Alisher Eshbekov

Bitta o'zbek tilidagi ilmiy adabiyotga ko'z yugurtirgandim. Bir parcha.

"Bir so'z bilan aytadigan bo'lsak...."

Tushunmagan bo'lsangiz qayta o'qing, yo rostdan bir so'z bilan ayt yoki ichidagi "suv"ni to'kib tashla :)

Gapirsa gap koʻp. Hammasi domino taʼsiriga oʻxshaydi biri boshqasiga ulanib ketadi.

Kimdir aytishi mumkin odamlar bank kartalarida pul saqlayotganining asosiy sababchilari Click, Payme va shunga oʻxshagan texnologik yechimlar deb.

Toʻgʻri.

Yana kimdir aytadi internetimiz tezligi oshib, dunyodagi eng arzon internet paketlarimiz paydo boʻlgani tufayli biz bu ilovalarni ishlata olayapmiz deb.

Toʻgʻri.

Yana bittasi keladida, oʻzi smartfonlardagi mikrochiplar Moore qonuniyatiga koʻra karrasiga kuchayib, narxi arzonlashgani tufayli bizga smartfonlar hamyonbop narxlarda yetib keldi boʻlmasa ilovalarni nimada ishlatardik deb.

Toʻgʻri.

Buyoqdan men kelib aytaman, buning barchasi hurmatli yurtboshimizning yoshlarga berayotgan yuksak eʼtibor va oqilona tashabbuslari tufayli boʻldi deb :)

Iqtisodiyotimizni oldinga siljishi haqida gap ketganda konvertatsiya ochilganligi eng muhim omillardan deb aytiladi.

Lekin menimcha ahamiyati jihatidan shundan kam boʻlmagan yana bir iqtisodiy voqelikka unchalik urgʻu berilmaydi: bank kartalarida pul saqlash va pul oʻtkazmalarini amalga oshirish.

Yaqinda naqd pulimni kartamga tashayman desam, atrofimda hech kim naqd pulimni olgisi kelmadi chunki ularga turli toʻlovlarni amalga oshirish uchun karta hisobidagi pul qulayroq. Yoʻqotmaydi, tushib qolmaydi va o'g'irlatib qoʻymaydi.

Pullarning kartada saqlanishi, bank omonatlari hajmi oshishiga ham sezilarli darajada hissa qoʻshdi deb oʻylayman. Bundan ham muhimi endi Soliqbekda fuqaroning daromadlari toʻgʻrisida ancha tiniqroq tasavvur bor. Xufyona iqtisodiyotdagi kulrang bozor oqlashdi.

Shu oʻrinda bir voqea esimga tushdi. Maktab payti oʻqib yurgan paytlarimizda, bitta oʻqituvchimiz boʻlar edi. Juda qiziq odam. Xullas, qizini toʻyiga deb yig'gan kartadagi oyligini koʻchada "naqdlashtirayotganda", shu xizmat bilan shugʻullanidiganlarni maxsus xodimlar qoʻliga kishan taqib olib ketgan. Bechora oʻqituvchimiz hech vaqosiz qolgan ekan. Oʻzi kartadagi pulni naqdlashtirish 30-40 foizgacha boʻlardi yaʼni 100 ming pulingizni olish uchun 30-40 ming toʻlashingiz kerak boʻlgan va bank hisob raqamdagi pullar ham "o'lik pul" deyilardi.

Bitta kichik turtki insonlarni xulq-atvorini (behavior) butkul oʻzgartirib yuborishiga misol.

Yuqoridagi voqeadan ilhomlanib yaxshilik estafetasini davom ettirmoqchiman. Agar siz xoh oʻqishda xoh ishda Zoom yoki Google Meet'da koʻp vaqt sarflaydigan boʻlsangiz va meeting'da boʻlgan gaplarni qoʻlda eslatma (note) qilib yozib olishni xohlamasangiz yoki shunchaki vaqt tejamoqchi boʻlsangiz Fathom AI sizga yordamga shay. Oʻzingiz xohlagan koʻrinishda eslatmalarni chiqarib olsangiz boʻladi, suhbat jarayonida qaysidir muhim qismlarini highlight qila olasiz. Xullas texnika moʻjizasi. Teppa tekin, cho'chimay ishlataverasiz. Tekin sho'rva tatimas degan gap bu misolda o'z kuchini yo'qotadi.

