TASHBEH REFORMASI
Kitobni qanday yozish kerak? Uzoq o‘ylaysan. Shiftga termilasan. Shift osmon emas, unda birorta yulduz yo‘qligi xayolingni chalg‘itmaydi. Senga yulduz emas, fikr kerak. U tomonga ag‘darilasan, javob yo‘q. Bu tomonga ag‘darilasan, shu hol. Gʻoya qanday paydo bo‘ladi? Uni qanday yozish kerak? Har qalay, g‘oya baliq emas – hovuzda yetishtirsang. Bisotingda hovuz ham yo‘q. Senda g‘aroyib asar yozish ishtiyoqi bor, xolos. Mayli, g‘oya ham topildi. Gap g‘oyada edimi? Yo‘q, quruq g‘oya o‘quvchini zeriktirib qo‘yishi mumkin, agar kalavaning uchi topilmasa.
Masalan, Borxesday yozish kerak. Yo‘q, masalan emas. Aniq Borxesday yozish kerak. Hammasi mutolaaning ichida paydo bo‘ladi. Obrazlarni istalgan kitobdan olasan. Har qanday kitobdagi g‘oya seniki bo‘ladi. Uni bemalol o‘zlashtirib olishing mumkin. Faqat uni shunchaki ko‘chirib qo‘yolmaysan. Borxes bunday qilmagandi. Fikrni ko‘chirish yomon, fikrdan oziqlanish mumkin. Bitta kitob senga bir dona fikr bermasa, bu mutolaaning pista chaqishdan nima farqi bor? Buyuklar g‘oya ulashadilar.
Borxes Averroes haqida o‘qigandi. Ammo o‘qiganlaridan ko‘ngli to‘lmagan. Unga voqelikni o‘z ko‘zi bilan ko‘rish, Averroes atrofidagi odamlar bilan muloqot qilish muhim edi. Bu sharoitni o‘zi uchun hozirlagan. U ko‘hna tashbehlarni yangilashi kerak edi, “zotan butunjahon tarixi bir necha tashbehlar tarixidan boshqa narsa emas”. Bombay dorilfununi huquqshunoslik kulliyoti talabasi nega ota-bobolari dinidan yuz o‘girdi-yu, yana baribir Al-Muhtasimga yaqinlashdi?
Borxes bu bitiklarni mushohada etishdan charchadi. Kalavaning uchi boshqa tomonda edi. U devorning orqa tomoniga o‘tdi. Ko‘rganlarini yozdi. Ko‘rmaganlarini yozish uchun ishoralar qoldirdi. Ishoralar tilsimini ochish uchun Alibobo bo‘lishing kerak. Sehrli g‘orning kaliti hamisha “sim-sim” bo‘lavermaydi. Har bir ishora yangi bir ilm so‘raydi.
Ishoraning hikmatiga yetolsang, zohir bu shunchaki yigirma sentavolik oddiy tanga emasligini tushunasan. Borxes buni bilish uchun butun boshli kutubxonani o‘zi uchun kundalik ozuqaga aylantirgandi. Uning maʼnaviy ratsioni o‘zgarib turardi.
Endi o‘sha zohirni 100 so‘mlik tangaga aylantirib, unga turli timsol yuklash bilan yangi asar paydo bo‘lib qolmaydi. Ammo o‘z zohiringni kashf etishing uchun Borxes qoldirgan ishora tilini topishing kerak.
Kitob qanday yoziladi? Tonggacha javobi chiqmaydigan savol va Borxes. Buyuklar g‘oya ulashadilar...
👉 @xurshidabdurashid
Kitobni qanday yozish kerak? Uzoq o‘ylaysan. Shiftga termilasan. Shift osmon emas, unda birorta yulduz yo‘qligi xayolingni chalg‘itmaydi. Senga yulduz emas, fikr kerak. U tomonga ag‘darilasan, javob yo‘q. Bu tomonga ag‘darilasan, shu hol. Gʻoya qanday paydo bo‘ladi? Uni qanday yozish kerak? Har qalay, g‘oya baliq emas – hovuzda yetishtirsang. Bisotingda hovuz ham yo‘q. Senda g‘aroyib asar yozish ishtiyoqi bor, xolos. Mayli, g‘oya ham topildi. Gap g‘oyada edimi? Yo‘q, quruq g‘oya o‘quvchini zeriktirib qo‘yishi mumkin, agar kalavaning uchi topilmasa.
Masalan, Borxesday yozish kerak. Yo‘q, masalan emas. Aniq Borxesday yozish kerak. Hammasi mutolaaning ichida paydo bo‘ladi. Obrazlarni istalgan kitobdan olasan. Har qanday kitobdagi g‘oya seniki bo‘ladi. Uni bemalol o‘zlashtirib olishing mumkin. Faqat uni shunchaki ko‘chirib qo‘yolmaysan. Borxes bunday qilmagandi. Fikrni ko‘chirish yomon, fikrdan oziqlanish mumkin. Bitta kitob senga bir dona fikr bermasa, bu mutolaaning pista chaqishdan nima farqi bor? Buyuklar g‘oya ulashadilar.
Borxes Averroes haqida o‘qigandi. Ammo o‘qiganlaridan ko‘ngli to‘lmagan. Unga voqelikni o‘z ko‘zi bilan ko‘rish, Averroes atrofidagi odamlar bilan muloqot qilish muhim edi. Bu sharoitni o‘zi uchun hozirlagan. U ko‘hna tashbehlarni yangilashi kerak edi, “zotan butunjahon tarixi bir necha tashbehlar tarixidan boshqa narsa emas”. Bombay dorilfununi huquqshunoslik kulliyoti talabasi nega ota-bobolari dinidan yuz o‘girdi-yu, yana baribir Al-Muhtasimga yaqinlashdi?
Borxes bu bitiklarni mushohada etishdan charchadi. Kalavaning uchi boshqa tomonda edi. U devorning orqa tomoniga o‘tdi. Ko‘rganlarini yozdi. Ko‘rmaganlarini yozish uchun ishoralar qoldirdi. Ishoralar tilsimini ochish uchun Alibobo bo‘lishing kerak. Sehrli g‘orning kaliti hamisha “sim-sim” bo‘lavermaydi. Har bir ishora yangi bir ilm so‘raydi.
Ishoraning hikmatiga yetolsang, zohir bu shunchaki yigirma sentavolik oddiy tanga emasligini tushunasan. Borxes buni bilish uchun butun boshli kutubxonani o‘zi uchun kundalik ozuqaga aylantirgandi. Uning maʼnaviy ratsioni o‘zgarib turardi.
Endi o‘sha zohirni 100 so‘mlik tangaga aylantirib, unga turli timsol yuklash bilan yangi asar paydo bo‘lib qolmaydi. Ammo o‘z zohiringni kashf etishing uchun Borxes qoldirgan ishora tilini topishing kerak.
Kitob qanday yoziladi? Tonggacha javobi chiqmaydigan savol va Borxes. Buyuklar g‘oya ulashadilar...
👉 @xurshidabdurashid