#hamshiralik #ikkinchi
93-Savol: OIV infeksiyasining qo`zg`atuvchisi nima?
OIV infeksiyasining qo‘zg‘atuvchisi – bu Odam immunitet tanqisligi virusi (OIV) bo‘lib, u retroviruslar oilasiga mansub lentivirus turkumiga kiradi. OIV immun tizimining asosiy hujayralariga (CD4+ T-limfotsitlarga) hujum qiladi, ularni shikastlaydi va yo‘q qiladi. Natijada organizmning immuniteti pasayib, infektsiyalarga va boshqa kasalliklarga qarshi kurash qobiliyati yo‘qoladi.
OIVning asosiy xususiyatlari:
1. Virusning tuzilishi:
• Genetik materiali: Virus genomi ikki zanjirli RNKdan iborat.
• Virus qobig‘i:
o Lipid membrana bilan o‘ralgan, unda glykoproteinlar (gp120 va gp41) joylashgan.
o Bu glykoproteinlar virusning CD4 hujayralariga birikishiga yordam beradi.
• Enzimlar:
o OIV o‘z RNK sini hujayra DNK siga aylantirish uchun revers transkriptaza enzimidan foydalanadi.
o Integraza va proteaza enzimlari virusni ko‘payishida muhim rol o‘ynaydi.
2. Virusning turlari:
• OIV-1: Dunyo bo‘ylab eng keng tarqalgan shakl. Uning ko‘plab subtiplari mavjud (masalan, A, B, C, va boshqalar).
• OIV-2: Asosan G‘arbiy Afrikada uchraydi. Bu tur OIV-1 ga qaraganda sekinroq rivojlanadi va kamroq yuqumli.
3. Virusning maqsad hujayralari:
OIV quyidagi hujayralarga hujum qiladi:
1. CD4+ T-limfotsitlar:
o Immun tizimining asosiy hujayralari bo‘lib, virus ular orqali ko‘payadi.
2. Monotsit va makrofaglar:
o Virus bu hujayralarda yashirin holatda saqlanib, boshqa to‘qimalarga tarqaladi.
3. Dendrit hujayralar:
o Virus tarqalishida vositachi bo‘lib xizmat qiladi.
4. Markaziy nerv tizimi hujayralari:
o Neyronlar va gliya hujayralari virusning uzoq muddatli yashirin manbai bo‘lishi mumkin.
Virusning hayot sikli:
1. Virusning hujayraga kirishi:
o OIV o‘zining gp120 glikoproteini yordamida CD4 retseptorlariga bog‘lanadi.
o Hujayraga kirishda CXCR4 yoki CCR5 yordamchi retseptorlardan foydalanadi.
2. Genetik materialni o‘zgartirish:
o Virus RNK revers transkriptaza fermenti yordamida DNKga aylanadi.
3. Virus DNK sintezlanishi:
o Virus DNK si hujayraning genomiga integraza fermenti yordamida kiritiladi.
4. Virusning ko‘payishi:
o Hujayra virus genomini va oqsillarini ishlab chiqarishni boshlaydi.
5. Yangi viruslarning chiqishi:
o Virusli zarrachalar hujayradan chiqib, yangi hujayralarni zararlaydi.
OIVning yuquvchanligi:
OIV asosan quyidagi yo‘llar orqali yuqadi:
1. Qon orqali:
o Ignalar, qon quyish, yoki shikastlangan teri orqali.
2. Jinsiy yo‘l bilan:
o Himoyasiz jinsiy aloqada.
3. Onadan bolaga:
o Homiladorlik, tug‘ruq yoki emizish davomida.
Xulosa:
OIV – bu murakkab tuzilishga ega bo‘lgan retrovirus bo‘lib, immun tizimini zaiflashtirib, turli kasalliklar va infektsiyalarga moyillikni oshiradi. Virusni to‘liq davolash usuli hozircha mavjud emas, lekin antiretrovirus terapiya (ART) yordamida uning rivojlanishini nazorat qilish va OITSning oldini olish mumkin.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida
93-Savol: OIV infeksiyasining qo`zg`atuvchisi nima?
