“Kartoshka puli” nima va u kimlarga qanday asosga ko‘ra beriladi?
Ko‘plab ish beruvchilar xodimlariga har yili kuz mavsumida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini xarid qilish uchun moddiy yordam, ya’ni “kartoshka puli” taqdim qiladi.
Ushbu moddiy yordam puli kimlarga, qanday tartibda va qaysi huquqiy asoslarga ko‘ra beriladi? Huquqshunos Muhammadamin Karimjonov ushbu masalaga doir savollariga javob qaytardi.
Qonunchilik hujjatlarida «kartoshka puli» nazarda tutilmagan xodimlarga ushbu moddiy yordam qanday tartibda beriladi?
Mehnat kodeksining 13-moddasiga ko‘ra, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda xodimlar uchun mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikda belgilanganiga nisbatan qo‘shimcha huquqlar va kafolatlar nazarda tutilishi mumkin. Mehnat kodeksining 12-moddasiga ko‘ra, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlar quyidagilardan iborat:
«Kartoshka puli» uchun ariza yozish shartmi?
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun beriladigan moddiy yordamning o‘ziga xosligi bu jamoaviy to‘lov hisoblanadi. Agar mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, «kartoshka puli» faqat ayrim «tanlangan» xodimlargagina emas, balki barcha xodimlarga birdek miqdorda to‘lanadigan moddiy yordam turidir.
Demak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida barcha xodimlar uchun «kartoshka puli» nazarda tutilgan bo‘lsa, ariza yozish shart emas. Ish beruvchining buyrug‘i yetarli hisoblanadi.
Agar ish beruvchi «kartoshka puli»ni taqdim qilishdan bosh torsachi?
Mehnat kodeksining 34-moddasida mehnat sohasidagi ijtimoiy sheriklikning asosiy prinsiplari keltirib o‘tilgan. Agar ish beruvchi mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda berilishi shart qilib ko‘rsatilgan kafolatlarni berishdan bosh torsa, bu mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish hisoblanadi. Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 49-moddasiga ko‘ra, mansabdor shaxs tomonidan mehnat va mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravaridan 10 baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
«Kartoshka puli»dan ham daromad solig‘i ushlanadimi?
Soliq kodeksi 377-moddasi 10-bandiga ko‘ra, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini berish yoki ularni sotib olish uchun mablag‘lar berish tarzida ko‘rsatiladigan moddiy yordam soliq to‘lovchining boshqa daromadlariga kiradi.
Soliq kodeksi 378-moddasi 1-qismi 1-bandiga ko‘ra, ushbu kodeksning 377-moddasida ko‘rsatilgan boshqa hollarda, soliq davri uchun mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 4,22 baravarigacha miqdorda moddiy yordam summalari tarzidagi daromad turlariga soliq solinmaydi.
Intizomiy jazosi bor xodimlarga ham «kartoshka puli» beriladimi?
Mehnat kodeksining 299-moddasi 5-qismiga ko‘ra, intizomiy jazoning amal qilish muddati ichida xodimga nisbatan rag‘batlantirish choralari, shu jumladan mehnatga haq to‘lash tizimiga kirmaydigan va mehnat natijalariga asoslanmagan mukofotlar ham (bayramlar, shu jumladan kasb bayramlari, yubileylar munosabati bilan va hokazolar) qo‘llanilmaydi.
Bundan xulosa qilsak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida yoki xodim bilan tuzilgan mehnat shartnomasida «kartoshka puli» nazarda tutilgan bo‘lsa, intizomiy jazosi bor xodimlarga ham «kartoshka puli» tarzidagi moddiy yordam beriladi.
Demak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida yoki siz bilan tuzilgan mehnat shartnomasida bu nazarda tutilgan bo‘lsa, sizga «kartoshka puli» to‘lab beriladi.
👉 @yurist_muzaffar
Ko‘plab ish beruvchilar xodimlariga har yili kuz mavsumida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini xarid qilish uchun moddiy yordam, ya’ni “kartoshka puli” taqdim qiladi.