Meni yaqin oradagi eng yaxshi topilmalarimdan bo'ldi. O'tkan kuni ham 72 daqiqalik meeting'ni menga ming bir xil usulda eslatmalar qilib chaynab o'g'zimga solib qo'ydi. Shunaqangi qo'l keldi, bitta bahsli vaziyatda. Bir daqiqada 72 daqiqalik meeting'dan o'sha joyni topib muammoni hal qildim.

Mahsulot yaxshi bo'lsa foydalanuvchilarni o'zi tekin ambassador bo'lishadi. Mana yaqqol misol. Rahmat shartmas, osh bo'lsin!

Kecha taksida Toshkonga qaytayotgandim. Bir aka bilan bitta taksiga o'tirdik. Qisqa salom-alik, boshqa gap so'z yo'q. Bir-birimizni umuman tanimaymiz.

Manzilga yetganimizdan keyin taksiga ikkalamiz uchun ham to'lab ketvoryapti. Hayron qoldim. Akaga pulimni bersam olmayapti. Iya, qiziqchi ekansizku unda kartangizni ayting kartaga tashayman desam ham unamadi. Tovba, shunchalik beg'araz yaxshilik qilish noodatiy holat bo'lib qolganki, bu ishini ortida nima gap bor ekan deb bilishga ilhaqman. Keyin o'zi aytib qoldi, yo'lda kelayotganimda bir odam menga ham yaxshilik qilib yubordi shunga bironta odamga qaytaraman deb niyat qilib kelayotgandim dedi. Arzimas kichik bir ish bilan ham odamni kayfiyatini osmonlarga ko'tarvorsa bo'larkan. Kayfiyatim o'zi yaxshi edi, undan ham yaxshi bo'lib ketdi keyin.

Koʻzimni ochib telefonni qoʻlimga olib qaradim. Ekranim osmonga oʻxshab ko'm-ko'k tusga kirib qolibdi. Rangni oʻrtasida Etihad degan yozuvi bormi eyy. Xullas, yangilikni hamma joyda ulashayotgan futbolga oshufta qalb doʻstlarimiz sharofati bilan bu hodisani "Xusanov effekti" deb nomladim.

Fabrizio degan italyan bor ekan. 35 million oʻzbekni hammasini pasta-yu pitsalari bilan ogʻzini moylab qoʻygandek, akkauntini tekinga reklama qildirib yotibdi. Ha mayli xushabarlardan qoʻymasin.

Nostalgik podkast bo'libdi. Men u yerda aytilgan ko'p narsalar masalan chet elga chiqish uchun Ovir, bankda dollar maydalash, Toshkentdagi propiska masalalarida to'g'ridan-to'g'ri aziyat chekmagan bo'lsam ham, shularni eshitib katta bo'lganman. O'rta maktabdagi majburiy metallom yoki makalatura yig'ib olib kelganlarimiz esimga tushib ketdi 😂 Shahardan shaharga o'tgandagi harbiy postlar, DVD disklar va h.k.

Suhbatda 2016-yildan keyin hammasi yaxshi bo'lib ketdi degan xabar bo'lsa ham, ko'p gaplari rad etib bo'lmas darajada to'g'ri.

Vauv, oʻta chuqur. Yozib boʻlganimdan keyin toʻgʻri yozganimni tekshirish uchun manbaalarni qarasam. Boshqacharoq aytilishi ham bor ekan.

Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqar,
Yomon gap bilan musulmon dinidan.

©Haqiqatdan Dono Xalqimiz

Yaxshi gap bilan ilon inidan chiqadi,
Yomon gap bilan pichoq qinidan.

©Dono xalqimiz

Buni ham ulashib ketay. Oʻtkan safar boʻlgan voqea.

Oldimda ikkita dasturchi gaplashyapti.

