Tibbiyot haqida

👨‍⚕ Shifokorlar uchun

Rentgenologiya mutaxassisligining test savollariga javoblarini tugatay deb qoldik, kimga kerak bo'lsa adminga murojaat qilishingiz mumkin!

Umumiy stomatologiya mutaxassisligining ikkinchi toifa savollariga javoblarini tugatay deb qoldik, kimga kerak bo'lsa adminga murojaat qilishingiz mumkin!

Tayyor bo'lgan mutaxassisliklarning ro'yxatini kanalga zakrepit qilganmiz.

Boshqa mutaxassisliklarning javoblarini zakazga tayyorlab beramiz!

Admin: @toifa_javobi

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

👩‍⚕ Hamshiralar uchun!
2 toifa javoblari
1 toifa javoblari
Oliy toifa javoblari kanalga tashlangan!

👩‍⚕ Doyalar (akusherkalar) uchun!
2 toifa javoblari
1 toifa javoblari
Oliy toifa javoblari

Yuqorida keltirilgan toifalarning pdf variantidagi javoblari tayyor. Kimga kerak bo'lsa adming murojaat etishlari mumkin!

Boshqa mutaxassisliklarning javoblarini zakazga tayyorlab beramiz!

Admin: @toifa_javobi

Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Xulosa:
Zimnitskiy sinamasi buyraklarning funksional holatini baholash uchun muhim diagnostik usuldir. Bu usul bemorning siydik chiqarish tizimidagi buzilishlarni aniqlashda va davolash taktikasini belgilashda katta ahamiyatga ega. Tahlil natijalari asosida shifokor kasallikni aniqlash va davolash choralarini ko‘radi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
111-Savol:Zimnitsskiy sinamasi nima?

Zimnitskiy sinamasi – bu buyraklarning konsentratsiya va ajratish funksiyalarini baholash uchun amalga oshiriladigan maxsus diagnostik laboratoriya usuli. Ushbu sinama orqali siydikning sutka davomida yig‘ilgan qismlarining miqdori va zichligi o‘rganiladi, bu esa buyraklarning filtratsiya va suyuqlikni qayta so‘rish qobiliyatini aniqlashga yordam beradi.

Sinamaning maqsadi:
1. Buyraklarning suyuqlikni konsentratsiyalash va suyultirish qobiliyatini baholash.
2. Buyraklarning sutkalik diurezni tartibga solishdagi ishtirokini tekshirish.
3. Buyraklar faoliyatidagi buzilishlar (masalan, surunkali buyrak yetishmovchiligi, glomerulonefrit, pielonefrit) haqida ma’lumot olish.

Zimnitskiy sinamasining o‘tkazilish tartibi:
1. Tayyorgarlik:
• Bemor odatdagi ovqatlanish va suyuqlik iste’molini davom ettiradi.
• Sinama o‘tkazilishidan oldin maxsus parhezga rioya qilish talab qilinmaydi, lekin haddan tashqari ko‘p suyuqlik ichish tavsiya etilmaydi (sutkada 1,5–2 litr doirasida bo‘lishi kerak).
2. Siydik yig‘ish:
• Siydik sutkaning har 3 soatida yig‘iladi, jami 8 qism:
1. 06:00–09:00
2. 09:00–12:00
3. 12:00–15:00
4. 15:00–18:00
5. 18:00–21:00
6. 21:00–24:00
7. 24:00–03:00
8. 03:00–06:00
• Har bir qismini alohida idishga yig‘ib, vaqtni aniq belgilash kerak.
• Agar bemor belgilangan vaqt ichida siydik chiqarmasa, bu haqida qayd qilinadi.
3. Ma’lumotlarni qayd qilish:
• Siydikning har bir qismidagi miqdor va zichlikni laboratoriya sharoitida aniqlash.
• Sutkalik umumiy siydik hajmini hisoblash.

Laborator tahlilda baholanadigan ko‘rsatkichlar:
1. Siydikning umumiy hajmi:
o Buyraklar tomonidan ajratilgan sutkalik siydik miqdorini aniqlash.
o Normalda sutkalik siydik hajmi 1,5–2 litr bo‘ladi.
2. Siydikning zichligi (nisbiy og‘irlik):
o Har bir yig‘ilgan qismning zichligini aniqlash.
o Siydik zichligi normalda 1.003–1.035 oralig‘ida bo‘ladi.
3. Kun va tun diurezi:
o Kunduzi ajratilgan siydik hajmi (06:00–18:00) va tun davomida ajratilgan siydik hajmini (18:00–06:00) taqqoslash.
o Normalda kunlik diurez tungi diurezdan 2–3 marta ko‘proq bo‘ladi.
4. Buyraklarning konsentratsiya va suyultirish funksiyasi:
o Siydik zichligining minimal va maksimal ko‘rsatkichlari farqi (normalda 0.012–0.016).

Natijalarni talqin qilish:
Norma:
• Siydikning umumiy hajmi: 1500–2000 ml.
• Siydik zichligi: 1.003–1.035.
• Kunlik diurezning tungi diurezga nisbati: 2:1.
Patologik holatlar:
1. Hipoizostenuriya (zichlikning pasayishi, 1.012 dan past bo‘lishi):
o Buyraklarning konsentratsiya qobiliyatining buzilishi.
o Kuzatiladi: Surunkali buyrak yetishmovchiligi, pielonefrit.
2. Hiperizostenuriya (zichlikning oshishi, 1.035 dan yuqori bo‘lishi):
o Buyraklarning ortiqcha konsentratsiya qobiliyati.
o Kuzatiladi: Qandli diabet, qon quyuqlanishi, ko‘p miqdorda oqsil yo‘qotish.
3. Nokturiy (tungi diurezning kunlikdan oshishi):
o Yurak-qon tomir yetishmovchiligi, buyrak kasalliklari.
4. Poliuriya (sutkalik siydik hajmi 2000 ml dan yuqori):
o Qandli diabet, qandli bo‘lmagan diabet, ortiqcha suyuqlik iste’moli.
5. Oliguriya (sutkalik siydik hajmi 500 ml dan kam):
o Buyrak filtratsiyasining pasayishi, suyuqlik tanqisligi.
6. Anuriya (sutkalik siydikning ajralmasligi):
o Buyrak yetishmovchiligi, suyuqlikning jiddiy yo‘qotilishi.

Zimnitskiy sinamasining ahamiyati:
1. Buyrak funksiyasini aniqlash:
o Buyraklarning filtratsiya, qayta so‘rish va konsentratsiya qobiliyatlarini tekshirish imkonini beradi.
2. Kasalliklarni tashxislash:
o Surunkali buyrak yetishmovchiligi, pielonefrit, yurak-qon tomir kasalliklari kabi holatlarni aniqlashga yordam beradi.
3. Davolash samaradorligini baholash:
o Buyrak faoliyatining yaxshilanishini yoki yomonlashishini kuzatish.

#hamshiralik #ikkinchi
110-Savol: Og`iz bo`shlig`ini gigiyenik parvarishlashda hamshiraning o’rni nimadan iborat?

Og‘iz bo‘shlig‘ini gigiyenik parvarishlash bemorning umumiy salomatligini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, og‘ir holatdagi yoki yotoqda davolanayotgan bemorlarning og‘iz bo‘shlig‘ini parvarishlashda hamshiraning roli katta. Bu parvarish bemorning infeksiyalardan himoyalanishiga, og‘iz bo‘shlig‘ida yallig‘lanish yoki infektsiyalar rivojlanishining oldini olishga qaratilgan.

Hamshiraning vazifalari:
1. Og‘iz bo‘shlig‘ini gigienik tozalash:
o Tishlar, til va og‘iz shilliq qavatini muntazam tozalash orqali mikroorganizmlarni yo‘q qilish.
o Tish toshlari va bakterial qoldiqlarning to‘planishining oldini olish.
2. Infeksiyalarni oldini olish:
o Og‘iz bo‘shlig‘ida infeksion jarayonlar rivojlanishini bartaraf etish uchun antiseptik vositalardan foydalanish.
3. Bemorning qulayligini ta’minlash:
o Og‘iz bo‘shlig‘ining toza va nam holda saqlanishi bemorning qulayligini oshiradi va ovqatlanish jarayonini osonlashtiradi.
4. Asoratlarning oldini olish:
o Yallig‘lanish (stomatit, gingivit) va yara paydo bo‘lishining oldini olish.