Ushbu moddiy yordam puli kimlarga, qanday tartibda va qaysi huquqiy asoslarga ko‘ra beriladi? Huquqshunos Muhammadamin Karimjonov ushbu masalaga doir savollariga javob qaytardi.
Qonunchilik hujjatlarida «kartoshka puli» nazarda tutilmagan xodimlarga ushbu moddiy yordam qanday tartibda beriladi?
Mehnat kodeksining 13-moddasiga ko‘ra, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda xodimlar uchun mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikda belgilanganiga nisbatan qo‘shimcha huquqlar va kafolatlar nazarda tutilishi mumkin. Mehnat kodeksining 12-moddasiga ko‘ra, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlar quyidagilardan iborat:
• jamoa kelishuvlari;
• jamoa shartnomalari;
• ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishuvga ko‘ra qabul qilinadigan ichki hujjatlar;
• ichki hujjatlar, shu jumladan ish beruvchi o‘z vakolatlari doirasida yakka o‘zi qabul qiladigan yakka tartibdagi huquqiy hujjatlar.
«Kartoshka puli» uchun ariza yozish shartmi?
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlari uchun beriladigan moddiy yordamning o‘ziga xosligi bu jamoaviy to‘lov hisoblanadi. Agar mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, «kartoshka puli» faqat ayrim «tanlangan» xodimlargagina emas, balki barcha xodimlarga birdek miqdorda to‘lanadigan moddiy yordam turidir.
Demak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida barcha xodimlar uchun «kartoshka puli» nazarda tutilgan bo‘lsa, ariza yozish shart emas. Ish beruvchining buyrug‘i yetarli hisoblanadi.
Agar ish beruvchi «kartoshka puli»ni taqdim qilishdan bosh torsachi?
Mehnat kodeksining 34-moddasida mehnat sohasidagi ijtimoiy sheriklikning asosiy prinsiplari keltirib o‘tilgan. Agar ish beruvchi mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda berilishi shart qilib ko‘rsatilgan kafolatlarni berishdan bosh torsa, bu mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish hisoblanadi. Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks 49-moddasiga ko‘ra, mansabdor shaxs tomonidan mehnat va mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravaridan 10 baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘ladi.
«Kartoshka puli»dan ham daromad solig‘i ushlanadimi?
Soliq kodeksi 377-moddasi 10-bandiga ko‘ra, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini berish yoki ularni sotib olish uchun mablag‘lar berish tarzida ko‘rsatiladigan moddiy yordam soliq to‘lovchining boshqa daromadlariga kiradi.
Soliq kodeksi 378-moddasi 1-qismi 1-bandiga ko‘ra, ushbu kodeksning 377-moddasida ko‘rsatilgan boshqa hollarda, soliq davri uchun mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 4,22 baravarigacha miqdorda moddiy yordam summalari tarzidagi daromad turlariga soliq solinmaydi.
Intizomiy jazosi bor xodimlarga ham «kartoshka puli» beriladimi?
Mehnat kodeksining 299-moddasi 5-qismiga ko‘ra, intizomiy jazoning amal qilish muddati ichida xodimga nisbatan rag‘batlantirish choralari, shu jumladan mehnatga haq to‘lash tizimiga kirmaydigan va mehnat natijalariga asoslanmagan mukofotlar ham (bayramlar, shu jumladan kasb bayramlari, yubileylar munosabati bilan va hokazolar) qo‘llanilmaydi.
Bundan xulosa qilsak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida yoki xodim bilan tuzilgan mehnat shartnomasida «kartoshka puli» nazarda tutilgan bo‘lsa, intizomiy jazosi bor xodimlarga ham «kartoshka puli» tarzidagi moddiy yordam beriladi.
Demak, qonunchilik hujjatlarida, mehnat haqidagi boshqa huquqiy hujjatlarda, masalan, jamoa shartnomasida yoki siz bilan tuzilgan mehnat shartnomasida bu nazarda tutilgan bo‘lsa, sizga «kartoshka puli» to‘lab beriladi.
👉 @yurist_muzaffar