📌 Yo'qotilgan narsani ko'rmaslik fenomeni
Siz ham telefoningizni, kalitingizni yoki boshqa kundalik buyumlarni yo‘qotib, qayerga qo‘yganingizni eslolmay, keyin esa cho‘ntagingiz yoki sumkangizdan topgan holatlarga duch kelasizmi? 🧐 Bu xolat faqatgina sizda emas! Bu holat psixologiyada "ko‘r-ko‘rona ko‘rish" (inattentional blindness) deb nomlanadi.
🔍 Bunga sabab nima?
Miyamiz har kuni juda ko‘p ma’lumotni qayta ishlaydi va faqat muhim bo‘lgan narsalarni ongli ravishda eslab qoladi. Telefon yoki kalit kabi narsalarni joyiga qo‘yish odatiy harakatga aylanganligi sababli, miyada bu jarayon avtomatlashtiriladi va diqqat markazimizdan chiqib ketadi.
🔹 Diqqat va ishchi xotira cheklangan – Agar ongimiz boshqa narsalar bilan band bo‘lsa, biz kundalik harakatlarni e’tiborsiz bajarib, ularni eslab qolmaymiz.
🔹 Avtomatlashtirilgan xatti-harakatlar – Telefonni har doim sumkaga yoki stolga qo‘yish odat bo‘lib qolganligi sababli, ongli ravishda kuzatmasak, qayerga qo‘yganimizni unutamiz.
🔹 Miya filtratsiya tizimi (RAS) – Miyamiz faqat o‘zimiz uchun muhim deb hisoblagan ma’lumotlarga e’tibor qaratadi. Kalit yoki telefonni joyiga qo‘yish juda oddiy va ahamiyatsiz ko‘ringanligi sababli, miya bu jarayonni “o‘chirib” qo‘yadi.
🔹 Stress va charchoq – Haddan tashqari charchagan yoki stressda bo‘lsak, diqqat susayadi va kundalik narsalarni ham topa olmaymiz.
✅ Bu holatni qanday kamaytirish mumkin?
📌 Telefon yoki kalitni qo‘yishda o‘zingizga "Men bu narsani shu yerga qo‘ydim" deb alohida ko'rsatma berib qo'ying shundan so'ng buni miyyangiz muhim eslatmalar qatoriga kiritadi va kerak bo'lganda xuddi budilnigingiz chalganidek joyi sizga namoyish etiladi.
📌 Har doim muayyan buyumlarni qo‘yish uchun aniq bir joy ajrating.
📌 Diqqatni oshirish uchun ongli ravishda kuzatish (mindful awareness) odatini shakllantiring.
Siz ham shunday holatlarga tez-tez duch kelasizmi? 🤔 O‘z fikringizni izohlarda yozib qoldiring!
Psixoeksperiment
Siz ham telefoningizni, kalitingizni yoki boshqa kundalik buyumlarni yo‘qotib, qayerga qo‘yganingizni eslolmay, keyin esa cho‘ntagingiz yoki sumkangizdan topgan holatlarga duch kelasizmi? 🧐 Bu xolat faqatgina sizda emas! Bu holat psixologiyada "ko‘r-ko‘rona ko‘rish" (inattentional blindness) deb nomlanadi.
🔍 Bunga sabab nima?
Miyamiz har kuni juda ko‘p ma’lumotni qayta ishlaydi va faqat muhim bo‘lgan narsalarni ongli ravishda eslab qoladi. Telefon yoki kalit kabi narsalarni joyiga qo‘yish odatiy harakatga aylanganligi sababli, miyada bu jarayon avtomatlashtiriladi va diqqat markazimizdan chiqib ketadi.
🔹 Diqqat va ishchi xotira cheklangan – Agar ongimiz boshqa narsalar bilan band bo‘lsa, biz kundalik harakatlarni e’tiborsiz bajarib, ularni eslab qolmaymiz.
🔹 Avtomatlashtirilgan xatti-harakatlar – Telefonni har doim sumkaga yoki stolga qo‘yish odat bo‘lib qolganligi sababli, ongli ravishda kuzatmasak, qayerga qo‘yganimizni unutamiz.
🔹 Miya filtratsiya tizimi (RAS) – Miyamiz faqat o‘zimiz uchun muhim deb hisoblagan ma’lumotlarga e’tibor qaratadi. Kalit yoki telefonni joyiga qo‘yish juda oddiy va ahamiyatsiz ko‘ringanligi sababli, miya bu jarayonni “o‘chirib” qo‘yadi.
🔹 Stress va charchoq – Haddan tashqari charchagan yoki stressda bo‘lsak, diqqat susayadi va kundalik narsalarni ham topa olmaymiz.
✅ Bu holatni qanday kamaytirish mumkin?
📌 Telefon yoki kalitni qo‘yishda o‘zingizga "Men bu narsani shu yerga qo‘ydim" deb alohida ko'rsatma berib qo'ying shundan so'ng buni miyyangiz muhim eslatmalar qatoriga kiritadi va kerak bo'lganda xuddi budilnigingiz chalganidek joyi sizga namoyish etiladi.
📌 Har doim muayyan buyumlarni qo‘yish uchun aniq bir joy ajrating.
📌 Diqqatni oshirish uchun ongli ravishda kuzatish (mindful awareness) odatini shakllantiring.
Siz ham shunday holatlarga tez-tez duch kelasizmi? 🤔 O‘z fikringizni izohlarda yozib qoldiring!
Psixoeksperiment