A: "Nega siqilib o'tiribsiz?"
B: "Yo'g'ey. Nega siqilishim kerak ekan? O'zi usiz ham hayot qisqa bo'lsa!"
A: "Ikki soatdan keyin yozgan kodingizda bug (xatolik) chiqqanda ham shu gap esizda tursin)"

Bularni o'zini falsafasi bor. Vayblari ham o'ziga xos 😂

Bugun hayotimdagi eng qiyin muloqot bo'ldi. Men tabiatan o'zimni ambivert deb bilaman. Mo'tadil odam. Ya'ni introvert va extrovert ko'prigining o'rtasida turaman. Tajribalarimdan kelib chiqib ayta olamanki, odamlar bilan til topishib do'st bo'lib ketishda qiyinchilik ko'rmayman. Faqat vibe check'dan o'tishsa bo'ldi 😁 Demak, do'stlarim sizlarning hammangiz bu testdan o'tkansiz va jinimiz jinimizga to'g'ri keladi (deb o'ylayman).

Sal chalg'ib ketdim. Ha muloqot haqida aytayotgandim. Bugun bitta tanishimni tanishi bilan 1,5 soatlik kichik safarga chiqdim. Tabiiyki uni yaxshi tanimayman. Tashabbusni o'z qo'limga olib gap boshladim. Hech gapimiz qovushmadi. Savol bersam faqat "Ha" yoki "Yo'q" degan javob oldim. Juda kam gapirarkanlar. Lekin qo'shiq qo'yishim bilan pleylistimdan Tohir akam Sodiqov porlab chiqib keldilarku, qorong'u tunimni yoritib. Ana keyin gapimiz kelishishni boshladi. Umumiy yoqtirib eshitadigan qo'shiqlarimiz talaygina ekan. Ha shunday azizlar, musiqa birlashtiradi. Keyin esa asta umumiy mavzularimiz ham yuzaga chiqa boshladi.

O'zim uchun kichik taftish (self-check) bo'ldi. Dasturchilar qurshovida vaqt o'tkazib, gapga solib tanishish ko'nikmalarim zanglab qolibdida deb aybni ularga to'nkab qo'ya qoldim :) Bunga yechim anchadan beri gaplashmagan odamlarim gaplashish bo'lsa kerak. Agar siz anchadan beri suhbat qilmagan do'stlarim qatorida bo'lsangiz, menga yozing.

Bitta fikr keldi. Men oʻzim qiziqib qolgan nisbatan murakkabroq mavzularni aqlim yetganicha osonroq qilib tushuntirib postlar yozaman. Shunaqa qilsam, umid qilamanki yozuvlarimga doimiylik qaytadi.

Kunlardan bir kun suhbat qilib o'tirvudik. Gap esa qanaqa qilib 1 lar hamda 0 lar bizga butun boshli rasmni bitta telefondan ikkinchisiga oʻtkazishga yordam berishi haqida ketib qoldi. Toʻgʻrisida axir qanaqa qilib Valini 6 yoshlik yarim sut tishi tushib irshayib kuchugi bilan o'ynayotgan rasmi 1 bilan 0 boʻlib meni telefonimda paydo boʻlib qoladi? Bu esa bizga maʼlum va mashhur boʻlgan Bluetooth'ni qanday ishlaydi ekan degan savol ila jumboqlar mamlakatiga jo'natvordi. Bu haqida oʻrganib oʻzim uchun tushunib oldim lekin birovga tushuntira oladigan darajaga chiqish uchun esa yozishim kerak.

Hammani lol qoldirib lekin allaqachon odatiy holga aylanib qolgan texnologik moʻjizalar haqida shu kunlarda oʻqiyotgandim, shu fikr ketmayman deb qattiq quchoqlab oldi.

Bir necha soatdan beri svet yo'q. Anchadan beri birinchi marta shunaqa zerikdim. Sabrsiz bo'lib ketdim. Ichlarim siqilib ketdi. Lekin shu bahonada bir ikkita o'zimga qiziq fikrlarni note qilib qo'ydim. Yozaman erta indin.