Insoniyat doim taraqqiyotining keyingi bosqichiga maʼlumot alishish tezlashganda qadam tashlagan. Maʼlumot alishish va unga erishish osonlashgan sari sivilizatsiya keyingi bosqichga chiqavergan. Katta imperiyalar bilan ham shunaqa boʻlgan. Buyuk Ipak Yoʻli ham shunchaki savdodan tashqari katta hudud oʻrtasida maʼlumot alishishni tezlashtirgani uchun sivilizatsiyaga hissasi juda katta. Yoki moʻgʻul imperiyasi juda katta hududda tizimli pochta yaratadi va yagona qonunchilik joriy qiladi. Moʻgʻul imperiyasining ham insoniyat rivoji tarixida oʻrni katta.
Demak, har qanaqa maʼlumot alishishi tezligi va unga erishish osonligi insoniyatni keyingi bosqichga undaydi. Biz internet orqali bu jarayon bir necha marotabaga tezlashgan davrda yashadik. Bu sivilizatsiya uchun misli koʻrilmagan yangi qadamlarni ochdi. Endi esa sunʼiy intellekt davrida yashamoqdamiz va bu maʼlumotni internetning oʻzidan yana kamida 10 marotabaga oson qilib bermoqda. Bu kelajak uchun, insoniyat uchun qanaqa imkoniyatlar ochishini yaqin kelajakda bilib olamiz.
Maʼlumot alishish osonligi insoniyat rivojini tezlashtirgan tarixiy analog sifatida boshqa misol beraman. XV asrning oʻrtalarida Iogann Gutenberg tomonidan ilk bosmaxona kashf etiladi. Bu oʻsha davrda asosiy maʼlumot manbai boʻlgan kitob tayyorlashni bir necha marotabaga tezlashtiradi. Ungacha bir kitobni tayyorlash oylab, bazan yillab vaqt olardi. Shu uchun ham ungacha kitoblar asosan elita uchun foydali diniy kitoblar bilan cheklanardi. Qolgan aksar bilimlar ogʻizdan ogʻizga oʻtib oʻzgarib borardi. Bu oʻsha davrda asosan zodagonlar bolalari uchungina bor boʻlgan taʼlim sifatiga ham zarba berardi.
Bosmaxona paydo boʻlishi yoppasiga maʼlumot ishlab chiqarish imkonini yaratdi va uning narxini ham tushirdi. 1454-yildan 1500-yilgacha Yevropada 12 milliondan ortiq kitob chop etiladi. Ungacha butun insoniyat tarixida tayyorlangan kitoblar umumiy soni 11 millionta atrofida boʻlgan. Kitoblar orqali tizimli maʼlumot oddiy italyan, nemis va fransuz bola qoʻliga yetib boradi. Maʼlumot osonlashib insonlar osonroq va asosli bilim olishidan eng koʻp kim norozi boʻladi? Albatta, katolik cherkovi.
Kitoblar sabab oldinda insoniyat taqdirini oʻzgartiradigan keyingi qadamga oʻsha davrda ikki asrcha kerak boʻladi. Oldinda Yevropani renessans, undan keyin sanoat inqilobi kutardi. Bunisi endi boshqa tarix...
#mulohaza
Manba: @allaevuzb
Demak, har qanaqa maʼlumot alishishi tezligi va unga erishish osonligi insoniyatni keyingi bosqichga undaydi. Biz internet orqali bu jarayon bir necha marotabaga tezlashgan davrda yashadik. Bu sivilizatsiya uchun misli koʻrilmagan yangi qadamlarni ochdi. Endi esa sunʼiy intellekt davrida yashamoqdamiz va bu maʼlumotni internetning oʻzidan yana kamida 10 marotabaga oson qilib bermoqda. Bu kelajak uchun, insoniyat uchun qanaqa imkoniyatlar ochishini yaqin kelajakda bilib olamiz.
Maʼlumot alishish osonligi insoniyat rivojini tezlashtirgan tarixiy analog sifatida boshqa misol beraman. XV asrning oʻrtalarida Iogann Gutenberg tomonidan ilk bosmaxona kashf etiladi. Bu oʻsha davrda asosiy maʼlumot manbai boʻlgan kitob tayyorlashni bir necha marotabaga tezlashtiradi. Ungacha bir kitobni tayyorlash oylab, bazan yillab vaqt olardi. Shu uchun ham ungacha kitoblar asosan elita uchun foydali diniy kitoblar bilan cheklanardi. Qolgan aksar bilimlar ogʻizdan ogʻizga oʻtib oʻzgarib borardi. Bu oʻsha davrda asosan zodagonlar bolalari uchungina bor boʻlgan taʼlim sifatiga ham zarba berardi.
Bosmaxona paydo boʻlishi yoppasiga maʼlumot ishlab chiqarish imkonini yaratdi va uning narxini ham tushirdi. 1454-yildan 1500-yilgacha Yevropada 12 milliondan ortiq kitob chop etiladi. Ungacha butun insoniyat tarixida tayyorlangan kitoblar umumiy soni 11 millionta atrofida boʻlgan. Kitoblar orqali tizimli maʼlumot oddiy italyan, nemis va fransuz bola qoʻliga yetib boradi. Maʼlumot osonlashib insonlar osonroq va asosli bilim olishidan eng koʻp kim norozi boʻladi? Albatta, katolik cherkovi.
Kitoblar sabab oldinda insoniyat taqdirini oʻzgartiradigan keyingi qadamga oʻsha davrda ikki asrcha kerak boʻladi. Oldinda Yevropani renessans, undan keyin sanoat inqilobi kutardi. Bunisi endi boshqa tarix...
#mulohaza
Manba: @allaevuzb