OIV infeksiyasining qo‘zg‘atuvchisi – bu Odam immunitet tanqisligi virusi (OIV) bo‘lib, u retroviruslar oilasiga mansub lentivirus turkumiga kiradi. OIV immun tizimining asosiy hujayralariga (CD4+ T-limfotsitlarga) hujum qiladi, ularni shikastlaydi va yo‘q qiladi. Natijada organizmning immuniteti pasayib, infektsiyalarga va boshqa kasalliklarga qarshi kurash qobiliyati yo‘qoladi.
OIVning asosiy xususiyatlari:
1. Virusning tuzilishi:
• Genetik materiali: Virus genomi ikki zanjirli RNKdan iborat.
• Virus qobig‘i:
o Lipid membrana bilan o‘ralgan, unda glykoproteinlar (gp120 va gp41) joylashgan.
o Bu glykoproteinlar virusning CD4 hujayralariga birikishiga yordam beradi.
• Enzimlar:
o OIV o‘z RNK sini hujayra DNK siga aylantirish uchun revers transkriptaza enzimidan foydalanadi.
o Integraza va proteaza enzimlari virusni ko‘payishida muhim rol o‘ynaydi.
2. Virusning turlari:
• OIV-1: Dunyo bo‘ylab eng keng tarqalgan shakl. Uning ko‘plab subtiplari mavjud (masalan, A, B, C, va boshqalar).
• OIV-2: Asosan G‘arbiy Afrikada uchraydi. Bu tur OIV-1 ga qaraganda sekinroq rivojlanadi va kamroq yuqumli.
3. Virusning maqsad hujayralari:
OIV quyidagi hujayralarga hujum qiladi:
1. CD4+ T-limfotsitlar:
o Immun tizimining asosiy hujayralari bo‘lib, virus ular orqali ko‘payadi.
2. Monotsit va makrofaglar:
o Virus bu hujayralarda yashirin holatda saqlanib, boshqa to‘qimalarga tarqaladi.
3. Dendrit hujayralar:
o Virus tarqalishida vositachi bo‘lib xizmat qiladi.
4. Markaziy nerv tizimi hujayralari:
o Neyronlar va gliya hujayralari virusning uzoq muddatli yashirin manbai bo‘lishi mumkin.
Virusning hayot sikli:
1. Virusning hujayraga kirishi:
o OIV o‘zining gp120 glikoproteini yordamida CD4 retseptorlariga bog‘lanadi.
o Hujayraga kirishda CXCR4 yoki CCR5 yordamchi retseptorlardan foydalanadi.
2. Genetik materialni o‘zgartirish:
o Virus RNK revers transkriptaza fermenti yordamida DNKga aylanadi.
3. Virus DNK sintezlanishi:
o Virus DNK si hujayraning genomiga integraza fermenti yordamida kiritiladi.
4. Virusning ko‘payishi:
o Hujayra virus genomini va oqsillarini ishlab chiqarishni boshlaydi.
5. Yangi viruslarning chiqishi:
o Virusli zarrachalar hujayradan chiqib, yangi hujayralarni zararlaydi.
OIVning yuquvchanligi:
OIV asosan quyidagi yo‘llar orqali yuqadi:
1. Qon orqali:
o Ignalar, qon quyish, yoki shikastlangan teri orqali.
2. Jinsiy yo‘l bilan:
o Himoyasiz jinsiy aloqada.
3. Onadan bolaga:
o Homiladorlik, tug‘ruq yoki emizish davomida.
Xulosa:
OIV – bu murakkab tuzilishga ega bo‘lgan retrovirus bo‘lib, immun tizimini zaiflashtirib, turli kasalliklar va infektsiyalarga moyillikni oshiradi. Virusni to‘liq davolash usuli hozircha mavjud emas, lekin antiretrovirus terapiya (ART) yordamida uning rivojlanishini nazorat qilish va OITSning oldini olish mumkin.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida