Ganiev


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Education


-Qora psixologiya sirlari
-Manipulyatsion tehniklardan himoyalanish
-Farzand tarbiyasida Montessori usuli
-Ayrim kitoblar bo'yicha psixologik taqriz
Bog'lanish uchun:

Related channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Education
Statistics
Posts filter


Bu talqin shaxsning ichki tafakkuri, hissiy jarayonlari va kelajakka bo‘lgan yondashuvi haqida tasavvur beradi.

🔹 Birinchi rasm – Personaj hayotini tahlil qilish va kelajak haqida fikrlash bosqichida. Quyosh botishini kuzatish o‘tkinchilik, vaqtning o‘tishi va yangi bosqich boshlanishi kabi ramziy ma’nolarni anglatishi mumkin. Shaxs muvaffaqiyatsizlikka uchraganini his qilgan bo‘lsa-da, bu introspektiv jarayon unga kelajakda o‘zgarish qilish imkoniyatini beradi. U o‘z odatlari, harakatlari va rejalarini qayta ko‘rib chiqishga intilmoqda, bu esa shaxsiy o‘sish va rivojlanish tendensiyasini ko‘rsatadi.

🔹 Ikkinchi rasm – Bu personaj hissiy jihatdan charchagan, ichki ziddiyat yoki ijtimoiy mojarolar ta’sirida bo‘lishi mumkin. "Kim bilandir kelisholmay qolgan (balki o‘zi bilan)" degan taxmin ichki konflikt va o‘zini anglashdagi ziddiyatlarni ko‘rsatadi. Bunday holatlar ko‘pincha stress, o‘ziga nisbatan ishonchsizlik yoki ortiqcha ijtimoiy bosimga ishora qiladi. Biroq, kelajak taxminida shaxsning o‘z ustida ishlashi, bosimlarni yengib, o‘ziga bo‘lgan ishonchini qayta tiklashi kutilmoqda.

Ushbu tahlil shuni ko‘rsatadiki, har ikkala personaj ham o‘zgarishlar davrida, biri ongli ravishda kelajak haqida fikr yuritayotgan bo‘lsa, ikkinchisi hissiy to‘lqinlar bilan kurashmoqda. Bu insonning psixologik moslashuvi, o‘zgarishlarga moslashish qobiliyati va rivojlanish jarayonining tabiiyligini aks ettiradi.


Bu javob o‘ylovchanlik, introspektiv kayfiyat va chuqur hissiyotlarni anglash tendensiyasini aks ettiradi. Tasvirlarning har ikkisi ham ichki kechinmalar, yolg‘izlik yoki hayotiy sinovlarga qarshi fikrlash jarayoni bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
🔹 Birinchi rasm – Ayolning suvga qarab uzoq hayol surishi chuqur fikrlash, o‘zlikni anglash va ehtimol, hayotiy muammolar yoki o‘tkinchi fikrlar ustida o‘ylash belgilarini ko‘rsatadi. Suvning tiniqligi va ko‘pligi katta hissiy resurslar yoki ichki tinchlik istagi, tuman esa noaniqlik yoki kelajak haqidagi ikkilanish bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.
🔹 Ikkinchi rasm – Chuqur hayolga cho‘mgan odam hissiy og‘irlik yoki tashvishlar ostida bo‘lishi ehtimolini bildiradi. Yaqin insonining kasalligi yoki o‘zi bilan bog‘liq xavotir bu personajning melanxolik yoki stressli kayfiyatda ekanligini anglatishi mumkin. Toza havo va tabiat tasviri esa yengillik va ichki xotirjamlik izlash motivi bilan bog‘liq.
Umuman olganda, bu talqin melanxoliya, introspektiv tafakkur va hissiy jihatdan chuqur tajribalarni boshdan kechirish kabi ruhiy holatlarni aks ettiradi. Shaxs hayotning jiddiy tomonlariga e’tibor qaratishga moyil, lekin tabiiy muhit orqali tasalli topishga intilishi mumkin.


#psixohikmat

Jorj Oruelning ta'kidlashicha

Kishi o'z burni ostidagi narsani ko'rishi uchun tinimsiz kurashishi lozim.


Xullas tushkunlik va xavotirdan xalos bo'lish uslubi shundoqqina burnimiz tagida. Biz esa xar hil film va reklamalarni tomosha qilib muskullarini silkillatayotgan barzangining kelbatiga, insonni shaxvatini qo'zg'aydigan mallasoch satanglarning qomatiga so'lagimizni oqizish bilab ovvoramiz. Biz uchinchi dunyo muommolari haqida tarmoqlarda hazillashamizu ammo o'z muvaffaqiyatimiz qurboniga aylaganimizni sezmaymiz ham...

