ABC/XYZ tahlili - bu inventarni boshqarish va mahsulotlarni optimallashtirish uchun ishlatiladigan ikkita mustaqil, lekin bir-biriga bog'liq bo'lgan tahlil usulidir. Ular birgalikda foydalanilganda, biznesga qaysi mahsulotlarga ko'proq e'tibor berish kerakligini aniqlashga yordam beradi.
ABC tahlili:
ABC tahlili mahsulotlarni ularning rentabelligiga qarab uchta toifaga ajratadi:
• A toifasi: Yuqori rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning katta qismini tashkil qiladi (odatda 70-80%), lekin umumiy mahsulotlar sonining kichik qismini (odatda 10-20%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga alohida e'tibor berish va ularning zaxirasini diqqat bilan boshqarish kerak.
• B toifasi: O'rta rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning o'rtacha qismini (odatda 15-25%) tashkil qiladi va umumiy mahsulotlar sonining o'rtacha qismini (odatda 20-30%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga ham e'tibor berish kerak, lekin A toifasi mahsulotlariga nisbatan kamroq.
• C toifasi: Past rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning kichik qismini (odatda 5-10%) tashkil qiladi, lekin umumiy mahsulotlar sonining katta qismini (odatda 50-70%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga kamroq e'tibor berish kerak, ammo ularning zaxirasini boshqarish hali ham muhimdir.
XYZ tahlili:
XYZ tahlili mahsulotlarni talabning barqarorligiga qarab uchta toifaga ajratadi:
• X toifasi: Talabning barqarorligi yuqori. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab doimiy va bashorat qilish oson.
• Y toifasi: Talabning barqarorligi o'rtacha. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab o'zgarib turadi va uni bashorat qilish qiyinroq.
• Z toifasi: Talabning barqarorligi past. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab juda o'zgarib turadi va uni bashorat qilish qiyin.
ABC/XYZ tahlilini birgalikda qo'llash:
ABC/XYZ tahlilini birgalikda qo'llash orqali siz quyidagilarni aniqlashingiz mumkin:
• A-X mahsulotlari: Yuqori rentabellikli va barqaror talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarga ko'proq e'tibor berish va ularning zaxirasini diqqat bilan boshqarish kerak.
• A-Y mahsulotlari: Yuqori rentabellikli, lekin o'zgarib turadigan talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarga ham e'tibor berish kerak, lekin zaxirani boshqarishda ehtiyotkorlik bilan yondashish lozim.
• A-Z mahsulotlari: Yuqori rentabellikli, lekin juda o'zgarib turadigan talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarning zaxirasini boshqarishda juda ehtiyotkor bo'lish kerak.
• B-X, B-Y, B-Z, C-X, C-Y, C-Z mahsulotlari: Ushbu mahsulotlarga nisbatan boshqaruv strategiyasi ularning rentabelligi va talab barqarorligiga qarab farq qilishi mumkin.
ABC/XYZ tahlili yordamida:
• Inventarni samarali boshqarish mumkin;
• Mahsulotlarni optimallashtirish mumkin;
• Zaxira xarajatlarini kamaytirish mumkin;
• Mijozlarga xizmat ko'rsatishni yaxshilash mumkin;
• Daromadni oshirish mumkin.
ABC/XYZ tahlili biznesning turli sohalarida qo'llanilishi mumkin, jumladan, chakana savdo, ulgurji savdo, ishlab chiqarish va boshqalar. Uning samaradorligi to'g'ri ma'lumotlarga va tahlil qilishga bog'liq.
ABC tahlili:
ABC tahlili mahsulotlarni ularning rentabelligiga qarab uchta toifaga ajratadi:
• A toifasi: Yuqori rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning katta qismini tashkil qiladi (odatda 70-80%), lekin umumiy mahsulotlar sonining kichik qismini (odatda 10-20%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga alohida e'tibor berish va ularning zaxirasini diqqat bilan boshqarish kerak.
• B toifasi: O'rta rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning o'rtacha qismini (odatda 15-25%) tashkil qiladi va umumiy mahsulotlar sonining o'rtacha qismini (odatda 20-30%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga ham e'tibor berish kerak, lekin A toifasi mahsulotlariga nisbatan kamroq.
• C toifasi: Past rentabellikli mahsulotlar. Bu mahsulotlar umumiy daromadning kichik qismini (odatda 5-10%) tashkil qiladi, lekin umumiy mahsulotlar sonining katta qismini (odatda 50-70%) tashkil qiladi. Bu mahsulotlarga kamroq e'tibor berish kerak, ammo ularning zaxirasini boshqarish hali ham muhimdir.
XYZ tahlili:
XYZ tahlili mahsulotlarni talabning barqarorligiga qarab uchta toifaga ajratadi:
• X toifasi: Talabning barqarorligi yuqori. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab doimiy va bashorat qilish oson.
• Y toifasi: Talabning barqarorligi o'rtacha. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab o'zgarib turadi va uni bashorat qilish qiyinroq.
• Z toifasi: Talabning barqarorligi past. Bu mahsulotlarga bo'lgan talab juda o'zgarib turadi va uni bashorat qilish qiyin.
ABC/XYZ tahlilini birgalikda qo'llash:
ABC/XYZ tahlilini birgalikda qo'llash orqali siz quyidagilarni aniqlashingiz mumkin:
• A-X mahsulotlari: Yuqori rentabellikli va barqaror talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarga ko'proq e'tibor berish va ularning zaxirasini diqqat bilan boshqarish kerak.
• A-Y mahsulotlari: Yuqori rentabellikli, lekin o'zgarib turadigan talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarga ham e'tibor berish kerak, lekin zaxirani boshqarishda ehtiyotkorlik bilan yondashish lozim.
• A-Z mahsulotlari: Yuqori rentabellikli, lekin juda o'zgarib turadigan talabga ega mahsulotlar. Bu mahsulotlarning zaxirasini boshqarishda juda ehtiyotkor bo'lish kerak.
• B-X, B-Y, B-Z, C-X, C-Y, C-Z mahsulotlari: Ushbu mahsulotlarga nisbatan boshqaruv strategiyasi ularning rentabelligi va talab barqarorligiga qarab farq qilishi mumkin.
ABC/XYZ tahlili yordamida:
• Inventarni samarali boshqarish mumkin;
• Mahsulotlarni optimallashtirish mumkin;
• Zaxira xarajatlarini kamaytirish mumkin;
• Mijozlarga xizmat ko'rsatishni yaxshilash mumkin;
• Daromadni oshirish mumkin.
ABC/XYZ tahlili biznesning turli sohalarida qo'llanilishi mumkin, jumladan, chakana savdo, ulgurji savdo, ishlab chiqarish va boshqalar. Uning samaradorligi to'g'ri ma'lumotlarga va tahlil qilishga bog'liq.