Og‘iz bo‘shlig‘ini gigiyenik parvarishlash texnikasi:
1. Bemorni tayyorlash:
• Bemorni qulay holatda o‘tkazish yoki yotqizish (masalan, yarim o‘tirgan holat).
• Agar bemor hushsiz bo‘lsa, boshi bir tomonga buriladi.
2. Kerakli vositalarni tayyorlash:
• Tish cho‘tkasi yoki gigiyenik tamponlar.
• Antiseptik eritmalar (masalan, furatsilin, xlorheksidin).
• Toza suv.
• Quruq steril doka va qog‘oz sochiq.
3. Og‘iz bo‘shlig‘ini tozalash:
• Tishlar: Tish cho‘tkasi yordamida tishlarni yaxshilab tozalash.
• Til: Til yuzasidagi qoldiqlarni steril tampon yoki cho‘tka bilan tozalash.
• Shilliq qavat: Nam steril tampon bilan shilliq qavatni artish.
4. Og‘izni chayish yoki namlash:
• Bemorga antiseptik eritma bilan og‘izni chayish uchun yordam berish.
• Agar bemor chayqay olmasa, nam tampon bilan shilliq qavatni artish.
5. Og‘izni quritish:
• Steril doka yordamida ortiqcha namlikni olib tashlash.
6. Vasiylik va monitoring:
• Parvarishlashdan keyin og‘iz bo‘shlig‘ini tekshirish.
• Yallig‘lanish yoki shikastlanish alomatlari bo‘lsa, shifokorga xabar berish.

Hamshiraning o‘rni va mas’uliyati:
1. Profilaktika:
• Bemorning holatiga qarab gigienik parvarishlash rejimini belgilash.
• Og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklarini oldini olish.
2. Shaxsiy gigiena qoidalariga rioya qilish:
• Hamshira steril asbob-uskunalardan foydalanishi va o‘z qo‘lini gigienik qoidalarga muvofiq tayyorlash.
3. Bemorning holatini baholash:
• Og‘iz bo‘shlig‘ida o‘zgarishlar (qizarish, yara, toshmalar) yuzaga kelganda, bu haqida shifokorga xabar berish.
4. Maxsus vositalarni tanlash:
• Bemorning holatiga mos antiseptik va gigiyenik vositalarni tanlash.
5. Bemorni o‘rgatish:
• Bemorga va uning qarindoshlariga og‘iz bo‘shlig‘ini mustaqil parvarishlashni o‘rgatish.

Parvarishlashda ehtiyot choralar:
1. Antiseptik vositalarni me’yorida qo‘llash.
2. Qattiq bosimdan saqlanish (shilliq qavatni shikastlamaslik uchun).
3. Bemor qulayligini ta’minlash (keskin harakatlardan saqlanish).
4. Infektsiyaning tarqalishini oldini olish uchun steril usullarga rioya qilish.

Xulosa:
Og‘iz bo‘shlig‘ini gigiyenik parvarishlashda hamshiraning roli bemorning umumiy salomatligini saqlash, infeksiyalarni oldini olish va og‘iz bo‘shlig‘idagi kasalliklarni bartaraf etishda juda muhim. Hamshira gigiena qoidalariga qat’iy rioya qilishi va bemorga gigiyenik parvarishlashning ahamiyatini tushuntirishi lozim. Bu bemorning sog‘lomlik va qulayligini ta’minlashga yordam beradi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
109-Savol: Gemotransfuzion shokda birinchi yordam nima uchun hamshira nima qilishi kerak?

Gemotransfuziya shoki – bu qon quyish jarayonida yuzaga keladigan og‘ir asorat bo‘lib, bemorning immun tizimi donor qoniga yoki qon mahsulotlariga qarshi reaksiya berganida yuzaga keladi. Bu holat shoshilinch tibbiy yordamni talab qiladi, chunki gemotransfuziya shoki hayot uchun xavfli bo‘lishi mumkin.

Gemotransfuziya shokining belgilari:
1. Umumiy belgilari:
o Qattiq titroq va tana haroratining ko‘tarilishi.
o Bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi yoki qayt qilish.
o Qattiq bel og‘rig‘i va ko‘krakda bosim hissi.
o Nafas olishning qiyinlashishi.
o Qon bosimining tushishi.
2. Teri va ko‘zning holati:
o Teri oqarishi yoki qizarishi.
o To‘shmalar yoki shilliq qavatlarning shishishi.
3. Qon aylanish tizimiga ta’siri:
o Yurak urishining tezlashishi (taxikardiya).
o Arterial bosimning keskin pasayishi (shok holati).
4. Buyrak faoliyatiga ta’siri:
o Siydikning kamayishi yoki to‘xtashi.
o Siydikda qon aralashmalari.

Gemotransfuziya shokida birinchi yordam:
1. Qon quyishni darhol to‘xtatish:
• Hamshira qon quyishni darhol to‘xtatadi:
o Infuzion tizimni darhol chiqarib, venaga steril fiziologik eritma ulaydi (masalan, 0,9% natriy xlorid eritmasi).
o Qon mahsuloti qolgan qismini saqlab qo‘yadi, bu diagnostik tahlil uchun zarur.
2. Shoshilinch yordam ko‘rsatish:
• Bemor holatini barqarorlashtirish:
o Bemorni yotqizish (oyoqlarni yuqoriga ko‘tarish orqali qon aylanishini yaxshilash).
o Kislorod terapiyasini boshlash (niqob yoki burun kateteri orqali kislorod berish).
• Tomir ichiga infuziya:
o Shok holatini bartaraf etish uchun venaga fiziologik eritma yoki boshqa suyuqliklar yuboriladi.
3. Shifokorga darhol xabar berish:
• Hamshira hodisa haqida zudlik bilan shifokorni xabardor qiladi.
• Shifokorning ko‘rsatmalari asosida dori vositalarini tayyorlaydi va zarurat bo‘lsa, kiritadi:
o Antigistaminlar (allergik reaktsiyani bartaraf etish uchun, masalan, difenhidramin).
o Kortikosteroidlar (immun tizimini bostirish uchun).
o Adrenalin yoki noradrenalin (shok holatida qon bosimini oshirish uchun).
4. Monitoring va kuzatish:
• Bemorning holatini doimiy kuzatib borish:
o Qon bosimi, yurak urishi, nafas olish va tana haroratini muntazam nazorat qilish.
o Siydik chiqarishni kuzatish (buyrak faoliyatini baholash uchun).
5. Qon va qoldiq mahsulotni laboratoriyaga yuborish:
• Qon mahsulotining qoldig‘i va bemorning qon namunasi laboratoriyaga yuboriladi:
o Qon mosligi va reaksiyaning sababini aniqlash uchun tahlil o‘tkaziladi.
6. Hujjatlashtirish:
• Gemotransfuziya shoki holati haqida tibbiy hujjatlarda batafsil yozuv olib borish:
o Quyilgan qonning turi, miqdori, seriya raqami.
o Reaksiya va uning ko‘rinishi, ko‘rilgan choralar va ularning natijalari.

Hamshiraning muhim vazifalari:
1. Muammoni tezda aniqlash va reaksiyani to‘g‘ri baholash.
2. Qon quyishni to‘xtatib, venaga zudlik bilan fiziologik eritma yuborishni boshlash.
3. Shifokorni chaqirish va ko‘rsatmalar asosida dori vositalarini qo‘llash.
4. Bemorni tinchlantirish va qulay holatga keltirish.
5. Laboratoriyaga qon mahsulotlarini va bemor namunasini yuborish.
6. Tibbiy hujjatlarni to‘g‘ri va to‘liq to‘ldirish.

Xulosa:
Gemotransfuziya shokida bemor hayotiga xavf tug‘ilishi mumkin bo‘lgani sababli, hamshira tezkor, ehtiyotkor va samarali yordam ko‘rsatishi lozim. Bu qon quyishni to‘xtatish, bemorning umumiy holatini yaxshilash va shifokor ko‘rsatmalari asosida shoshilinch yordam choralarini amalga oshirishni o‘z ichiga oladi. Jarayonni to‘g‘ri bajarish orqali bemorning holati barqarorlashtiriladi va jiddiy asoratlar oldi olinadi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
108-Savol: Qon preparatlarini quyish texnikasini aytib bering.

Qon preparatlarini quyish jarayoni (gemotransfuziya) bemorga qon yoki qon mahsulotlarini (plazma, eritrotsit massasi, trombotsitlar va boshqalar) tomir ichiga yuborish jarayonidir. Ushbu muolaja qat’iy texnika va sanitariya-gigiena talablariga rioya qilgan holda bajarilishi lozim.