...yanada ijobiy odatlarga intilish aslida salbiy odatning o'zginasidir.

Qaysi kitobdan?

Psixoeksperiment


Psixologik tahlil: Interpretatsiyaning psixologik jihatlari
Ushbu javobda shaxsning optimistik, ijodiy tafakkurga ega, va insoniy qadriyatlarga e’tibor qaratadigan xarakteri aks etgan. Ikkala holatda ham tashqi muhit bilan uyg‘unlik, hozirgi ondan zavqlanish, va ijtimoiy yaqinlikka intilish seziladi.

1️⃣ Birinchi rasm – Sayohat va tabiatning qadrlanishi
Ayol obraziga kiritilgan detallar uning vizual va emosional idrokiga asoslangan zavqlanish jarayoni bilan bog‘liq. Ko‘prikdan ilk bor o‘tish uning yangi tajribalar va hayrat hissini boshdan kechirishi bilan bog‘lanadi.

🔹 Psixologik tahlil:

Bu interpretatsiya tashqi olamdan estetik lazzatlanish va yangi tajribalarga ochiqlik bilan bog‘liq bo‘lib, "Tajribalarga ochiqlik" (Openness to Experience) shaxsiy xususiyati yuqori insonlarga xos.
Baland binolar fonida tabiatni qadrlash bu shaxsning mavjud qadriyatlarini qayta baholashga moyilligini ko‘rsatishi mumkin. Bu minimalizm, ekologik ong, yoki ichki uyg‘unlikka intilish belgilariga ega insonlarga xos.
Kelajakdagi rejalar – bu obrazning ijodiy vizualizatsiyasi bo‘lib, shaxs o‘zini kelajakdagi kontekstdan tasavvur qilishga moyil. Bu progressiv tafakkur va optimistik dunyoqarash belgisi bo‘lishi mumkin.

2️⃣ Ikkinchi rasm – Ota va bolalar o‘rtasidagi aloqa
Bolalarining o‘yinini kuzatayotgan ota obrazi oila qadriyatlariga sodiqlik, farzandlari bilan chuqur hissiy bog‘liqlik, va rejalarini moslashtirishga tayyorlik belgilari bilan bog‘liq.

🔹 Psixologik tahlil:

Oilaning markaziy o‘rni – otaning xursandchilikka moslashishi, bolalarining quvonchidan ilhom olishi emotsional intellekti yuqori shaxslarga xos belgi.
Rejalarga moslashuvchanlik – bu shaxs moslashuvchan va moslashishga tayyor ekanligini ko‘rsatadi. Bu konservativ, qat’iy rejalarga bog‘liq shaxslardan farqli ravishda, spontan va fleksibil tafakkurga ega bo‘lish ehtimolini oshiradi.
Shaxsiy ishtirok – otaning farzandlari bilan o‘ynashi, ularni faqat kuzatib emas, balki bevosita ishtirok etishi ijtimoiy hissiyotga boy va interaktiv shaxsga xos.
Umumiy xulosa:
Bu javob insoniy iliqlik, tabiat bilan uyg‘unlik, va oilaviy qadriyatlarning markaziy o‘rni bilan ajralib turadi. Javob muallifi hayotni ijobiy, muvozanatli, va hissiyotlarga boy tarzda qabul qiladigan shaxs bo‘lishi mumkin. Bunday shaxslar odatda:
✅ Tashqi dunyo bilan uyg‘un yashash
✅ Oila va yaqinlar bilan iliq munosabatda bo‘lish
✅ Hozirgi ondan zavqlana olish
✅ Kelajakni ijobiy rejalashtirish kabi xususiyatlarga ega bo‘lishadi.


Sizning ta’riflaringiz ikki turdagi psixologik holatni aks ettiradi:

1. Melanxolik introvert (1-rasm) – O‘tgan voqealarni chuqur tahlil qiluvchi, xatolar ustida fikr yurituvchi shaxs. Bu introspektiv tafakkur, o‘zini ayblash yoki tahlil qilishga moyillik, va emotsional tsikllilik kabi xususiyatlarni ko‘rsatadi. Doimiy kechinmalar va munosabatlardagi takroriy buzilishlar xavotirlanish yoki depressiyaga moyillik belgilari bo‘lishi mumkin.

