🅰️🅱️🆎🆑🅾️⭕️ #Profayling #Bolalar_psixologiyasi #Bolaning_emotsional_rivojlanishi #EDU_Profayling

👍 BOLANING EMOTSIONAL RIVOJLANISHI

🍔 Bolaning emotsional rivojlanishi uning his-tuyg‘ularni tushunishi, boshqarishi va ifodalashi jarayonidir. Ushbu rivojlanish jarayoni bolaning o‘zini va atrofidagi odamlarni anglashiga, ijtimoiy munosabatlarni shakllantirishga va stressni boshqarishga yordam beradi. Emotsional rivojlanishning asosi hayotning ilk yillarida qo‘yiladi va bu jarayon atrof-muhit, oilaviy muhit, va bola tajribalari orqali shakllanadi.

1️⃣ Emotsional rivojlanish bosqichlari

⭐️ Tug‘ilishdan 1 yoshgacha

✔️ Asosiy emotsiyalar:

🟢Tug‘ilgan paytdan boshlab chaqaloqlar ochlik, bezovtalik va ehtiyojlarini ifoda etuvchi emotsiyalarni ko‘rsatadi.
🟢Tabassum: 6-8 haftalikda chaqaloqlar ijtimoiy tabassum qilishni boshlaydilar.
🟢Qo‘rquv va xavfsizlik hissi: Onaning parvarishi bolaning o‘zini xavfsiz his qilishini ta’minlaydi.

⭐️ 1-3 yosh

✔️ Bog‘lanish va xavfsizlik:

🟢Bola onaga va yaqin odamlarga bog‘lanishni kuchaytiradi, begonalardan qo‘rqish paydo bo‘ladi.
🟢Irodaviy hislar: O‘z ehtiyojlarini himoya qilish ("meniki!") va mustaqillikni ko‘rsatish.

✔️ Emotsional ifoda:

🟢Kulish, yig‘lash, jahl qilish va hayrat kabi his-tuyg‘ular aniqroq ifodalanadi.

⭐️ 3-6 yosh

✔️ Hissiyotlarni tushunish:

🟢Bola o‘z his-tuyg‘ularini aniqlashni va ularni boshqarishni o‘rganadi.
🟢Empatiya rivojlanadi – bola boshqalarning his-tuyg‘ularini tushunishni boshlaydi.

✔️ Ijtimoiy hissiyotlar:

🟢Aybdorlik, g‘urur va hasad kabi murakkab hissiyotlar rivojlanadi.
🟢Hissiy javoblarni ijtimoiy qoidalarga moslashtirish qobiliyati kuchayadi.

⭐️ 6-12 yosh

✔️ Hissiy barqarorlik:

🟢Bola o‘z hissiyotlarini nazorat qilishda yaxshiroq bo‘ladi.
🟢Do‘stlik va ijtimoiy aloqalar hissiy rivojlanishda katta rol o‘ynaydi.

✔️ O‘zini anglash:

🟢Bola o‘zini boshqalar bilan solishtiradi va o‘z qobiliyatlarini baholaydi.

⭐️ 12-18 yosh

✔️Murakkab hissiyotlar:

🟢O‘smirlik davrida stress, xavotir, sevgi va mustaqillikka intilish kuchayadi.
🟢O‘zini anglash va shaxsiy identifikatsiya jarayoni davom etadi.

✔️ Hissiy mustaqillik:

🟢O‘smirlar ota-onadan hissiy jihatdan mustaqil bo‘lishga intiladi, lekin ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash hali ham muhimdir.

2️⃣ Emotsional rivojlanish omillari

⭐️ Oilaviy muhit:

🟢Bolaning xavfsizligi va sevgisi uning emotsional barqarorligi uchun asosiy shartdir.
🟢Oiladagi ziddiyatlar yoki e’tiborsizlik bolaning emotsional rivojlanishini sekinlashtirishi mumkin.

⭐️ Tarbiyaviy uslublar:

🟢Qattiqqo‘llik yoki befarqlik bolaning hissiy rivojlanishiga salbiy ta’sir qiladi.
🟢Bolaning his-tuyg‘ularini tushunishga asoslangan tarbiya esa hissiy barqarorlikni ta’minlaydi.

⭐️ Ijtimoiy muhit:

🟢Tengdoshlar bilan munosabatlar, maktab va o‘yin muhitlari emotsional rivojlanishga katta ta’sir qiladi.

⭐️ Stress va travma:

🟢Uzoq muddatli stress yoki travmatik tajribalar bolaning hissiy rivojlanishini buzishi mumkin.
🟢Ijobiy tajribalar va yordam bunday salbiy ta’sirlarni bartaraf etishga yordam beradi.

3️⃣ Emotsional rivojlanishni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha tavsiyalar

🟢Bola o‘z his-tuyg‘ularini tushunishi va ifodalashi uchun imkoniyat yaratish.
🟢Nafas olish mashqlari, stressni kamaytirish usullari va xotirjam bo‘lishni o‘rgatish.
🟢O‘ynash, gaplashish va birgalikda vaqt o‘tkazish orqali bola bilan hissiy aloqa o‘rnatish.
🟢 Ijobiy xatti-harakatlarini e’tirof etish va rag‘batlantirish. Bu o‘ziga ishonchni oshiradi.
🟢Bolaga boshqalarning his-tuyg‘ularini tushunishini o‘rgatish. Masalan, hikoyalar orqali muhokamalar qilish.

4️⃣ Hissiy rivojlanishdagi qiyinchiliklar

🟢Jahldorlik. 2-3 yoshdagi bolalar tez-tez jahl chiqarishi mumkin. Bunga sabr va tushunish bilan yondashish lozim.

🟢Stress va xavotir. Maktab yoki oiladagi muammolar bolaning hissiy muvozanatiga ta’sir qilishi mumkin.

🟢Depressiya va o‘zini past baholash. O‘smirlik davrida bu kabi muammolar paydo bo‘lishi mumkin.

9️⃣ B.Butayev - Psixolog (Msc), Profayler.

🛡 Farg'ona Profayling Maktabi🇺🇿
✈️ https://t.me/Profaylinguz