Qon quyishdan oldin bajarilishi kerak bo‘lgan tayyorgarlik ishlari:
1. Bemor holatini baholash:
o Bemorning qon quyishga ko‘rsatmalarini aniqlash (masalan, anemiya, qon yo‘qotish, trombotsitopeniya).
o Allergik anamnezni aniqlash va qon quyishga qarshi ko‘rsatmalarni istisno qilish.
2. Donor qonini tekshirish:
o Donor va bemor qon guruhini va rezus-faktorini mosligini aniqlash.
o Biologik moslik sinovini o‘tkazish:
- Donor qonidan 10–15 ml yuboriladi va bemorning reaktsiyasi kuzatiladi (5–10 daqiqa ichida harorat, nafas olish, qon bosimining o‘zgarishi kuzatiladi).
3. Qon preparatini tayyorlash:
o Qon yoki qon mahsulotlari to‘g‘ri saqlanganligiga ishonch hosil qilish.
o Preparatning yaroqlilik muddatini va uning tashqi holatini tekshirish (hemoliz, pufakchalar yoki quyuqlashish mavjudligini aniqlash).
4. Qon quyish uchun zarur vositalar tayyorlash:
o Steril infuzion tizim (tomonlar, filtrlari bilan).
o Antiseptiklar (masalan, spirt yoki yod).
o Qon bosimi va pulsni kuzatish uchun qurilmalar.

Qon quyish texnikasi bosqichlari:
1. Tomirga kirish:
• Venaga kateter yoki igna o‘rnatiladi (odatda kubital vena ishlatiladi).
• Tomir kirish joyi antiseptik bilan ishlov beriladi.
2. Infuzion tizimni ulash:
• Infuzion tizimning filtri qon preparatini qabul qilish uchun ulab qo‘yiladi.
• Tizimdan havo chiqarib yuboriladi.
3. Qon preparatini yuborish:
• Qon sekinlik bilan, belgilangan tezlikda quyiladi (odatda 40–60 tomchi/minut).
• Bemorning umumiy holati kuzatiladi (qon bosimi, puls, harorat, nafas olish).
4. Biologik moslik sinovi:
• Dastlabki 10–15 ml qon sekinlik bilan quyiladi va bemorning reaktsiyasi kuzatiladi:
o Allergik reaktsiyalar (qichishish, toshma).
o Nafas olish qiyinchiliklari yoki ko‘ngil aynishi.
o Tana haroratining ko‘tarilishi.
• Agar reaktsiyalar kuzatilmasa, qon quyish davom ettiriladi.
5. Qon quyishni davom ettirish:
• Qon preparati belgilangan hajmda va tezlikda tomir ichiga yuboriladi.
• Jarayon davomida bemor ahvoli doimiy nazorat qilinadi.
6. Jarayonni tugatish:
• Infuzion tizimni chiqarib, venaga antiseptik ishlov beriladi va steril bog‘lam qo‘yiladi.
• Qoldiq qon mahsuloti saqlash uchun alohida idishga joylashtiriladi (reaktsiyalar yuzaga kelgan holatda laborator tahlil uchun).

Qon quyishdan keyin bajariladigan ishlar:
1. Bemorni kuzatish:
o Bemor 2–3 soat davomida kuzatuvda bo‘lishi kerak.
o Tana harorati, qon bosimi va umumiy ahvoliga e’tibor qaratiladi.
2. Hujjatlarni rasmiylashtirish:
o Quyilgan qon yoki preparatning turi, hajmi, seriya raqami va sanasi qayd etiladi.
o Bemorning jarayonga bo‘lgan reaktsiyasi yoziladi.

Ehtiyot choralar va nojo‘ya reaksiyalarni oldini olish:
Ehtiyot choralar:
• Qon guruhini va rezus-faktorini noto‘g‘ri aniqlashdan saqlanish.
• Biologik moslik sinovini qat’iy bajarish.
• Qon quyishda infuzion tizimning filtridan foydalanish.

Nojo‘ya reaksiyalar:
1. Gemolitik reaksiyalar:
o Notog‘ri qon guruhi yoki rezus-faktorda qon quyilganda yuzaga keladi.
o Belgilari: isitma, bel og‘rig‘i, siydikda qon.
2. Allergik reaksiyalar:
o To‘shma, qichishish, tana harorati oshishi.
3. Piretik reaksiyalar:
o Tana harorati keskin ko‘tarilishi.
4. Haddan tashqari yuklanish:
o Qon yoki suyuqlik hajmi ko‘pligi yurak-qon tomir tizimiga yuklama oshishiga olib keladi.

Xulosa:
Qon preparatlarini quyish texnikasi yuqori e’tibor, aniqlik va sanitariya-gigiena qoidalariga qat’iy rioya qilishni talab qiladi. Bu jarayonda bemorning holatini doimiy nazorat qilish, nojo‘ya reaksiyalarni oldini olish va yuzaga kelgan holatlarda zudlik bilan javob berish muhimdir. Jarayonni to‘g‘ri amalga oshirish bemorning hayotini saqlashda va sog‘lig‘ini tiklashda muhim ahamiyatga ega.

@tibbiyot_haqida

Xulosa:
Bemorni transportirovka qilish jarayoni uning xavfsizligini ta’minlash va shikastlanish xavfini kamaytirishga qaratilgan. Jarayon tibbiyot xodimlarining ehtiyotkorligi, muvofiqlashtirilgan harakatlari va mos vositalardan foydalanishi orqali amalga oshiriladi. Transportirovka qilish texnikasining to‘g‘ri qo‘llanilishi bemorning holatini yanada yomonlashtirishning oldini olishda muhim ahamiyatga ega.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
107-Savol: Bemorni transportirovka qilish texnikasini aytib bering.

Bemorni transportirovka qilish – bu bemorni xavfsiz va qulay holatda bir joydan boshqa joyga ko‘chirish jarayoni bo‘lib, u shoshilinch yordam ko‘rsatishda, davolash muassasasiga olib borishda yoki ichki bo‘limlararo harakatlanishda qo‘llaniladi. Bu jarayon bemorning holatiga, jarohat turiga va sharoitga qarab turli usullar bilan amalga oshiriladi.

Bemorni transportirovka qilishning asosiy tamoyillari:
1. Bemor xavfsizligini ta'minlash:
o Bemorning holatini hisobga olib, zarar yetkazmaslik.
2. Minimal harakatlantirish:
o Zarurat bo‘lmaganda bemorni ortiqcha harakatlantirmaslik.
3. Shikastlanish xavfini kamaytirish:
o Jarohatlar yoki og‘riqli joylarga bosim tushmasligini ta’minlash.
4. Jamoaviy ish:
o Bemorni ko‘chirishda ko‘p odam qatnashganda, harakatlar birgalikda muvofiqlashtirilishi kerak.
5. Qo‘l vositalaridan foydalanish:
o Nosilkalar, aravachalar yoki boshqa maxsus qurilmalardan foydalanish.

Bemorni transportirovka qilish bosqichlari:
1. Bemor holatini baholash:
• Bemorning umumiy ahvolini aniqlash (hushyorlik darajasi, nafas olish, qon aylanishi).
• Jarohatlar mavjudligini tekshirish (suyak sinishi, qon ketishi, og‘riqli joylar).
• Qaysi transportirovka usuli mos kelishini aniqlash.
2. Tayyorgarlik:
• Kerakli vositalarni tayyorlash (nosilka, aravacha, maxsus ko‘tarish uskunalari).
• Xavfsizlik choralari ko‘rish (belbog‘lar, yostiqlar bilan mustahkamlash).
3. Bemorni joyidan ko‘chirish:
• Agar bemor harakatlana olmasa:
o Ikki yoki uch kishi yordamida ko‘tarish: Har bir kishi o‘z pozitsiyasini egallaydi va harakatlar birgalikda amalga oshiriladi.
o Rollka usuli: Bemorni yonboshlatib, tagiga nosilka yoki transport vositasini joylashtirish.
• Agar bemor yengil holatda bo‘lsa:
o Aravacha yoki qo‘l yordamida yurg‘izish.
4. Transport vositasiga joylashtirish:
• Bemorni qulay holatda joylashtirish (yotish, yarim o‘tirish yoki o‘tirish).
• Yostiq yoki maxsus moslamalar yordamida qo‘llab-quvvatlash.

Transportirovka qilish usullari:
1. Qo‘l yordamida transportirovka qilish:
• Bir kishi yordamida:
o Engil holatdagi bemorlarni ko‘tarish yoki qo‘ltiqlab yurish.
o "Orqa tomon" usuli: Bemorni orqa tomonidan ko‘tarib olish.
• Ikki yoki uch kishi yordamida:
o Bemorni yelkadan va oyoqlardan ushlab, birgalikda ko‘tarish.
o "Kreslo usuli": Qo‘lni bog‘lab, bemorni ko‘tarish.
2. Nosilkalar yordamida:
• Qattiq nosilka:
o Jarohatlangan yoki harakatlanish cheklangan bemorlar uchun mos.
• Yumshoq nosilka:
o Zarbalarni yengillashtirish uchun mo‘ljallangan.
• Maxsus vakuum nosilkalar:
o Orqa va suyak shikastlanishlarida qo‘llaniladi.
3. Maxsus aravachalar yordamida:
• Bemorni ichki bo‘limlararo yoki qisqa masofalarga olib borishda ishlatiladi.
4. Ko‘tarish qurilmalari yordamida:
• Maxsus g‘ildirakli liftlar yoki ko‘tarish tizimlari yordamida bemorni o‘rnidan ko‘tarish.
5. Havo yoki quruqlik transportida:
• Mashina, g‘ildirakli nosilka yoki havo ambulansida bemorni uzoq masofalarga olib borish.