2. "Chill guy" (2-rasm) – Hayotni ortiqcha analiz qilmaydigan, oddiy kundalik faoliyat bilan band bo‘lgan shaxs. Bu tashvishsiz, muvozanatli temperament va realist dunyoqarash belgilari bilan izohlanadi. U hissiyotlarini chuqur o‘rganishga ehtiyoj sezmaydi, bu esa uning barqaror psixologik holati yoki hissiy ehtiyojlarning sustligi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

So'nggi izohingiz alohida e'tiborga molik ("O‘zimni joylamadim") – o‘zini personajlardan ajratishga harakat qilish. TAT kabi metodikalarda respondentlar ko‘pincha bilvosita o‘z hissiyotlarini aks ettiradilar. Ushbu masofa saqlash istagi o‘z tajribalarini baham ko‘rmaslik ehtiyoji yoki o‘zini obektiv ko‘rsatishga urinish bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

Sizning javoblaringiz shaxsiy xususiyatlarni ifodalashda muvozanatni saqlashga urinishni ko‘rsatayotgandek: bir tomondan introspektiv va tahlilchan, boshqa tomondan esa hissiy jihatdan betaraf yondashuv. Ushbu yondashuv shaxsiy identifikatsiyadan qochish yoki o‘zini obektiv ko‘rsatish istagi bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.


Kanal a'zolaridan taklif tushgandi. Shaxsni o'rganish bo'yicha biror proyektiv psixodiagnostik test o'tkazish. Quyida shulardan biri bilan tanishib xatto qatnashib ham ko'rishingiz mumkin.

📌 TAT (Thematic Apperception Test) – Shaxsni O‘rganish Usuli

🧐 TAT nima?
Thematic Apperception Test (TAT) – insonning ichki hissiyotlari, motivlari va shaxsiyati haqida ma’lumot olish uchun ishlab chiqilgan loyiha testidir. Ushbu metodika Henry Murray va Christiana Morgan tomonidan yaratilgan bo‘lib, odamlarning noaniq tasvirlarga asoslangan hikoyalar tuzishiga asoslanadi.

📸 Yuqoridagi rasmlar TAT metodikasiga mos keluvchi test rasmlariga o‘xshash tasvirlardir.
Bu aniq TAT testida ishlatiladigan rasmlar bo‘lmasa ham, ularning maqsadi o‘xshash – shaxsiy fikr va his-tuyg‘ularni aks ettirish.

📝 Sizdan talab qilinadigan vazifa:
Quyidagi savollarga javob berib, rasmlarga asoslangan hikoya tuzing:

🔹 Rasmda nima sodir bo‘layotganini tasvirlab bering.
🔹 Personaj(lar) kim va ular nimani his qilmoqda?
🔹 Bu voqeadan oldin nima bo‘lgan?
🔹 Kelajakda nima sodir bo‘lishi mumkin?

📢 Fikrlaringizni agar qo'rqmasangiz izohlarda (😁) aksincha bo'lsa quyidagi kanalimizning bot manzilida qoldirishingiz mumkin. Tahlillar faqat o'zingizga yuboriladi.

Kanal bot manzili:
@Psixoeksperiment_bot

Psixoeksperiment


#psixohikoya 18+

Qushcha va axlat

Sovuq qish fasli yaqinlashganda, kichkina qushcha iliq diyorlarga uchishga qaror qildi. Biroq qattiq ayoz uning kuchini sindirdi va muzlab, keng dalaga qulab tushdi.

Shu payt yonidan o‘tib borayotgan bir sigir tasodifan uning ustiga axlat tashladi. Avvaliga bu hol qushchani yanada tushkunlikka tushirdi, biroq ko‘p o‘tmay u axlat ostida iliqlik taralayotganini sezdi. Muzlagan tanasi asta-sekin erib, jonlanib borayotgan edi. Quvonch ichida u shodlanib sayray boshladi.

Qushchaning quvonchli ovozini uzoqdan o'tib ketayotgan mushuk eshitib qoldi va mushuk ovoz kelgan tomonni kavlab, qushchani axlat ostidan chiqarib oldi. Ammo baxtga qarshi qushcha mushuk uchun yemak bo'ldi.

Hikoyadan olinadigan saboqlar:
1) Har doim ham seni baloga duchor qilgan kishi dushmaning emas.
2) Har doim ham seni qiyinchilikdan qutqargan kishi do‘sting emas.
3) Ba’zan hayotning mashaqqatli damlarida jim turish eng oqilona yo‘ldir.

Psixoeksperiment


Yuqoridagi postning mantiqiy davomi sifatida....

Albatta, O‘zbekistonda yo‘l harakati xavfsizligi psixologiyasi, haydovchining psixologik tayyorgarligi va yo‘l-transport hodisalaridagi psixologiyaning o‘rni beqiyos bo'lib bu bo'yicha O'zbekistonda hali birorta ham tadqiqotlar olib borilmagan. Kanalim a'zolarining aksariyati psixologiya soxasidagilar ekanligini hisobga olsak, agar shu soxada bakalavr, magistr yoki doktorant bo'lsangiz quyida ayrim original mavzularni diplom ishi yoki dissertatsiya sifatida tavsiya qilaman. Savollar bo'lsa bemalol DM dan murojaat qiling.

1. Haydovchilarning diqqatni jamlash qobiliyati va chalg‘ituvchi omillarning yo‘l harakati xavfsizligiga ta’siri

2. Haydovchilarning qaror qabul qilish jarayonida kognitiv yuklamaning roli

3. Haydovchilarning emotsional intellekti va yo‘l harakati xavfsizligi o‘rtasidagi bog‘liqlik

4. Haydovchilarning xavfni idrok etishi va xavf-xatarni qabul qilishiga ta’sir etuvchi psixologik omillar

5. Haydovchilarning charchoq va uyqusizlik holatlarining psixomotor ko‘rsatkichlarga ta’siri

6. Haydovchilarning tajovuzkorlik darajasi va yo‘l harakati hodisalari o‘rtasidagi bog‘liqlik

7. Haydovchilarning o‘ziga ishonch darajasi va xavfsiz haydash xulqi o‘rtasidagi munosabat

8. Haydovchilarning shaxsiy xususiyatlari va yo‘l harakati xavfsizligi o‘rtasidagi bog‘liqlik

9. Haydovchilarning psixologik tayyorgarligi va yo‘l harakati xavfsizligi bo‘yicha ta’lim dasturlarining samaradorligi

10. Haydovchilarning stressga chidamliligi va yo‘l harakati xavfsizligi o‘rtasidagi bog‘liqlik

Psixoeksperiment


#arxivdan lekin dolzarb

Vaqtim borligida haydovchilik guvohnomasini olishga qaror qildim. O'zimizning tumanimizda joylashgan avtomaktabga hujjat topshirdim. Hozir o'qiyapman, lekin nimadir o'rganishga ko'zim yetmayapti. Sababi bu maktabda ayrim o'ziga xos narsalar va g'alati paradokslarga duch keldim, ozginasini ilinaman:

Birinchidan, guruhda umumiy 22 nafar bola ro'yxatga olingan, lekin xar safar darsda ko'pi bilan 5 yoki 6 kishi qatnashyapmiz. Birinchi marta darsga qatnashgan o'quvchini ikkinchi darsga kelishini kamdan kam kuzatyapman😕🤔🤭

Ikkinchidan, bizga tayinlangan o'qituvchining aytishicha ikki yarim oy mobaynida 9 ta fan o'qirkanmiz, lekin ularni orasda o'qishimiz shart bo'lmaganlari ham bor ekan. Masalan "Haydovchilik madaniyati va etikasi" va "Haydovchining psixifiziologik tayyorgarligi" (shaxsan menda psixologik tayyorgarlikni yetishmasligi tufayli xar safar qandaydir noxushlikka duch kelaman) va yo'llardagi haydovchilik ahloqdi umuman rivojlanmagan deb hisoblayman😏😡😠

Uchunchidan va eng kulgilisi esa, darsga qatnashayotganlarning birortasida haydovchilik guvohnomasi yo'q, lekin ularning deyarli 90 foizi darsga shaxsiy avtomashinasida keladi😄😀😆

P.S. 2023-yilda respublika yo‘llarida 9839 ta yo‘l-transport hodisasi sodir etilib, ularda 2282 nafar fuqaro halok bo‘lgan. Vafot etganlarning 263 nafari bolalar ekani ma’lum qilindi.

Ana endi tushunyapman hammasini..🤔🤔🤔


Forward from: Ganiev
Vaqtim borligida haydovchilik guvohnomasini olishga qaror qildim. O'zimizning tumanimizda joylashgan avtomaktabga hujjat topshirdim. Hozir o'qiyapman, lekin nimadir o'rganishga ko'zim yetmayapti. Sababi bu maktabda ayrim o'ziga xos narsalar va g'alati paradokslarga duch keldim, ozginasini ilinaman:

Birinchidan, guruhda umumiy 22 nafar bola ro'yxatga olingan, lekin xar safar darsda ko'pi bilan 5 yoki 6 kishi qatnashyapmiz. Birinchi marta darsga qatnashgan o'quvchini ikkinchi darsga kelishini kamdan kam kuzatyapman😕🤔🤭

Ikkinchidan, bizga tayinlangan o'qituvchining aytishicha ikki yarim oy mobaynida 9 ta fan o'qirkanmiz, lekin ularni orasda o'qishimiz shart bo'lmaganlari ham bor ekan. Masalan "Haydovchilik madaniyati va etikasi" va "Haydovchining psixifiziologik tayyorgarligi" (shaxsan menda psixologik tayyorgarlikni yetishmasligi tufayli xar safar qandaydir noxushlikka duch kelaman)😏😡😠

Uchunchidan va eng kulgilisi esa, darsga qatnashayotganlarning birortasida haydovchilik guvohnomasi yo'q, lekin ularning deyarli 90 foizi darsga shaxsiy avtomashinasida keladi😄😀😆

P.S. 2019 yilda, YHXBB statistik ma’lumotlariga ko‘ra, 8588 yo‘l-transport hodisasi qayd etilgan, ular natijasida 1915 kishi vafot etgan va 6673 kishi jarohatlangan.

Ana endi tushunyapman hammasini..🤔🤔🤔


2023-yilda respublika yo‘llarida 9839 ta yo‘l-transport hodisasi sodir etilib, ularda 2282 nafar fuqaro halok bo‘lgan. Vafot etganlarning 263 nafari bolalar ekani ma’lum qilindi.


🔴 “Qizil bayroq” degan trend nima o'zi? 🔴

Agar kimdir: *“Men qizil bayroqman”* desa, tushunmasdan “Nima? Revolyutsionermisan?” deb so‘ramang. Chunki bu hozirgi pop-madaniyatning eng qizg‘in memlaridan biri.

⚠️ “Qizil bayroq” nima?
Aslida bu ogohlantiruvchi belgi. Munosabatlarda yoki jamiyatda xavfli, muammoli xatti-harakatlarni bildiradi. Masalan:
🚩 *"Sherigingiz telefoningizni tekshiradi? Qizil bayroq!"*
🚩 *"Yangi tanishgan inson bir zumda sizga haddan tashqari yaqinlashmoqchimi? Qizil bayroq!"*

👩‍🎤 “Men qizil bayroqman” trendi qayerdan keldi?
Ba'zi yoshlar *"Men qizil bayroqman"* deb aytib, an'anaviy jamiyat me’yorlariga mos kelmayotganini ifoda qilishyapti. Masalan:
⚡ *"Men erta turmush qurmayman – men qizil bayroqman!"*
⚡ *"Men milliy urf-odatlarni tanqid qilaman – men qizil bayroqman!"*

Bu trend TikTok va boshqa platformalarda tez tarqalmoqda va ko‘pchilik uni *"normaga sig‘maydiganlar manifesti"* sifatida qabul qilmoqda.

📌 Sizningcha, qachon “qizil bayroq” bo‘lish to‘g‘ri, qachon noto‘g‘ri? Izohlarda fikr bildiring!

#QizilBayroq #Trend #Mem #PopMadaniyat


Forward from: Misantropiya | Ekzistensializm
Ekzistensial vakuum – bu inson hayotining ma'nosini va maqsadini yo'qotishi natijasida yuzaga keladigan ichki bo‘shliq va ruhiy tushkunlik holati. Bu tushuncha Viktor Franklning logoterapiya nazariyasiga asoslangan bo‘lib, u insonning asosiy ehtiyojlaridan biri hayotining mazmunini topish ekanligini ta’kidlaydi.

Ekzistensial vakuum quyidagilarga olib kelishi mumkin:

• Befoydalik hissi – inson o‘z hayotini ma’nosiz deb hisoblaydi.

• Motivatsiya yo‘qolishi – hayotga bo‘lgan qiziqish va maqsad hissi susayadi.

• Depressiya va iztirob – inson o‘zini yolg‘iz, tushkun va yo‘qolgan his qiladi.

Bu holat odatda hayotda muhim o‘zgarishlar (masalan, ish yoki yaqin inson yo‘qotilishi, keksayish, yutuqlarga erishganidan keyingi bo‘shliq hissi) natijasida yuzaga keladi.

Ekzistensial vakuumdan chiqish yo‘llari:

• Hayotga yangi ma'no kiritish

• Shaxsiy qadriyatlarni aniqlash

• Yangi tajribalar orttirish va ijodkorlik bilan shug‘ullanish

• Boshqalarga yordam berish va ijtimoiy faollik

• Falsafiy va ruhiy izlanishlar

Franklning fikriga ko‘ra, hayotning ma’nosi har bir inson tomonidan shaxsiy tajriba va qadriyatlar asosida kashf etiladi va unga intilish insonning asosiy vazifasidir.


