Putin va uning yangi sovuq urushi: tasavvurlardagi imperiya va haqiqiy inqiroz
Ukrainadagi «maxsus harbiy operatsiya» boshlanganiga uch yildan ko’p vaqt o’tganiga qaramay Moskva sezilarli muvafaqqiyatga erisha olmadi. Xususan, V.Putin bir tomondan, harbiy kampaniya va ichki inqirozlar o‘rtasida muvozanatni saqlashga urinmoqda, ikkinchi tomondan, o‘zining «buyuk Rossiya» haqidagi tasavvurini saqlab qolishga harakat qilmoqda. Biroq, imperiyani qayta tiklashga qaratilgan urush tobora Rossiyadagi tizimli muammolarni va cheklovlarini oshkor etmoqda.
Putinning urush orqali ta’sirini qayta tiklash strategiyasi xalqaro maydonda muvaffaqiyatsizlikka uchramoqda. Rossiya sobiq ittifoqchilari, xususan, Armanistonning ishonchini yo‘qotdi, Tog’li Qorabog‘ inqirozidagi ojizligi va Markaziy Osiyo mamlakatlarining ortib borayotgan noroziligi Moskvaning pozitsiyasini zaiflashtirdi. Hattoki an’anaviy hamkorlar, masalan, Turkiya, Rossiya bilan munosabatlardan faqat pragmatik maqsadlarda foydalanib, o‘z ta’sirini mustahkamlamoqda.
Global darajada esa sanksiyalar va diplomatik izolyatsiya nafaqat Rossiyaning iqtisodiy imkoniyatlarini qisqartirdi, balki xalqaro tizimni yangi qarama-qarshilik bosqichiga olib keldi. Putin buni «sovuq urush»ning qaytishi sifatida ko‘rmoqda, lekin bu teng qudratli davlatlar orasidagi urush emas, balki Rossiyaning Xitoy va AQSh kabi kuchli o‘yinchilar fonida o‘z ahamiyatini isbotlashga urinishidir.
Mamlakat ichkarisida iqtisodiyot va jamiyat tobora urush talablari bilan boshqarilmoqda. Uch yil ichida mudofaa xarajatlari ikki baravar oshgan, iqtisodiyot turg‘unlik holatida. Inflatsiya 9,5% ga yetgan, asosiy mahsulotlar, masalan, oziq-ovqat va dori-darmon narxlari esa bundan ham tezroq oshmoqda. Jamiyatning militarizatsiyasi odatiy holga aylangan, vatanparvarlik esa shaxsiy kelajakni harbiy xizmatning yuqori to‘lovlariga almashishga tayyorlik sifatida qabul qilinmoqda.
Jamiyat urushdan charchagan, buni rossiyaliklar o‘rtasida tinchlik muzokaralariga bo‘lgan o‘sib borayotgan talab ko‘rsatmoqda. Biroq, urushni sezilarli «g‘alabalarsiz» yakunlash tizim uchun jiddiy xavflarni keltirib chiqaradi. Putin o‘z hokimiyatini saqlab qolish uchun urushni davom ettirishi kerak, ammo bu urush mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy poydevorlariga tahdid solmoqda.
Putinning «uchinchi Rim» konsepsiyasini qayta tiklash va yangi imperiya qurishga urinishlari Rossiya ichida ham, uning tashqarisida ham qarshilikka uchramoqda. Rossiyaning postsovet hududlardagi ta’siri susaymoqda, BRICS kabi xalqaro tuzilmalar esa kutilgan natijalarni bermayapti. Muqobil global tartibni shakllantirish o‘rniga Rossiya tobora izolyatsiya holatiga tushib qolmoqda, resurslar va qo‘llab-quvvatlovni yo‘qotmoqda.
Eskpertlar aytishicha, 2025-yilda Rossiya cheksiz urushni davom ettirish yoki muvaffaqiyat ko‘rinishini saqlab qoladigan tinchlik yo‘lini izlash tanlovi o’rtasida turibdi. Ammo bu yo‘llarning har biri Putin uchun katta xavf tug‘diradi. Urushning cho‘zilishi hokimiyatning kuchli va barqaror qiyofasini yo‘qotish xavfini oshiradi, tinchlik kelishuvi esa ichki konsensusni buzishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, buyuklikni qayta tiklash haqidagi ritorikaga qaramay, Rossiya imperiya modelining yakuniy inqirozi bosqichida turibdi. Yangi sovuq urushda o‘z o‘rnini saqlab qolishga urinishlar Moskvaning imkoniyatlarini cheklab qo‘yayotganini yana bir bor ko’rsatmoqda. Putin o‘z hokimiyatini doimiy mojarolar orqali mustahkamlashga urinayotgan bir paytda, Rossiyaning kelajagi tobora noaniq bo‘lib bormoqda.
G’arbiy alyans
Ukrainadagi «maxsus harbiy operatsiya» boshlanganiga uch yildan ko’p vaqt o’tganiga qaramay Moskva sezilarli muvafaqqiyatga erisha olmadi. Xususan, V.Putin bir tomondan, harbiy kampaniya va ichki inqirozlar o‘rtasida muvozanatni saqlashga urinmoqda, ikkinchi tomondan, o‘zining «buyuk Rossiya» haqidagi tasavvurini saqlab qolishga harakat qilmoqda. Biroq, imperiyani qayta tiklashga qaratilgan urush tobora Rossiyadagi tizimli muammolarni va cheklovlarini oshkor etmoqda.
Putinning urush orqali ta’sirini qayta tiklash strategiyasi xalqaro maydonda muvaffaqiyatsizlikka uchramoqda. Rossiya sobiq ittifoqchilari, xususan, Armanistonning ishonchini yo‘qotdi, Tog’li Qorabog‘ inqirozidagi ojizligi va Markaziy Osiyo mamlakatlarining ortib borayotgan noroziligi Moskvaning pozitsiyasini zaiflashtirdi. Hattoki an’anaviy hamkorlar, masalan, Turkiya, Rossiya bilan munosabatlardan faqat pragmatik maqsadlarda foydalanib, o‘z ta’sirini mustahkamlamoqda.
Global darajada esa sanksiyalar va diplomatik izolyatsiya nafaqat Rossiyaning iqtisodiy imkoniyatlarini qisqartirdi, balki xalqaro tizimni yangi qarama-qarshilik bosqichiga olib keldi. Putin buni «sovuq urush»ning qaytishi sifatida ko‘rmoqda, lekin bu teng qudratli davlatlar orasidagi urush emas, balki Rossiyaning Xitoy va AQSh kabi kuchli o‘yinchilar fonida o‘z ahamiyatini isbotlashga urinishidir.
Mamlakat ichkarisida iqtisodiyot va jamiyat tobora urush talablari bilan boshqarilmoqda. Uch yil ichida mudofaa xarajatlari ikki baravar oshgan, iqtisodiyot turg‘unlik holatida. Inflatsiya 9,5% ga yetgan, asosiy mahsulotlar, masalan, oziq-ovqat va dori-darmon narxlari esa bundan ham tezroq oshmoqda. Jamiyatning militarizatsiyasi odatiy holga aylangan, vatanparvarlik esa shaxsiy kelajakni harbiy xizmatning yuqori to‘lovlariga almashishga tayyorlik sifatida qabul qilinmoqda.
Jamiyat urushdan charchagan, buni rossiyaliklar o‘rtasida tinchlik muzokaralariga bo‘lgan o‘sib borayotgan talab ko‘rsatmoqda. Biroq, urushni sezilarli «g‘alabalarsiz» yakunlash tizim uchun jiddiy xavflarni keltirib chiqaradi. Putin o‘z hokimiyatini saqlab qolish uchun urushni davom ettirishi kerak, ammo bu urush mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy poydevorlariga tahdid solmoqda.
Putinning «uchinchi Rim» konsepsiyasini qayta tiklash va yangi imperiya qurishga urinishlari Rossiya ichida ham, uning tashqarisida ham qarshilikka uchramoqda. Rossiyaning postsovet hududlardagi ta’siri susaymoqda, BRICS kabi xalqaro tuzilmalar esa kutilgan natijalarni bermayapti. Muqobil global tartibni shakllantirish o‘rniga Rossiya tobora izolyatsiya holatiga tushib qolmoqda, resurslar va qo‘llab-quvvatlovni yo‘qotmoqda.
Eskpertlar aytishicha, 2025-yilda Rossiya cheksiz urushni davom ettirish yoki muvaffaqiyat ko‘rinishini saqlab qoladigan tinchlik yo‘lini izlash tanlovi o’rtasida turibdi. Ammo bu yo‘llarning har biri Putin uchun katta xavf tug‘diradi. Urushning cho‘zilishi hokimiyatning kuchli va barqaror qiyofasini yo‘qotish xavfini oshiradi, tinchlik kelishuvi esa ichki konsensusni buzishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda, buyuklikni qayta tiklash haqidagi ritorikaga qaramay, Rossiya imperiya modelining yakuniy inqirozi bosqichida turibdi. Yangi sovuq urushda o‘z o‘rnini saqlab qolishga urinishlar Moskvaning imkoniyatlarini cheklab qo‘yayotganini yana bir bor ko’rsatmoqda. Putin o‘z hokimiyatini doimiy mojarolar orqali mustahkamlashga urinayotgan bir paytda, Rossiyaning kelajagi tobora noaniq bo‘lib bormoqda.
G’arbiy alyans