Марсел Пруст
Муҳтарама де Брейв хонимнинг сўққабошликдаги аянчли ҳаёти I
Франсуаза де Брейв хоним ўша оқшомда узоқ вақт тараддудланиб, жаноби олиялари Элизабет д’А…нинг балига бориш ё операга, ё бўлмаса Ливрей комедиясига ташриф буюришни билмай боши қотди. У дўстлариникида тушлик қилгани борганида меҳмонлар дастурхондан турганига аллақачон бир соатдан ошганди. Хоним, албатта бир қарорга келиши керак эди. У билан бирга кетиши керак бўлган дугонаси Женевьева жаноби олиялари д’А…нинг балига бориш учун уни қистаётганди, Брейв хоним эса, иккиланиб, ўзи ҳам билмаган ҳолда, ё шу имкониятлардан бирини, ёки учинчиси – уйга бориб тошдек қотиб ухлашни афзал кўрарди. Унга каретаси келгани ҳақида хабар беришди. У ҳали ҳам бирор қарор қабул қилмаганди.
— Тўғриси, сен одамшаванда эмассан, — деди Женевьева, — ахир, у ерда Резке қўшиқ айтиши мумкинлигини тасаввур қилаяпсанми, бу қандай ажойиб эканлиги менга ҳозирданоқ завқ бермоқда. Борсанг нима қилади, худди жаноби олиялари Элизабет хонимникига ташрифинг сен учун муҳим оқибатларга олиб келадигандек ўйланасан. Қолаверса, бу йил сен унинг бирорта зиёфатида бўлмадинг, хоним билан яқин муносабатларингизни инобатга олсак, бормаслигинг унчалик ҳам одобдан бўлмайди.
Тўрт йил олдин уни йигирма ёшида бева қолдириб кетган эрининг ўлимидан сўнг, Франсуаза Женевьевасиз деярли ҳеч бир иш қилмасди ва нимадир қилса, албатта у билан маслаҳатлашарди. Шу боис бу гал дугонасининг раъйига ортиқ қаршилик кўрсатмади ҳамда Париж жамиятидаги энг орзуманд аёллардан бирининг ҳузуридан жуда кам баҳра олганларидан хафа бўлган уй эгалари ва меҳмонлар билан хайрлашиб, хизматкорига буюрди:
— Жаноби олиялари д’А… хонимникига борамиз!
II
Жаноби олиялариникида аксига олиб кеча жуда зерикарли ўтди. Брейв хоним Женевьевадан сўради:
— Сени буфетга кузатиб қўйган йигит ким эди?
— Бу жаноб де Лалеанд, мен уни умуман яхши танимайман. Хоҳласанг, сени у билан таништиришим мумкин? У мендан шуни сўради, мен унга аниқ жавоб айтмадим; у жуда арзимас ва зерикарли бир одам, сени чиройингни кўриб маҳлиё бўлиб қолган, шу боис сендан узоқлашолмаяпти.
— Йўқ, ундай бўлса ҳожати йўқ! — деди Франсуаза. — Тўғри айтасан, у хунук ва қўпол одамлиги шундоқ сезилиб турибди, чиройли кўзларини айтмаганда албатта.
— Рост, — тасдиқлади Женевьева. — Қолаверса, сен у билан танишмоқчи бўлсанг, исталган вақтда учратишинг мумкин бўлган бир кимса, айтиб қўйишим керакки, бу сенга ноқулайлик туғдириши ҳам ҳеч гап эмас.
У ҳазиллашиб яна қўшимча қилди: — Хўш, агар сен ҳозир у билан дўстлашмоқчи бўлсанг, ажойиб имкониятни қўлдан бой беряпсан.
— Ҳа, ажойиб имконият, — деди Франсуаза, аллақачон бошқа нарса ҳақида ўйлаётиб.
— Охир-оқибат, — дея қўшимча қилди Женевьева виждон азобига тушиб, чунки у хиёнаткорона ҳаракатлари билан ҳеч қандай сабабсиз ўша йигитни завқдан маҳрум қилганини ўйларкан, — бу мавсумнинг охирги оқшомларидан бири. Бу танишув жиддий нарса эмас, агар сен рози бўлсанг, мен сенга уни таништиришим мумкин.
— Хўп, мен розиман. Агар у яна бу ерга келса, мени у билан таништир.
Бироқ у келмади. Йигит залнинг қарама-қарши томонида эди.
— Кетиш вақтимиз бўлди, — деди Женевьева бир муддат шундай ўтирганларидан сўнг.
— Яна бироз қолайлик, — сўради Франсуаза.
У инжиқликдан ва яна ҳам кўпроқ, хушчақчақликдан ўзини кўз-кўз қилиш учун ўша йигитга, уни жуда чиройли деб ҳисоблаган ошиққа, ўзи ҳам билмаган ҳолда, эҳтимол, ҳаддан ташқари кўп тикила бошлади. Хоним ундан нигоҳини олиб қочар, сўнг яна Лалеандга тикиларди. Унга боқаркан, нима учунлигини билмасдан, ўзини меҳрибон кўрсатишга ҳаракат қиларди; бу шунчаки, хушнудлик учунмиди, ё ўз-ўзидан қониққан манманликдан ва умуман бефойда нарсалардан олинадиган қизиқишдан роҳатланиш эдими; бу худди севгилиси ҳеч қачон кўрмайдиган ошиқнинг дарахт пўстлоғига исмларини ўйиб ёзишга ёки денгизга шиша улоқтиришга ружу қўйган завқланишдек бир нимарса эди эҳтимол.
Рус тилидан Шерзод Комил Халил таржимаси
(Давоми бор)
@Sherzodkomilkhalil