Forward from: Misantropiya | Ekzistensializm
Munosabatlardagi red flag (qizil bayroq) – bu ogohlantiruvchi belgilar bo‘lib, ular odamning zaharli, manipulyativ yoki muammoli xatti-harakatlarini ko‘rsatishi mumkin. Bu belgilar munosabatlarning sog‘lom rivojlanishiga to‘sqinlik qilishi yoki kelajakda katta muammolarga olib kelishi ehtimoli borligini bildiradi.

Ba'zi asosiy "qizil bayroqlar"

1. Haddan tashqari nazorat – sherik doim qayerda ekaningizni bilishni istaydi, harakatlaringizni nazorat qiladi, tanlovlaringizga hurmat qilmaydi.

2. Hurmat yetishmovchiligi – fikrlaringiz, his-tuyg‘ularingiz yoki chegaralaringiz e'tiborga olinmaydi.

3. Manipulyatsiya va ayblash – o‘z aybini tan olmaslik, vaziyatni o‘zgartirib, sizni aybdor qilishga harakat qilish.

4. O‘ta rashk – doimiy shubhalanish, do‘stlaringiz va oilangiz bilan aloqalaringizga to‘sqinlik qilish.

5. Gazlamping (haqiqatni buzib ko‘rsatish) – sizni haqiqatni noto‘g‘ri tushunganingizga yoki xato eslayotganingizga ishontirishga urinish.

6. Jismoniy yoki ruhiy zo‘ravonlik – hurmatsizlik, haqorat qilish, qo‘rqitish yoki jismoniy zarar yetkazish.

7. Sizni o‘zingizni yomon his qilishga majburlash – o‘z qadr-qimmatingizni pasaytiradigan so‘zlar yoki harakatlar qilish.

8. Yolg‘on va sirlar – doimiy ravishda yolg‘on gapirish yoki yashirin harakatlar qilish.

Agar munosabatlarda "qizil bayroqlar" ko‘p bo‘lsa, bu munosabatlarning sog‘lom emasligidan dalolat beradi va jiddiy o‘ylab ko‘rish kerak bo‘ladi.


Forward from: Misantropiya | Ekzistensializm
Dehumanizatsiya – bu insonni insoniy sifatlaridan mahrum qilib, uni ob’ekt, hayvon yoki pastroq darajadagi mavjudot sifatida ko‘rsatish jarayoni. Bu jarayon jamiyatda, siyosatda yoki kundalik hayotda sodir bo‘lishi mumkin. Dehumanizatsiya odatda kamsitish, zo‘ravonlik yoki g‘arazli maqsadlarni amalga oshirish uchun ishlatiladi.

Misollar:

• Urush propaganda: Dushman taraf askarlarini hayvon yoki zararli mavjudot sifatida tasvirlash (masalan, ularni "hasharot" yoki "yirtqich" deb atash).

• Qullarni shaxs emas, balki mulk sifatida ko‘rish va ularga shunday munosabatda bo‘lish.

Bu jarayon ko‘pincha insonlararo munosabatlarda ham empatiyani yo‘qotishga olib keladi.


Forward from: Misantropiya | Ekzistensializm
Pick-me girl – bu atama o'zini boshqalardan ajratish va erkaklarga yoqish uchun ataylab "boshqa qizlar kabi emasman" degan obraz yaratishga harakat qiladigan qizlarga nisbatan ishlatiladi. Ular ko'pincha boshqa qizlarni yomon ko'rsatishga yoki an'anaviy ayollik stereotiplaridan chetlashishga harakat qilishadi. Masalan:

• "Men boshqa qizlar kabi bo'yanmayman, futbolni yaxshi ko'raman!"
• "Qizlar juda dramali, men faqat yigitlar bilan yaxshi chiqishaman."

Bu atama ko'pincha salbiy yoki kinoya bilan ishlatiladi. Aslida esa har kimning o'z xohishi bor va shaxsiyati turlicha bo'lishi tabiiy.


📌 Yo'qotilgan narsani ko'rmaslik fenomeni

Siz ham telefoningizni, kalitingizni yoki boshqa kundalik buyumlarni yo‘qotib, qayerga qo‘yganingizni eslolmay, keyin esa cho‘ntagingiz yoki sumkangizdan topgan holatlarga duch kelasizmi? 🧐 Bu xolat faqatgina sizda emas! Bu holat psixologiyada "ko‘r-ko‘rona ko‘rish" (inattentional blindness) deb nomlanadi.

🔍 Bunga sabab nima?
Miyamiz har kuni juda ko‘p ma’lumotni qayta ishlaydi va faqat muhim bo‘lgan narsalarni ongli ravishda eslab qoladi. Telefon yoki kalit kabi narsalarni joyiga qo‘yish odatiy harakatga aylanganligi sababli, miyada bu jarayon avtomatlashtiriladi va diqqat markazimizdan chiqib ketadi.

🔹 Diqqat va ishchi xotira cheklangan – Agar ongimiz boshqa narsalar bilan band bo‘lsa, biz kundalik harakatlarni e’tiborsiz bajarib, ularni eslab qolmaymiz.

🔹 Avtomatlashtirilgan xatti-harakatlar – Telefonni har doim sumkaga yoki stolga qo‘yish odat bo‘lib qolganligi sababli, ongli ravishda kuzatmasak, qayerga qo‘yganimizni unutamiz.

🔹 Miya filtratsiya tizimi (RAS) – Miyamiz faqat o‘zimiz uchun muhim deb hisoblagan ma’lumotlarga e’tibor qaratadi. Kalit yoki telefonni joyiga qo‘yish juda oddiy va ahamiyatsiz ko‘ringanligi sababli, miya bu jarayonni “o‘chirib” qo‘yadi.

🔹 Stress va charchoq – Haddan tashqari charchagan yoki stressda bo‘lsak, diqqat susayadi va kundalik narsalarni ham topa olmaymiz.

Bu holatni qanday kamaytirish mumkin?
📌 Telefon yoki kalitni qo‘yishda o‘zingizga "Men bu narsani shu yerga qo‘ydim" deb alohida ko'rsatma berib qo'ying shundan so'ng buni miyyangiz muhim eslatmalar qatoriga kiritadi va kerak bo'lganda xuddi budilnigingiz chalganidek joyi sizga namoyish etiladi.
📌 Har doim muayyan buyumlarni qo‘yish uchun aniq bir joy ajrating.
📌 Diqqatni oshirish uchun ongli ravishda kuzatish (mindful awareness) odatini shakllantiring.

Siz ham shunday holatlarga tez-tez duch kelasizmi? 🤔 O‘z fikringizni izohlarda yozib qoldiring!

Psixoeksperiment


#shaxsiy #tadqiqot

Akkulturatsiya va Adaptatsiya: Farqi nimada?

Bugungi globallashgan dunyoda odamlar turli sabablarga ko‘ra o‘z yurtidan boshqa davlatlarga ko‘chib o‘tishmoqda (migratsiya). Bu jarayonda ular yangi madaniyat, til va ijtimoiy muhitga moslashishlari kerak bo‘ladi. Ko‘pchilik bu jarayonni adaptatsiya deb ataydi, lekin aslida bu kengroq tushuncha – akkulturatsiya deb nomlanadi.

Akkulturatsiya va Adaptatsiya o‘rtasidagi farq

Adaptatsiya – insonning yangi muhitga jismoniy va psixologik moslashuvi bo‘lib, u qisqa muddatli yoki uzoq davom etuvchi jarayon bo‘lishi mumkin. Masalan, yangi ob-havoga yoki ovqatlanish tartibiga ko‘nikish.

Akkulturatsiya esa bundan kengroq tushuncha bo‘lib, insonning yangi madaniyatga moslashishi, shu jarayonda o‘zining milliy o‘ziga xosligini saqlab qolishi yoki o‘zgartirishi bilan bog‘liq jarayondir. Bu uzoq davom etuvchi, ko‘p qirrali psixologik va ijtimoiy jarayon bo‘lib, ko‘pincha bir necha avlod davomida sodir bo‘ladi.

### Akkulturatsion Stress

O‘zbek psixologiyasida hali uncha keng o‘rganilmagan tushunchalardan biri akkulturatsion stressdir. Bu – insonning yangi madaniyatga moslashish jarayonida duch keladigan ruhiy bosimi va qiyinchiliklarini anglatadi.

Akkulturatsion stress quyidagi omillar sababli yuzaga kelishi mumkin:
Til to‘sig‘i – yangi tilni o‘rganishdagi qiyinchiliklar
Ijtimoiy chetlanish – mahalliy aholi orasida o‘zini begonadek his qilish
Mehnat muammolari – ish topish va moslashishdagi qiyinchiliklar
Madaniy tafovutlar – qadriyatlar va an’analar farqlari
Oilaviy stress – immigratsiya natijasida oilaviy munosabatlarning o‘zgarishi

Bu tushunchani men o‘z ilmiy tadqiqotlarim orqali o‘zbek psixologiyasiga olib kiryapman va uning O‘zbekistondan Janubiy Koreyaga ko‘chib kelgan immigrantlarga qanday ta’sir qilayotganini o‘rganmoqdaman.

