qabul qilish uchun keng qo‘llaniladi.