Oilaviy ta’tilda bo‘lganim uchun kechagi voqealar bilan bugun tanishib chiqdim. Voqealar haqida hamma deyarli hayajondan, siyosiy pozitsiyasidan kelib chiqib fikrlar bildiribdi. Emotsiyani va siyosiy qarashlarni bir chetga surib qo‘ysa, nimalar bo‘lgan? Har holda vaziyatni man shunaqa ko‘ryapman:
1. Zelenskiy Vashingtonga shartnoma imzolash uchun kelgan. U talablarga rozi. Yagona talabi, shartnomaga Ukraina xavfsizligini kafolatlash punkti qo‘shilishi kerak. Tramp va vitse-prezident Vens buni xohlashmaydi.
2. Boshidan harakat Zelenskiyni emotsional tomondan o‘zidan chiqarishga, xato qilishga va bu orqali shartnomaga qo‘l qo‘ydirishga yo‘naltirilgan. Kirib kelish holatidayoq Tramp gapni Zelenskiy norasmiy kiyib yurgan kiyimni masxara qilishidan boshlangan. Diplomatiya tilini yaxshi bilganlar, Tramp nima demoqchi ekanligini yaxshi tushunishdi.
3. Umuman maqsadga erishish uchun qilingan emotsional hujumlar ko‘pchilikni hayron qoldirmasligi kerak. Bu Tramp va uning uslubi shunaqa. U avvalo muzokaraga qo‘rqituvchi yoki raqibni izdan chiqaradigan kuch bilan kiradi. U bilan muzokara qiladigan tomon doim raqib deb ko‘riladi. Tramp qanaqa muzokara o‘tkazishini tushuning uchun uning “Muzokara san’ati” kitobini o‘qish yetarli. Uslubi shunaqa.
4. Zelenskiy hujumlarga so‘nggi 10 daqiqagacha turib bergan. U Ukraina xavfsizligi kafolatisiz shartnomaga imzo qo‘yishni rad etgan. Bu uchun bosim oshib borgan va oxirgi 10 daqiqada Oq uyda Zelenskiy bahsga kirishib ketib qolgan. Kecha davomida bu Zelenskiyning qilgan eng katta xatosi bo‘lgan.
5. Lekin, har qanaqa bosimga va holatga qaramasdan Zelenskiy shartnoma tuzishni rad etgach, Tramp uni rezidensiyadan quvib chiqargan. (Diplomatik tilda ketishni so‘ragan)
Bu vaziyatda 2 tomon ham yutqazdi. Planining bir qismi o‘xshasa-da (emotsional bosim bilan izdan chiqarish), Tramp va Vens Zelenskiyni shartnomaga imzo qo‘yishga majburlay olishmadi.
Zelenskiy ham endi Tramp jamoasining qo‘llab-quvvatlashidan to‘liq ayrildi. Hatto Tramp jamoasi unga dushmanga aylandi. AQSHdagi o‘ng tomon aholi ham endi Zelenskiyga qarshi fikrga ega bo‘ladi. Chunki oddiy o‘ngchi amerikalik ko‘zida Zelenskiy oval stol atrofida AQSH prezidentiga tashlangan o‘zga davlat rahbariga aylandi. AQSH tomondan ehtimoliy muammolar boshlanadi.
Zelenskiyning jamoasi qanday qilib bunaqa muhim muzokaraga uni professional tarjimonsiz kiritgani qiziq. O‘rtada tarjimon bo‘lganida vaziyat yumshab, tarjimada hamma narsa sayqallanib ketardi. Bu jamoaning qo‘pol xatosi.
Zelenskiy bo‘lsa, so‘nggi 10 daqiqada ham emotsional hujumlarga turib berib, undan keyin Foxdagi intervyuda nima uchun qo‘l qo‘ymaganini asoslab bersa, Tramp va Vens deyarli “ahmoqqa” chiqib qolardi.
Xullas, kecha ikki tomon ham xato qildi. Bundan bo‘lsa faqat Rossiya yutdi va katta ehtimol bilan Xitoy ham xursand.
Voqealar bo‘lsa tarixda katta ehtimol bilan AQSH diplomatiyasining eng “pozor” kunlaridan biri bo‘lib kiradi. Xotiramdan AQSH diplomatiyasini o‘zini bu darajada noprofessional tutgan voqelikni eslolmadim. Ukraina va Zelenskiy bilan vaziyat nima bilan tugashidan qat’i nazar kechagi kun tarix va diplomatiya darsliklariga kiritiladi. Unda qanday qilib AQSH diplomatiyasi sharmanda bo‘lganligi va qanday qilib muzokaralarda Ukraina rahbari emotsiyaga berilishi qanchalik qimmatga tushganligi o‘rganiladi.
#siyosat
@allaevuzb