Ehtiyot choralar:
1. Bemorni mahkamlash:
o Nosilka yoki aravachada bemorni maxsus belbog‘lar bilan mahkamlang.
2. Jarohatlar xavfini kamaytirish:
o Orqa, bo‘yin va oyoq shikastlanishlariga alohida e’tibor bering.
3. Havoning holatini nazorat qilish:
o Transport vositasida bemorning qulayligini ta’minlash (harorat, kislorod yetkazib berish).
4. Tezlikni nazorat qilish:
o Transport paytida ortiqcha tebranish yoki zarbalardan saqlanish.

Transportirovka usulini tanlashda hisobga olinadigan omillar:
1. Bemorning holati va vazni.
2. Jarohat turi (suyak sinishi, orqa miya jarohati).
3. Transport qilish masofasi.
4. Mavjud vositalar va sharoitlar.

#hamshiralik #ikkinchi
106-Savol: Og`ir yotgan bemorni o`rin oqliklarini almashtirish usullari sanab bering.

Og‘ir yotgan bemorning o‘rin oqliklarini almashtirish bemorning gigienasini ta’minlash va nosozlik (tuyanoq yoki bosilish yaralari) rivojlanishining oldini olish uchun muhim sanaladi. Bu jarayon maxsus yondashuvni talab qiladi, chunki bemorning harakatlari cheklangan va u har qanday noqulay harakatdan zarar ko‘rishi mumkin.

O‘rin oqliklarini almashtirish usullari:
1. Bemorni to‘shakda o‘z joyida qoldirib, o‘rin oqliklarini almashtirish (qisman almashtirish):
• Qachon qo‘llaniladi:
o Agar bemorni siljitish yoki boshqa joyga ko‘chirish mumkin bo‘lmasa.
• Jarayon:
1. Bemorni yonboshlash holatiga keltiring.
2. Eski o‘rin oqliklarini ehtiyotkorlik bilan chiqarib oling.
3. Toza o‘rin oqliklarini bemorning ostiga burab joylashtiring.
4. Bemorni boshqa tomonga yonboshlang va qolgan o‘rin oqliklarini joyiga to‘g‘rilang.

2. Bemorni to‘liq ko‘tarib, toza o‘rin oqliklarini joylashtirish (to‘liq almashtirish):
• Qachon qo‘llaniladi:
o Agar bemorni siljitish yoki qisqa vaqt davomida boshqa joyga ko‘chirish imkoni bo‘lsa.
• Jarayon:
1. Bemorni o‘rnidan ehtiyotkorlik bilan ko‘tarish (buning uchun yordamchi vositalar yoki boshqa xodimlarning yordami kerak bo‘lishi mumkin).
2. Eski o‘rin oqliklarini chiqarib, to‘shakni tozalang.
3. Toza o‘rin oqliklarini joylashtiring.
4. Bemorni ehtiyotkorlik bilan joyiga qaytarib yotqizing.

3. Bemorni yotgan holatida burama usulda almashtirish:
• Qachon qo‘llaniladi:
o Og‘ir holatdagi bemorlarda, ularni minimal harakatlantirish kerak bo‘lganda.
• Jarayon:
1. O‘rin oqliklarini to‘shak ostiga ehtiyotkorlik bilan burab joylashtiring.
2. Eski o‘rin oqliklarini bir tomonga burang va asta-sekin chiqarib oling.
3. Toza o‘rin oqliklarini bemorning ostiga tortib to‘g‘rilang.

4. Mexanik ko‘tarish vositalari yordamida almashtirish:
• Qachon qo‘llaniladi:
o Juda og‘ir bemorlarda, agar yordamchi vositalar mavjud bo‘lsa (masalan, maxsus ko‘tarish qurilmalari yoki liftlar).
• Jarayon:
1. Ko‘tarish vositalari yordamida bemorni o‘rnidan ko‘tarib, boshqa joyga vaqtincha ko‘chiring.
2. Eski o‘rin oqliklarini chiqarib, to‘shakni tayyorlang.
3. Toza o‘rin oqliklarini joylashtirib, bemorni ko‘tarish vositasi yordamida to‘shakka qaytaring.

O‘rin oqliklarini almashtirishda ehtiyot choralar:
1. Bemor xavfsizligini ta’minlash:
o Har bir harakat davomida bemorni qo‘llab-quvvatlash.
o Keskin harakatlardan saqlanish.
2. Bemorning qulayligini hisobga olish:
o Har bir bosqichda bemorning holatini so‘rab, noqulaylik yuzaga kelgan-kelmaganligini bilish.
o O‘rin oqliklarini tekis qilib joylashtirish.
3. Gigiena qoidalariga rioya qilish:
o Jarayon davomida qo‘lqop kiyish va o‘rin oqliklarini almashtirgandan so‘ng qo‘llarni antiseptik bilan ishlov berish.
o O‘rin oqliklari toza va quruq bo‘lishiga e’tibor berish.
4. Ikki yoki undan ortiq odam bilan ishlash:
o Og‘ir bemorni o‘rin oqliklarini almashtirishda yordamsiz harakatlantirish xavfli bo‘lishi mumkin. Jarayonni ikki yoki undan ortiq tibbiyot xodimi yordamida amalga oshirish tavsiya etiladi.
5. O‘rin oqliklarining sifatiga e’tibor qaratish:
o Gigiyenik talablarga mos, bemorning terisini tirnamaydigan va allergik reaktsiyalar chaqirmaydigan materiallardan foydalanish.

Xulosa:
Og‘ir yotgan bemorning o‘rin oqliklarini almashtirish muhim gigiyenik jarayon bo‘lib, bemorning sog‘lig‘ini va qulayligini ta’minlashda muhim o‘rin tutadi. Jarayon davomida bemorning xavfsizligi va qulayligini ta’minlash, shuningdek, infektsiya xavfini kamaytirish uchun gigiyena qoidalariga qat’iy rioya qilish zarur.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
105-Savol: Davolash-profilaktika muassasalarida tibbiy hujjatlar SSVning amaldagi qaysi buyrug`i asosida olib boriladi?

O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirining 2020-yil 31-dekabrdagi 363-sonli buyrug‘i sog‘liqni saqlash tizimida tibbiy hujjatlarni yuritish, hisobga olish va ularni standartlashtirish bo‘yicha muhim hujjatlardan biridir. Bu buyruq mamlakatda sog‘liqni saqlash tizimida tibbiy xizmatlar sifatini oshirish va bemorlar haqidagi ma’lumotlarning aniq va tizimli bo‘lishini ta’minlash maqsadida qabul qilingan.

Buyruqning asosiy maqsadlari:
1. Tibbiy hujjatlarni standartlashtirish:
o Tibbiyot muassasalarida barcha tibbiy hujjatlarning yagona shaklda yuritilishini ta’minlash.
o Tibbiy xizmatlarni ko‘rsatish davomida hujjatlarning to‘liq va tizimli ravishda to‘ldirilishini nazorat qilish.
2. Tibbiy xizmatlarning sifatini oshirish:
o Hujjatlarni to‘g‘ri yuritish orqali bemorlarga xizmat ko‘rsatish sifatini yaxshilash.
o Tibbiy ma’lumotlarni to‘g‘ri qayd etish orqali tahlil qilish va qaror qabul qilish imkoniyatini oshirish.
3. Elektron tizimlarga integratsiya qilish:
o Tibbiy hujjatlarni elektron shaklda yuritishni bosqichma-bosqich joriy etish.
o Sog‘liqni saqlash sohasida axborot texnologiyalaridan samarali foydalanish.
4. Tibbiy hujjatlarning maxfiyligini ta’minlash:
o Bemorlar haqidagi ma’lumotlarning shaxsiy maxfiyligini himoya qilish.
o Hujjatlarga ruxsatsiz kirishning oldini olish.

Buyruqning asosiy mazmuni:
1. Tibbiy hujjatlarni yuritish shakllari:
o Davolash-profilaktika muassasalarida foydalaniladigan tibbiy hujjatlarning yagona shakllarini belgilash.
o Bemorlar uchun tibbiy kartalar, kasallik tarixi, shikoyat ro‘yxati va boshqa asosiy hujjatlarni to‘g‘ri yuritish.
2. Tibbiy xodimlarning javobgarligi:
o Tibbiy hujjatlarni yuritishda tibbiyot xodimlarining mas’uliyatini oshirish.
o Hujjatlarni noto‘g‘ri yuritganlik uchun javobgarlik choralarini belgilash.
3. Monitoring va nazorat:
o Tibbiy hujjatlarni yuritish sifatini muntazam nazorat qilish.
o Sog‘liqni saqlash muassasalarida hujjatlarni yuritish bo‘yicha muntazam o‘rganishlar o‘tkazish.

Buyruqning amaliy ahamiyati:
1. Tibbiy xizmatlarni yaxshilash:
o Tibbiy ma’lumotlarni standartlashtirish orqali xizmatlarni tezkor va aniq bajarishga yordam beradi.
2. Tibbiy statistikani rivojlantirish:
o Tibbiy hujjatlar ma’lumotlari asosida sog‘liqni saqlash tizimining umumiy holati haqida tahliliy ma’lumotlarni olish imkonini beradi.
3. Bemorlarning huquqlarini himoya qilish:
o Bemorlarning shaxsiy ma’lumotlarini himoya qilish orqali ularning huquqlarini saqlashga xizmat qiladi.

Xulosa:
O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirining 2020-yil 31-dekabrdagi 363-sonli buyrug‘i sog‘liqni saqlash tizimidagi tibbiy hujjatlarni to‘g‘ri va standart shaklda yuritishni ta’minlashga qaratilgan. Ushbu buyruq tibbiy xizmatlar sifatini oshirish, bemorlarning huquqlarini himoya qilish va tizimni zamonaviylashtirish bo‘yicha muhim qadam hisoblanadi.

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG'LIQNI SAQLASH VAZIRINING 2022 YIL 17-YANVARDAGI 16-SONLI
ВUYRUG‘I

Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлиги тизимидаги амбулатория-поликлиника муассасаларида юритиладиган
тиббий хисоб хужжат шаклларини такомиллаштириш тугрисида

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
104-Savol: Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari sifatini qayd qilish jurnali formasining raqammini ayting?

Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari sifatini qayd qilish jurnalining formasiga tegishli raqam mamlakatning sog‘liqni saqlash tizimidagi me’yoriy hujjatlarga bog‘liq. O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash tizimida sanitariya-epidemiologiya qoidalari va me’yorlariga (SanPin) mos ravishda ushbu jurnalni yuritish talablari belgilangan.
O‘zbekistonning amaldagi sanitariya me’yorlariga binoan, "Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari sifatini qayd qilish jurnali" № 257/u shakli sifatida yuritiladi.

Jurnalga kiritiladigan asosiy ma’lumotlar:
1. Tozalangan asbob-anjomlarning nomi va soni.
2. Tozalash bosqichlari (yuvish, dezinfektsiya, chayish).
3. Dezinfektsiya vositasining turi, konsentratsiyasi va ekspozitsiya vaqti.
4. Sterilizatsiyaga tayyorlangan va qadoqlangan vaqt va xodimning imzosi.
5. Xodimlarning ishlov berish sifatini tekshirish natijalari.

Xulosa:
Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari sifatini qayd qilish uchun № 257/u shakli qo‘llaniladi. Ushbu jurnal sterilizatsiya jarayonining sifatini nazorat qilishda muhim hujjat bo‘lib, gigiena va sanitariya qoidalariga rioya qilinishini ta’minlaydi. Jarayonni hujjatlashtirish nosokomial infektsiyalarning oldini olishda muhim ahamiyatga ega.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
103-Savol: Agar bikslar sterilizatsiyadan keyin nam holatda bo‘lsa sizning taktikangiz qanday bo`lishi kerak?

Bikslarning sterilizatsiyadan keyin nam holatda bo‘lishi sterilizatsiya jarayonining noto‘g‘ri amalga oshirilganligini yoki sterilizatsiya sharoitlariga rioya qilinmaganligini ko‘rsatadi. Bu holatda quyidagi choralarni ko‘rish lozim:

1. Bikslarni ishlatmaslik:
• Nam bikslar steril holatga ega emas deb hisoblanadi, chunki namlik mikroorganizmlarning rivojlanishi uchun qulay muhit yaratadi.
• Bemor va tibbiyot xodimlari xavfsizligini ta’minlash uchun bunday bikslarni ishlatish qat’iyan man etiladi.

2. Nam bikslarni qayta sterilizatsiyaga yuborish:
• Bikslarni qayta sterilizatsiya qilish uchun to‘liq qayta ishlash kerak:
1. Bikslarni ochib, ichidagi asbob-anjomlarni tekshirish.
2. Qayta sterilizatsiyaga tayyorlash uchun avval sterilizatsiya oldi tozalov ishlarini qayta bajarish.
3. Yangi sterilizatsiya jarayonini amalga oshirish.

3. Sterilizatsiya jarayonini tekshirish:
Sterilizatsiya jarayonining noto‘g‘ri amalga oshirilishi sabablari aniqlanishi lozim:
• Sterilizatsiya uskunasi tekshiruvi:
o Avtoklav yoki boshqa sterilizatsiya uskunasining ishlashini tekshirish.
o Quritish jarayonining to‘g‘ri ishlayotganligiga ishonch hosil qilish.
• Sterilizatsiya parametrlarini qayta ko‘rib chiqish:
o Harorat, vaqt, bosim va quritish davrining to‘g‘ri sozlanganligini tekshirish.

4. Biks qadoqlanish jarayonini qayta ko‘rib chiqish:
• Noto‘g‘ri qadoqlash:
o Agar biks ichiga namlik kirgan bo‘lsa, bu noto‘g‘ri qadoqlash natijasida yuzaga kelgan bo‘lishi mumkin.
o Qadoqlash materialining sifatini tekshirish.
o Biksni qadoqlash texnikasini qayta o‘rganish va to‘g‘ri bajarilishini ta’minlash.

5. Xonadagi sharoitlarni tekshirish:
• Namlik darajasini tekshirish:
o Sterilizatsiyadan keyin bikslar saqlanadigan xona ichidagi namlik darajasini o‘lchash.
o Xonani ventilyatsiya qilish va quruq muhitni ta’minlash.

6. Tibbiy xavfsizlik choralarini ko‘rish:
• Tibbiyot xodimlari va bemorlar uchun xavfni minimallashtirish maqsadida nam bikslarni zudlik bilan sterilizatsiyadan chiqarib tashlash va yangi steril materiallardan foydalanish.

7. Hujjatlash va muammo haqida xabar berish:
• Nam bikslar bo‘yicha voqea hujjatlashtirilishi va tegishli mutasaddi shaxslarga (tibbiy sterilizatsiya bo‘limi xodimlariga yoki rahbariyatga) xabar berilishi kerak.
• Sterilizatsiya jarayonidagi xatoliklarni oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlar ishlab chiqiladi.

Xulosa:
Nam bikslarni ishlatish mumkin emas, chunki bu jarrohlik yoki diagnostik amaliyotlarda infektsiya xavfini oshiradi. Bunday holat yuzaga kelganda bikslarni qayta sterilizatsiya qilish, sterilizatsiya jarayonini qayta baholash va uskunalar ishlashini tekshirish muhim. Bu nafaqat gigiena talablariga rioya qilishni ta’minlaydi, balki bemorlar va tibbiyot xodimlarining xavfsizligini kafolatlaydi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
102-Savol: Sterilizatsiya test-indikatorlarini ishlatishdan maqsad nima?

Sterilizatsiya test-indikatorlarini ishlatishning asosiy maqsadi – sterilizatsiya jarayonining to‘g‘ri o‘tkazilganligini, samaradorligini va asbob-anjomlarning steril bo‘lganligini tasdiqlashdir. Bu indikatorlar sterilizatsiya jarayonida qo‘llaniladigan fizik, kimyoviy va biologik omillarni (masalan, harorat, bosim, vaqt va mikroorganizmlarning o‘limi) nazorat qilish imkonini beradi.

