“Yangi” O‘zbekiston va So‘z Erkinligi: G‘ayrat Doʻstov Ishi Iqtisodiy va Ijtimoiy Muammolar koʻzgusi sifatida
Kecha The Economist jurnalida “Haqorat qilgan haydovchining taqdiri “Yangi” O‘zbekiston haqida shubha uyg‘otmoqda” nomli maqola chiqibdi. Xunuk eshitilsa ham, oʻqib xursand boʻldim. Chunki global e’tibor va xalqaro bosim hukumatni islohotlarning naqadar jiddiyligini tushinishga va oʻzgarishlar qilishga majburlaydi. Qolaversa, ichki muhokamalarning faollashishi muammolar haqida koʻproq oʻylashga va konstruktiv yechim topilishiga koʻmaklashadi.
Umuman olganda, Doʻstovning chiqishi oddiy iqtisodiy muammolardan kelib chiqqan bo‘lsa ham, u mamlakatdagi kengroq muammolarni ko‘rsatib berdi. O‘zbekiston tabiiy gaz bo‘yicha dunyoning eng yirik ishlab chiqaruvchilaridan biri boʻlsada, har yili qish mavsumida yoqilg‘i tanqisligi aholini qiynab kelyapti. “Bozor Iqtisodiyoti” deya bong urilishiga qaramay, energiya ta’minoti kabi asosiy sohalarda davlat aralashuvi samaradorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Bundan tashqari, hokimiyatga ikkinchi ma’muriyat kelgach, inson huquqlari va erkinliklarini ta’minlash bo‘yicha islohotlarni e’lon qilgan edi. Boshida hammasi yaxshi ketayotgandek edi ham, biroq, Doʻstov ishi davlatning tanqidga qanday javob qaytarishini ko‘rsatdi. Sud uning chiqishini “bezorilik” sifatida talqin qildi. Ammo jamoatchilik bu hodisani oddiy fuqaroning haqli dardini ifodalashi deb baholadi.
Agar davlat fuqarolarning asosli muammolarini hal qilish o‘rniga ularni jazolash yo‘lini tanlasa, bu islohotlarga bo‘lgan ishonchni pasaytiradi, tashqi mamlakatlar oldida ijobiy tasavvur qoldira olmaydi. Doʻstovning ozod etilishi esa jamoatchilik bosimi muhim rol o‘ynashini koʻrsatdi.
Bu hodisa atrofida yuzaga kelgan norozilik davlatning fuqarolar bilan muloqot qilish uslubini qayta ko‘rib chiqish zarurligini ko‘rsatadi. O‘zbekiston aholisi nafaqat iqtisodiy barqarorlik, balki o‘z fikrini erkin bildirish huquqini ham istaydi. “Yangi O‘zbekiston” konsepsiyasining amalda o‘zini oqlashi uchun iqtisodiy islohotlar bilan birga huquqiy kafolatlar ham kuchaytirilishi kerak, albatta!
Oʻzingiz nima deb oʻylaysiz, sizningcha, fuqarolar o‘z dardlarini erkin bayon eta olishi jamiyat taraqqiyoti uchun qanchalik muhim?
@economist_martin
Kecha The Economist jurnalida “Haqorat qilgan haydovchining taqdiri “Yangi” O‘zbekiston haqida shubha uyg‘otmoqda” nomli maqola chiqibdi. Xunuk eshitilsa ham, oʻqib xursand boʻldim. Chunki global e’tibor va xalqaro bosim hukumatni islohotlarning naqadar jiddiyligini tushinishga va oʻzgarishlar qilishga majburlaydi. Qolaversa, ichki muhokamalarning faollashishi muammolar haqida koʻproq oʻylashga va konstruktiv yechim topilishiga koʻmaklashadi.
Umuman olganda, Doʻstovning chiqishi oddiy iqtisodiy muammolardan kelib chiqqan bo‘lsa ham, u mamlakatdagi kengroq muammolarni ko‘rsatib berdi. O‘zbekiston tabiiy gaz bo‘yicha dunyoning eng yirik ishlab chiqaruvchilaridan biri boʻlsada, har yili qish mavsumida yoqilg‘i tanqisligi aholini qiynab kelyapti. “Bozor Iqtisodiyoti” deya bong urilishiga qaramay, energiya ta’minoti kabi asosiy sohalarda davlat aralashuvi samaradorlikka salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Bundan tashqari, hokimiyatga ikkinchi ma’muriyat kelgach, inson huquqlari va erkinliklarini ta’minlash bo‘yicha islohotlarni e’lon qilgan edi. Boshida hammasi yaxshi ketayotgandek edi ham, biroq, Doʻstov ishi davlatning tanqidga qanday javob qaytarishini ko‘rsatdi. Sud uning chiqishini “bezorilik” sifatida talqin qildi. Ammo jamoatchilik bu hodisani oddiy fuqaroning haqli dardini ifodalashi deb baholadi.
Agar davlat fuqarolarning asosli muammolarini hal qilish o‘rniga ularni jazolash yo‘lini tanlasa, bu islohotlarga bo‘lgan ishonchni pasaytiradi, tashqi mamlakatlar oldida ijobiy tasavvur qoldira olmaydi. Doʻstovning ozod etilishi esa jamoatchilik bosimi muhim rol o‘ynashini koʻrsatdi.
Bu hodisa atrofida yuzaga kelgan norozilik davlatning fuqarolar bilan muloqot qilish uslubini qayta ko‘rib chiqish zarurligini ko‘rsatadi. O‘zbekiston aholisi nafaqat iqtisodiy barqarorlik, balki o‘z fikrini erkin bildirish huquqini ham istaydi. “Yangi O‘zbekiston” konsepsiyasining amalda o‘zini oqlashi uchun iqtisodiy islohotlar bilan birga huquqiy kafolatlar ham kuchaytirilishi kerak, albatta!
Oʻzingiz nima deb oʻylaysiz, sizningcha, fuqarolar o‘z dardlarini erkin bayon eta olishi jamiyat taraqqiyoti uchun qanchalik muhim?
@economist_martin