Siz ham chet elda o‘qiyotgan yoki ishlayotgan bo‘lsangiz, akkulturatsiya jarayoningiz qanday kechmoqda? O‘z tajribangizni biz bilan baham ko‘ring!

Psixoeksperiment


Mehmondorchilik oldidan nega asabiylashamiz? Ilmiy yondashuv

Ko‘pchilik mehmon kelishidan oldin xavotirlanib, hech narsaga ulgura olmaydigandek his qiladi. Har bir detalni mukammal qilishga harakat qilib, o‘zini ortiqcha bosim ostida his etadi. Natijada, mehmondorchilik oldidan asabiylik kuchayadi... Aslida esa hammasi joyida o‘tadi! 🤷‍♂️

🔬 Ilmiy izoh
Bu holat psixologiyada "anticipatory anxiety" (oldindan tashvishlanish) deb nomlanadi. Tadqiqotlarga ko‘ra, bu turdagi xavotir inson miyasi noma’lum yoki nazorat qila olmaydigan vaziyatlarga oldindan reaksiya berishidan kelib chiqadi.

📊 Statistik ma’lumotlar:
📌 2022-yilda Markaziy Osiyo mamlakatlarida o‘tkazilgan ijtimoiy tadqiqot natijalariga ko‘ra, ayollarning 78% va erkaklarning 61% mehmondorchilik oldidan stressni his qilishlarini bildirgan.
📌 O‘zbekistonda o‘tkazilgan so‘rovnomaga ko‘ra, respondentlarning 88% mehmonlarning fikri va bahosi ular uchun muhimligini tan olgan.

😰 Mehmondorchilik oldidan stressning asosiy sabablari:

Mukammallikka intilish – Odamlar o‘z mehmondorchiligini ideal qilishga harakat qiladi, bu esa ortiqcha mas’uliyat hissini kuchaytiradi.
Kortizol gormoni – Stress vaqtida organizm kortizol ajratadi. Bu hushyorlikni oshiradi, lekin haddan tashqari bo‘lsa, asabiylikka sabab bo‘ladi.
Ijtimoiy bosim va madaniy odatlar – Markaziy Osiyoda mehmondo‘stlik madaniy qadriyat sifatida qabul qilingani sababli, mehmonlar oldidagi obro‘ odamlar uchun muhim rol o‘ynaydi.
Oldingi tajribalar – Agar har safar mehmondorchilik oldidan stress kuchaygan bo‘lsa, miya buni odatiy holat sifatida qabul qiladi.

🎯 Stressni kamaytirish uchun nima qilish mumkin?
💡 Ishlarni taqsimlash – Hammasini o‘zingiz qilish shart emas! Oilada yoki jamoada vazifalarni bo‘lishish stressni kamaytiradi.
💡 Mukammallikdan voz kechish – Muhimi, mehmonlarning o‘zini erkin his qilishi, bezak yoki taomlarning mukammal bo‘lishi emas.
💡 Nafas olish texnikalari – 10 daqiqalik chuqur nafas olish yoki qisqa yurish asabiylikni kamaytirishi ilmiy jihatdan isbotlangan.

📌 Siz mehmon kutish oldidan asabiylashasizmi? Bunday xollarda qanday yondashasiz? Izohlarda fikrlaringizni yozib qoldiring! 👇

Psixoeksperiment


😰 "Hamma narsa joyida bo‘lishi kerak!" – Mehmondorchilik oldidan ortiqcha tashvish tanishmi?

Tasavvur qiling, hafta oxirida uyingizga mehmonlar keladi, bugun esa deyarli haftaning o'rtalari. Siz esa bu haqda o'ylashni allaqachon boshlab yuborgansz: "Ulgura olamizmi?", "Ovqat yoqadimi?", "Uy yetarlicha toza bo‘ladimi?" Dasturxonim to'lmay qolmaydimi? Shunga o'xshash fikrlar....

Balki sizning oilangizga ham bu hodisa tanishdir? Mehmondorchilik oldidan kuchli stress va asabiylik nimadan kelib chiqadi? Aslida bunday tashvishlar nega paydo bo‘ladi va ularni qanday yengish mumkin? 🤔

📌 Quyidagi postda mehmon kutish oldidan ortiqcha stress va xavotirning psixologik sabablari va undan qutulish yo‘llarini o‘rganamiz! Agar sizda ham shunday muommo bo'lsa reaksiya qoldiring, bugun shu haqda post joylamoqchiman, ko'raylikchi nechchi kishiga qiziq ekan bu mavzu?

20 last posts shown.