Test-indikatorlarni ishlatishdan asosiy maqsadlar:
1. Sterilizatsiya jarayonining sifatini nazorat qilish:
• Harorat, vaqt, bosim yoki kimyoviy moddalar konsentratsiyasi sterilizatsiya talablariga javob berishini aniqlash.
• Sterilizatsiya jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xatolarni aniqlash.
2. Mikroorganizmlarning yo‘q qilinganligini tasdiqlash:
• Patogen mikroorganizmlar, shu jumladan ularning sporalarini yo‘q qilishni nazorat qilish.
3. Sterilizatsiya uskunasining to‘g‘ri ishlashini tekshirish:
• Sterilizatsiya uskunasi (masalan, avtoklav, quruq issiqlik pechi)ning belgilangan parametrlar asosida ishlayotganini tasdiqlash.
4. Asbob-anjomlarning steril holatda ekanligiga ishonch hosil qilish:
• Asboblarni foydalanishdan oldin ularning steril holatda ekanligini aniqlash.
5. Gigiena va xavfsizlik talablariga rioya qilish:
• Tibbiyot muassasasining infektsiyalarni nazorat qilish bo‘yicha standartlariga rioya qilishni ta’minlash.

Test-indikatorlarning turlari va ularning vazifalari:
1. Fizik indikatorlar:
• Tavsif: Sterilizatsiya uskunasining ish faoliyatini kuzatish uchun ishlatiladi.
• Foydalanish: Harorat, bosim, vaqt kabi parametrlarni ko‘rsatadi.
• Misollar: Avtoklavdagi manometr yoki haroratni kuzatish qurilmalari.
• Maqsad: Sterilizatsiya uchun zarur bo‘lgan sharoitlarning yaratilganligini tasdiqlash.
2. Kimyoviy indikatorlar:
• Tavsif: Kimyoviy moddalarning ta’siri yoki sterilizatsiya sharoitlariga mosligini aniqlash uchun ishlatiladi.
• Foydalanish:
o Maxsus tasma yoki stik indikatorlar sterilizatsiya paketiga joylashtiriladi.
o Kimyoviy indikator rangi sterilizatsiya sharoitlariga bog‘liq ravishda o‘zgaradi.
• Misollar: Haroratga ta’sirchan kimyoviy indikatorlar.
• Maqsad: Harorat va vaqt parametrlari belgilangan standartlarga javob berayotganligini tasdiqlash.
3. Biologik indikatorlar:
• Tavsif: Sterilizatsiya jarayonida mikroorganizmlarning to‘liq yo‘q qilinganligini aniqlash.
• Foydalanish:
o Ichida qarshilik ko‘rsatuvchi mikroorganizmlar (masalan, Geobacillus stearothermophilus sporasi) joylashgan indikatorlar sterilizatsiya muhitiga qo‘yiladi.
o Keyinchalik bu mikroorganizmlar o‘sishi kuzatiladi (agar yo‘q qilingan bo‘lsa, sterilizatsiya muvaffaqiyatli bo‘lgan).
• Misollar: Biologik indikator flakonlari.
• Maqsad: Sterilizatsiya jarayoni mikroorganizmlarni to‘liq yo‘q qilganini tasdiqlash.

Sterilizatsiya test-indikatorlarining ahamiyati:
1. Sterilizatsiya xavfsizligini ta’minlash:
o Bemorlarga tibbiy yordam ko‘rsatishda steril asboblarning xavfsizligini kafolatlaydi.
2. Nosokomial infektsiyalarning oldini olish:
o Kasalxona ichida infektsiyalar tarqalishini kamaytiradi.
3. Uskuna nosozliklarini aniqlash:
o Sterilizatsiya uskunalari to‘g‘ri ishlamasligini erta aniqlash imkonini beradi.
4. Tibbiy standartlarga moslik:
o Sterilizatsiya jarayonining xalqaro va milliy tibbiy talab va standartlarga muvofiqligini ta’minlash.

Xulosa:
Sterilizatsiya test-indikatorlarini ishlatish sterilizatsiya jarayonining samaradorligini, tibbiy asboblarning steril holatini va bemor xavfsizligini ta’minlash uchun zarur. Bu indikatorlar sterilizatsiya jarayonidagi xatoliklarni aniqlash va nosokomial infektsiyalarning oldini olishda muhim rol o‘ynaydi. Har bir sterilizatsiya jarayonida indikatorlardan foydalanish gigiena va infektsiya nazorati standartlariga rioya qilishni kafolatlaydi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
101-Savol: Sterilizatsiya ishlari o`tkazish tamoyillari namadan iborat?

Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilish tamoyillari gigiena, xavfsizlik va samaradorlikni ta’minlashga qaratilgan. Bu tamoyillar sterilizatsiya jarayonining to‘g‘ri va sifatli amalga oshirilishini, shuningdek, infektsiyalarning oldini olishni kafolatlaydi.

Asosiy tamoyillar:
1. Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari:
• Sterilizatsiya samaradorligini ta’minlash uchun barcha tibbiy asboblar va materiallardan organik (qon, shilliq, yog‘) va noorganik (chang, yog‘) ifloslanishlarni olib tashlash.
• Tozalov bosqichlari:
o Dastlabki yuvish.
o Mexanik yoki kimyoviy tozalash.
o Suyuqlik bilan chayish va quritish.

2. Sterilizatsiya usulini to‘g‘ri tanlash:
• Asbob-anjomlarning materiali, funksiyasi va foydalanish maqsadiga qarab sterilizatsiya usuli tanlanadi.
o Metall asboblar uchun: avtoklavlash yoki quruq issiqlik.
o Plastmassa yoki optik asboblar uchun: etilen oksid yoki peroksid birikmalar.
o Suyuqliklar uchun: filtratsiya.

3. Sterilizatsiya vositalarini to‘g‘ri qo‘llash:
• Sterilizatsiya vositalari va uskunalarining ishlash qoidalariga qat’iy rioya qilish.
• Harorat, vaqt va boshqa parametrlarni nazorat qilish:
o Avtoklav: 120–135°C, 15–30 daqiqa.
o Quruq issiqlik: 160–180°C, 1–2 soat.

4. Qadoqlash va saqlash:
• Asbob-anjomlarni sterilizatsiyadan oldin steril qadoqlarga joylashtirish:
o Bir martalik steril paketlar yoki maxsus sterilizatsiya qoplari ishlatiladi.
• Maqsad: Sterilizatsiyadan keyin asboblarni ifloslanishdan himoya qilish.

5. Tekshiruv va nazorat:
• Sterilizatsiya jarayonining sifatini tekshirish uchun biologik, kimyoviy va fizik nazorat usullarini qo‘llash:
o Biologik nazorat: Sterilizatsiya samaradorligini aniqlash uchun mikroorganizmlar sporalarini ishlatish.
o Kimyoviy nazorat: Sterilizatsiya qoplarida maxsus indikatorlar orqali jarayonning to‘g‘ri amalga oshirilishini tekshirish.
o Fizik nazorat: Harorat, bosim va vaqt ko‘rsatkichlarini kuzatish.

6. Sterilizatsiyadan keyin asboblarni saqlash:
• Sterilizatsiya qilingan asboblarni maxsus steril joylarda saqlash.
• Qadoq buzilmaganligiga ishonch hosil qilish.

7. Sterilizatsiya qoidalariga rioya qilish:
• Sterilizatsiya ishlari tasdiqlangan protokollarga muvofiq amalga oshirilishi kerak.
• Tibbiy xodimlar sterilizatsiya jarayonining barcha bosqichlariga rioya qilishni ta’minlashi lozim.

Sterilizatsiya tamoyillarining ahamiyati:
1. Infektsiyalarni oldini olish: Patogen mikroorganizmlarni to‘liq yo‘q qilish orqali bemor va tibbiyot xodimlarini himoya qilish.
2. Tibbiy xizmat sifatini oshirish: Steril asboblar tibbiy amaliyot xavfsizligini ta’minlaydi.
3. Sog‘liqni saqlash standartlariga rioya qilish: Sterilizatsiya tamoyillariga qat’iy rioya qilish infektsiyalarning tarqalishining oldini oladi.

Xulosa:
Sterilizatsiya ishlari o‘tkazish tamoyillari gigiena, xavfsizlik va jarayon samaradorligini ta’minlashga qaratilgan. Sterilizatsiya oldi tozalashdan tortib nazorat va saqlashgacha bo‘lgan barcha bosqichlarda belgilangan qoidalarga rioya qilish tibbiyot amaliyotining muvaffaqiyati va bemor xavfsizligini ta’minlaydi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

Xulosa:
Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilish mikroorganizmlar va ularning sporalarini to‘liq yo‘q qilish uchun turli usullardan foydalanishni talab qiladi. Avtoklavlash eng samarali va keng tarqalgan usul bo‘lsa, kimyoviy va radiatsion usullar sezgir materiallar uchun qo‘llaniladi. To‘g‘ri sterilizatsiya usulini tanlash asboblarning materialiga va sterilizatsiya sharoitlariga mos ravishda amalga oshirilishi kerak.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
100-Savol: Tibbiy asbob-anjomlar qaysi usullarda sterilizatsiya qilinadi?

Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilishda qo‘llaniladigan usullar mikroorganizmlar, viruslar, zamburug‘lar va ularning sporalarini to‘liq yo‘q qilishni ta’minlaydi. Sterilizatsiya usuli tanlash asboblarning materialiga, ularning ishlatilishiga va sterilizatsiya jarayonining talablariga bog‘liq.

Sterilizatsiya usullari:
1. Issiqlik bilan sterilizatsiya FIZIK
Issiqlik mikroorganizmlarni yo‘q qilishda eng keng tarqalgan va samarali usullardan biridir.
• Nam issiqlik (avtoklavlash):
o Asboblarni yuqori harorat (120–135°C) va bosim ostida bug‘ bilan ishlov berish.
o Afzalliklari:
- Eng samarali usul, barcha mikroorganizmlar va ularning sporalarini yo‘q qiladi.
- Qisqa vaqt talab etadi (20–30 daqiqa).
o Qaysi asboblar uchun mos:
- Metall asboblar, jarrohlik anjomlari, latta va gazlama materiallari.
o Cheklovlari:
- Plastik yoki issiqlikka chidamsiz materiallar uchun mos emas.
• Quruq issiqlik:
o Quruq issiqlik pechlarida asboblarni 160–180°C haroratda sterilizatsiya qilish.
o Afzalliklari:
- Yog‘li materiallar yoki metall asboblar uchun mos.
o Cheklovlari:
- Uzoqroq vaqt talab etadi (1–2 soat).
Ionlashtiruvchi nurlar yordamida mikroorganizmlarni yo‘q qilish.
• Gamma-nurlanish:
o Yuqori energiyali gamma-nurlar yordamida.
o Afzalliklari:
- Sanoat sterilizatsiyasida keng qo‘llaniladi.
- Paketlangan bir martalik asboblar uchun mos.
o Cheklovlari:
- Faqat maxsus jihozlar va sharoitlarda amalga oshiriladi.
• Ultrabinafsha nurlanish (UV):
o Yuzalarni va havoni sterilizatsiya qilish.
o Afzalliklari:
- Havoni va ochiq sirtlarni zararsizlantirish uchun samarali.
o Cheklovlari:
- Materiallarga chuqur kirib bormaydi.

2. Kimyoviy sterilizatsiya
Kimyoviy moddalar yordamida asboblarni mikroorganizmlardan tozalash.
• Etilen oksid gazi:
o Past haroratda asboblarni gaz bilan ishlov berish.
o Afzalliklari:
- Issiqlikka chidamsiz materiallar (plastmassa, optik asboblar) uchun mos.
- To‘liq mikroorganizmlarni yo‘q qiladi.
o Cheklovlari:
- Sterilizatsiya va gazni ventilyatsiya qilish uzoq vaqt talab etadi.
• Formaldegid:
o Formaldegid bug‘i yoki eritmasi yordamida sterilizatsiya.
o Afzalliklari:
- Optik va issiqlikka sezgir materiallar uchun mos.
o Cheklovlari:
- Formaldegid toksik moddalar bo‘lgani uchun ehtiyot choralari talab etiladi.
• Peroksid birikmalar:
o Vodorod peroksid plazma sterilizatsiyasi.
o Afzalliklari:
- Tezkor usul (50–70 daqiqa).
- Plastik, optik va elektron asboblar uchun mos.
o Cheklovlari:
- Barcha materiallarga mos emas.
• Xlor asosli moddalar:
o Xlorli eritmalar bilan ishlov berish.
o Afzalliklari:
- Arzon va oson qo‘llaniladi.
o Cheklovlari:
- Metall asboblarda korroziya chaqirishi mumkin.

4. Mexanik sterilizatsiya
Suyuqliklar yoki gazlardan mikroorganizmlarni olib tashlash.
• Filtratsiya:
o Suyuqlik va gazlarni maxsus filtrlar orqali o‘tkazib, mikroorganizmlarni ushlab qolish.
o Afzalliklari:
- Suyuqliklar (infuzion eritmalar) va havoni tozalashda ishlatiladi.
o Cheklovlari:
- Faqat suyuqlik yoki gazlar uchun mos.

5. Kombinatsiyalangan usullar
• Issiqlik va kimyoviy moddalarni birgalikda qo‘llash.
• Masalan, past haroratli formaldegid bug‘ sterilizatsiyasi.
• Barcha usullarni bir vaqtda qo’llash

Sterilizatsiya usulini tanlashda hisobga olinadigan omillar:
1. Asbob materiali:
o Metall, plastmassa, optik asboblar va boshqalar.
2. Asbobning ishlatilish maqsadi:
o Jarrohlik, diagnostika yoki laboratoriya uskunalari.
3. Sterilizatsiya jarayonining talablari:
o Tezkorlik, samaradorlik va xavfsizlik.
4. Sterilizatsiya uskunalarining mavjudligi:
o Avtoklav, quruq issiqlik pechi yoki kimyoviy vositalar.

#hamshiralik #ikkinchi
99-Savol: Tibbiyotda etika va deontoligiya tushunchasiga ta`rif bering.

1. Tibbiy etika:
Tibbiy etika – bu tibbiyot xodimlarining kasbiy faoliyatida axloqiy tamoyillar, qoidalar va qadriyatlarni o‘rganadigan fan. U tibbiy amaliyot davomida bemor va tibbiyot xodimlari o‘rtasidagi munosabatlarni axloqiy asosda tartibga soladi.
Tibbiy etikaga oid asosiy tamoyillar:
1. Bemor manfaatlari ustuvorligi:
o Tibbiyot xodimi o‘z faoliyatida bemorning sog‘lig‘i va farovonligini birinchi o‘ringa qo‘yishi kerak.
2. Adolat:
o Tibbiy xizmat ko‘rsatishda barcha bemorlar tenglik tamoyiliga rioya qilinishi.
3. Zarar yetkazmaslik (non-maleficence):
o Tibbiyot xodimi o‘z harakati yoki qaror bilan bemorga zarar yetkazmasligi kerak.
4. Xayrixohlik (beneficence):
o Bemorning holatini yaxshilash va davolash jarayonida g‘amxo‘rlik ko‘rsatish.
5. Maxfiylik:
o Bemorning shaxsiy ma’lumotlarini saqlash va begonalarga oshkor qilmaslik.
6. Avtonomiya:
o Bemorning o‘z tanlovi va qarorlariga hurmat bilan qarash.

2. Tibbiy deontologiya:
Tibbiy deontologiya – bu tibbiyot xodimlarining o‘z kasbiy vazifalarini bajarish davomida axloqiy va huquqiy majburiyatlari haqida fan. Deontologiya "deon" (yunoncha "majburiyat") so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, tibbiyot xodimining bemor va jamiyat oldidagi kasbiy burchini belgilaydi.
Tibbiy deontologiyaning asosiy tamoyillari:
1. Bemorga nisbatan hurmat:
o Bemorni inson sifatida hurmat qilish va unga e’tibor ko‘rsatish.
2. Axborot yetkazish:
o Bemorni uning holati va davolash jarayonlari haqida to‘liq va tushunarli ma’lumot bilan ta’minlash.
3. Mas’uliyat:
o Har bir tibbiy harakat uchun javobgarlikni o‘z zimmasiga olish.
4. Boshqa mutaxassislar bilan hamkorlik:
o Tibbiyotning boshqa soha vakillari bilan muloqot va hamkorlik qilish orqali bemorga sifatli yordam ko‘rsatish.
5. Ishbilarmonlik:
o Tibbiy jarayonlar davomida o‘zini odobli va professional tutish.

Etika va deontologiya o‘rtasidagi farq:
Tibbiy etika
Axloqiy tamoyillar va qadriyatlarni o‘rganadi.
Umumiy tibbiy axloqiy me’yorlarga asoslanadi.
Bemor va jamiyat oldidagi axloqiy mas’uliyatga qaratilgan.

Tibbiy deontologiya
Kasbiy burch va majburiyatlarni belgilaydi.
Kasbga oid aniq qoidalar va qoidalarga asoslanadi
Tibbiyot xodimining o‘z burchini bajarishiga qaratilgan

Tibbiy etika va deontologiyaning amaliy ahamiyati:
1. Bemor bilan muloqotni yaxshilash:
o Tibbiy etika va deontologiya tamoyillariga rioya qilish bemor va tibbiyot xodimi o‘rtasidagi ishonchni kuchaytiradi.
2. Tibbiyotda sifatli xizmat ko‘rsatish:
o Etika va deontologik qoidalarga rioya qilish orqali tibbiy xizmatning samaradorligi oshadi.
3. Kasb ma’suliyatini oshirish:
o Tibbiyot xodimlari o‘z kasbiy vazifalarini bajarishda yuqori darajada mas’uliyatni his qiladi.
4. Huquqiy muammolarni kamaytirish:
o Etika va deontologiya qoidalariga amal qilish qonuniy muammolarning oldini olishga yordam beradi.

