Совет даврида (ёки умуман илгари) таржима бўлган ва бугун қайта чоп қилинаётган китобларда кўпинча уни ҳақиқатда таҳрир қилган, таржимон билан бирга меҳнат қилган муҳаррир исми олиб ташланиб, нашриётнинг ҳозирги муҳаррири исми ёзиб қўйилаётганига кўп гувоҳ бўляпман. Китобнинг таржима бўлиб, нашрга тайёрланишида баъзида муҳаррир таржимон билан бир хилда меҳнат қилади. Айрим жуда чиройли таржималарни кўрганимизда таржимон зўр экан деймиз. Аммо шундай ҳолатлар бўладики, ўша таржимани “зўр” қилган муҳаррир бўлади, аммо бу ўқувчига кўринмайди. Совет давридаги эски таржималарни тайёрлашда айрим муҳаррирлар ана шундай меҳнат қилган.

Аммо ўша таржималар бугун қайта нашр бўляпти, муҳаррир номи эса олиб ташланган. Китобни эски нашрлар билан қиёсласангиз, ичига қўшилган бир икки изоҳни ҳисобга олмаса, тайинли қайта таҳрир йўқ. Аммо янги бир муҳаррир исми ёзилган. У нима меҳнат қилиб, нимани қойиллатган, билмайман.

Шунақа ҳолатларга ноширлар жиддий қараса яхши бўларди.

Инглиз тилидаги классик китоблар таржималарига эътибор берсак, уларда таржимон ва муҳаррир номи ёнма-ён ёзилганини кўрамиз ва ўша китоблардан иқтибос келтирилганда кимнинг таржимаси ва кимнинг таҳририда чиққани ҳаволада ёзилади. Китоб қайта чоп қилинганда ҳам бу маълумот ўзгармай қолади. Нима учун шундай? Шунинг учунки, таржимон таржима қилинган китоб бўйича доим ҳам мутахассис бўлавермайди, муҳаррирлар эса соҳага ихтисослашган одамлар бўлади. Бу таржиманинг сифати учун муҳаррир ва таржимон бирдек масъул бўлади деганидир.

Ана шу одатга биз ҳам ўрганишимиз керак. Ўзганинг меҳнатини ўзганинг елкасига тўн қилиб кийдириш яхши эмас.

@khurshidyuldosh