Maʼlumotlarni oʻz foydamizga moslashtirish tuzogʻi

Bugungi kunda cheksiz maʼlumotlarga ega ekanimiz sabab, ularni talqin qilish uslubimiz ham oʻzgargan. Ilmiy dunyodagi oltin qoida koʻra, biz "Maʼlumotlarni gʻoyaga moslashtirmaslik, balki gʻoyani maʼlumotlarga moslashtirish" lozim. Ammo hozirgi kunda jarayon koʻpincha shaxsiy fikrdan boshlab, soʻng uni tasdiqlaydigan maʼlumotlar qidiruviga oʻtildi. Bu yondashuv koʻproq haqiqatni anglashdan koʻra, bizga yoqadigan narsani topish kabi tuyiladi, shuning uchun hozirgi qarashlarimizni tasdiqlaydi va yangi narsalarni o‘rganishga undamaydi.

Masalan, salomatlik haqida fikr yuritsak. Kimdir aniq bir parhez eng yaxshi ekaniga ishonishi mumkin. U keng qamrovli tadqiqotlarni oʻrganib, natijalarga koʻra oʻz fikrini shakllantirish oʻrniga, faqat oʻz fikrini tasdiqlaydigan maqolalar, forumlar yoki hikoyalarni qidiradi va qarama-qarshi dalillarni inkor etadi yoki eʼtiborsiz qoldiradi. Bu yondashuv ochiq fikrlilikdan yiroq boʻlib, maʼlumotlarni oldindan shakllangan qarashlarga moslash uchun ishlatadi.

Maʼlumotlarni oʻz fikrlarimizga moslashtirish — nozik tuzoq. Bu kuchli motivatsiya beradi, chunki, axir toʻgʻri statistika bilan deyarli har qanday fikrni "isbotlash" mumkin. Ammo bu bizning tushunchamizni toraytirib, oʻzimizni tasdiqlash halqasida ushlab qoladi. Maʼlumotlarga toʻla dunyoda haqiqiy qiyinchilik (va asl qadr) maʼlumotlarni bizga xolisona gapirishiga imkon berishdir. Allaqachon ishonayotgan narsamizni tasdiqlashga majburlash emas.