Xulosa:
Tibbiy etika – bu tibbiyot xodimlarining axloqiy tamoyillari, tibbiy deontologiya esa ularning kasbiy burch va majburiyatlari bilan bog‘liq qoidalarni o‘rganadi. Ikkisi ham tibbiyot xodimlarining faoliyatini insonparvarlik, adolat va mas’uliyat tamoyillari asosida olib borishga yordam beradi. Bu tamoyillarga rioya qilish tibbiy yordamning sifatini va bemorlarning sog‘lig‘ini yaxshilashga xizmat qiladi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
98-Savol: Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilishdan maqsad nima?

Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilishning asosiy maqsadi – patogen mikroorganizmlar (bakteriyalar, viruslar, zamburug‘lar va ularning sporalarini), shuningdek, infeksiyalarning tarqalishiga sabab bo‘ladigan boshqa mikroblarni to‘liq yo‘q qilish orqali asboblarni xavfsiz holatga keltirishdir.

Sterilizatsiya qilishning asosiy maqsadlari:
1. Infektsiyalar tarqalishining oldini olish:
o Bemorlarga tibbiy yordam ko‘rsatish jarayonida asbob-anjomlardan yuqadigan infeksiyalarni bartaraf etish.
o Nosokomial (kasalxona ichidagi) infektsiyalar xavfini kamaytirish.
2. Bemor xavfsizligini ta’minlash:
o Jarrohlik yoki boshqa tibbiy muolajalar davomida asboblar orqali mikroorganizmlarning yuqishini oldini olish.
o Steril asboblar bilan ishlash bemor uchun xavfsiz muhit yaratadi.
3. Tibbiyot xodimlarini himoya qilish:
o Tibbiy asboblarni ishlatish yoki qayta ishlash jarayonida mikroorganizmlarning tibbiyot xodimlariga yuqishini oldini olish.
4. Tibbiy xizmat sifatini yaxshilash:
o To‘g‘ri sterilizatsiya qilingan asboblar yuqori sifatli tibbiy xizmatni ta’minlaydi.
o Tibbiyot muassasasi gigiena va sanitariya me’yorlariga rioya qiladi.
5. Kasalliklarning global tarqalishini cheklash:
o Sterilizatsiya kasalliklarni boshqa hudud yoki muassasalarga tarqalishiga to‘sqinlik qiladi.

Sterilizatsiyaning asosiy tamoyillari:
• Mikroorganizm va sporalarni yo‘q qilish: Sterilizatsiya nafaqat oddiy bakteriyalarni, balki ularning qarshilik ko‘rsatuvchi shakllari (spora)ni ham to‘liq yo‘q qilishni ta’minlaydi.
• Jarayonning to‘liq bajarilishi: Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari to‘liq amalga oshirilgandan keyin sterilizatsiya jarayoni boshlanadi.
• Asboblarning xavfsizligi: Sterilizatsiya usullari asboblarning funksionalligiga zarar yetkazmasligi kerak.

Sterilizatsiya usullari:
1. Issiqlik bilan sterilizatsiya:
o Avtoklav yordamida (nam issiq bug‘).
o Quruq issiqlik pechlari yordamida.
2. Kimyoviy sterilizatsiya:
o Kimyoviy moddalardan (masalan, formaldegid yoki etilen oksid) foydalanish.
3. Radiatsion sterilizatsiya:
o Ionlashtiruvchi nurlanish yordamida mikroblarni yo‘q qilish.
4. Filtratsiya orqali sterilizatsiya:
o Suyuqliklar yoki havodan mikroorganizmlarni mexanik usulda olib tashlash.

Sterilizatsiyaning muhimligi:
1. Jarrohlik va invaziv muolajalar: Steril asboblar orqali bemorning organizmiga begona mikroorganizmlar tushishining oldini olish.
2. Diagnostik muolajalar: Diagnostika uchun ishlatiladigan asboblar orqali infeksiyani yuqish ehtimolini bartaraf etish.
3. Davolash jarayonlari: Tibbiy davolash vositalari yoki vositalarni ishlatishda xavfsizlikni ta’minlash.

Xulosa:
Tibbiy asbob-anjomlarni sterilizatsiya qilishning maqsadi – bemor va tibbiyot xodimlari salomatligini himoya qilish, infektsiyalarni oldini olish va yuqori sifatli tibbiy xizmatni ta’minlashdir. Sterilizatsiya – bu sog‘liqni saqlash tizimidagi xavfsizlik va gigienaning asosiy tarkibiy qismi. To‘g‘ri bajarilgan sterilizatsiya jarayoni tibbiyot amaliyotlarining samaradorligini va ishonchliligini oshiradi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida

#hamshiralik #ikkinchi
97-Savol: Sterizatsiya oldi tozalov ishlarini o`tkazishdan maqsad nima?

Sterilizatsiya oldi tozalov ishlarining asosiy maqsadi tibbiy asbob-uskunalarning sirtidan organik va noorganik ifloslanishlarni (qon, shilliq, biologik materiallar va boshqa ifloslantiruvchi moddalar) tozalash va ularni sterilizatsiya uchun tayyorlashdir. Bu jarayon sterilizatsiyaning samaradorligini oshiradi va infektsiyalar tarqalishini oldini oladi.

Sterilizatsiya oldi tozalovning asosiy maqsadlari:
1. Tibbiy asboblarni tozalash:
o Asboblarning sirtidan qon, shilliq qavat qoldiqlari, yog‘, oqsil va boshqa moddalarni olib tashlash.
o Bu moddalar sterilizatsiya jarayoniga to‘sqinlik qilishi yoki uni samaradorligini pasaytirishi mumkin.
2. Infektsiyalarning oldini olish:
o Infektsion agentlarning, ayniqsa, qon orqali yuqadigan viruslar (masalan, OIV, gepatit B va C) ning tarqalish xavfini kamaytirish.
o Tibbiy muassasalar ichidagi nosokomial (kasalxona ichidagi) infektsiyalarni bartaraf etish.
3. Sterilizatsiya samaradorligini ta’minlash:
o Asboblarni tozalash orqali sterilizatsiya vositalari (issiqlik, kimyoviy moddalar yoki bug‘)ning sirtga to‘liq ta’sir qilishini ta’minlash.
o Biologik materiallar sterilizatsiya jarayoniga qarshilik ko‘rsatishi mumkinligi sababli, ularni oldindan olib tashlash.
4. Asboblarning foydalanishga yaroqliligini saqlash:
o Asboblarning korroziyasi, yaroqsiz holga kelishi yoki shikastlanishining oldini olish.
o Tozalash jarayonida asboblarni mexanik zararlanishlardan himoya qilish.
5. Sog‘liqni saqlash standartlariga rioya qilish:
o Sterilizatsiya oldi tozalash jarayonlari tibbiy va gigiena standartlariga muvofiq bajarilishini ta’minlash.

Sterilizatsiya oldi tozalash jarayonining asosiy bosqichlari:
1. Asboblarni dastlabki tozalash:
o Ishlatilgan asboblar darhol namlanadi yoki ifloslanishlar yuviladi.
o Bu qoldiqlarni qurib qolishining oldini oladi.
2. Mexanik va kimyoviy tozalash:
o Mexanik vositalar (cho‘tka, maxsus yuvish qurilmalari) yordamida ifloslanishlarni olib tashlash.
o Kimyoviy moddalar (detergentlar va fermentli vositalar) yordamida asboblarni chuqur tozalash.
3. Chayish va quritish:
o Tozalangan asboblarni yaxshi yuvib, kimyoviy moddalar qoldiqlarini olib tashlash.
o Quritish orqali asboblarni sterilizatsiya uchun tayyorlash.

Sterilizatsiya oldi tozalovning ahamiyati:
• Infektsiya nazorati: Tibbiy asbob-uskunalardan kasalxona ichida kasallik tarqalish xavfini kamaytiradi.
• Sterilizatsiya sifatini ta’minlash: Toza asboblar sterilizatsiyadan samarali o‘tadi.
• Tibbiy yordam sifatini oshirish: Bemorlarga xavfsiz muolajalarni ta’minlaydi.

Xulosa:
Sterilizatsiya oldi tozalov ishlari sterilizatsiyaning ajralmas qismi bo‘lib, u tibbiy asboblarning tozaligini va sterilizatsiya jarayonining samaradorligini ta’minlashga qaratilgan. Bu nafaqat bemorlarning xavfsizligini, balki tibbiyot xodimlarining sog‘lig‘ini himoya qilish uchun ham muhim hisoblanadi.

yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanalida