Suriya: manfaatlar to'qnashgan maydon
Maʼlumki, Suriyada Asadlar oilasining uzoq yillik hokimiyatini qulashi nafaqat mamlakatda balki Yaqin Sharq mintaqasida ham yangi beqarorlik oʻchogʻini vujudga keltirishi mumkin. Bu esa oʻz navbatida, muntazam manfaatlar toʻqnashgan mintaqa boʻlgan Yaqin Sharqda geosiyosiy raqobatni qayta avj oldirdi.
Suriyada Hay'at Tahrir ash-Shomni hokimiyatni egallashiga yordam bergan Turkiya va murakkab vaziyatdan foydalanishga urinayotgan Isroil sobiq hukumatga taʼsiri eng kuchli davlatlar Eron va Rossiya oʻrnini egallashi kutilmoqda. Vaholanki, Suriyaga Asad boshqaruvi qulagandan keyingi ilk xorijiy tashrif Qatar amiri tomonidan amalga oshirildi. Demak, bu raqobatga boshqa "oʻyinchilar" ham qoʻshilishi ehtimoli katta. Turkiya Asad hokimiyati qulaganidan soʻng, darhol Damashqdagi elchixonasini qayta ochgan va HTShga Suriyada yangi tartibni shakllantirishda yordam taklif qilgan edi. Darhaqiqat, Anqara yuqorida keltirilgan harakatlari orqali ilk qadamlarni tashlagan boʻlsa-da, Qatar amiri Tamim bin Hamad Ol Soniyni tashrif bilan kelganda Suriyaning oʻtish davri Prezidenti Joʻloniyning shaxsan oʻzi aeroportda qarshi oldi.
Anqara esa Suriyaning shimoli-sharqidagi AQSh tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan kurdlar Turkiyadagi kurd ayirmachilarining tarafdorlari deb hisoblaydi va Erdog'an ularga HTShni har qanday shaklda ko'mak berishiga qarshi chiqdi. Ayni paytda Isroil Suriyadagi hokimiyat bo'shlig'idan foydalanib, hududiy va xavfsizlik ambitsiyalarini ilgari surdi. U strategik Joʼlon tepaliklarining Suriya qismiga quruqlikdan bostirib kirdi va butun mamlakat boʻylab Suriyaning harbiy obyektlarini ommaviy bombardimon qildi. Isroil tashqi ishlar vazirining ta'kidlashicha, o'q-dori omborlari, qiruvchi samolyotlar, raketalar va kimyoviy qurollarni saqlash joylarini o'z ichiga olgan ushbu aktivlarni yo'q qilish yahudiy davlatiga tahdid solishi mumkin bo'lgan "ekstremistlar qo'liga" tushmasligini ta'minlash uchun zarur bo’lgan. Turkiya Isroilning Suriya va ishg’ol qilingan Joʼlon tepaliklarida so’nggi paytlarda amalga oshirgan harakatlarini bosqinchilik sifatida baholaydi. Isroilning harakatlarini arab davlatlari ham qoralab, Suriya suvereniteti va hududiy yaxlitligini hurmat qilishini talab qilmoqda. Isroil islomiy guruhning hokimiyat tepasiga kelishi va Suriyaning islomiy davlatga aylanishidan xavotirda. HTSh rahbari Ahmad ash-Sharaa (Abu Muhammad al-Joʻlaniy) Isroil bilan ziddiyatni istamasligini bildirgan, u hech qanday guruhning Suriyadan Isroilga hujum qilish uchun foydalanishiga yo'l qo'ymaslikka va'da berdi.
Asad rejimining kutilmagan halokati hozir Tehronda o'zining mintaqaviy strategiyasining qayta ko’rib chiqish va uning Suriyadagi yangi hokimiyatning roli haqida izlanishga sabab bo'lmoqda. Zero, Asad hukumatining qulashi Eron “qarshilik o’qi”ning quruqlik yo’llarini yopib qo’ydi.
2024-yil dekabr oyida HTSh Ahmad ash-Shara boshchiligida o'tish davri hukumatini tayinladi. HTSh 2025-yilning 1-martiga yangi hukumat tayinlanishini oldinroq xabar qilgan edi. HTSh va unga aloqador guruhlar Asad hukumat kuchlari safiga chaqirilganlar uchun amnistiya e'lon qildi, Suriya parlamentini (Asadning BAAS partiyasi hukmronlik qiladigan) tarqatib yubordi, Ahmad ash-Shara barcha nodavlat qurolli guruhlarni qurolsizlantirish va tarqatib yuborishni maʼlum qildi. Shunday bo’lsada Suriya muxolifati birlashgani yo‘q, mamlakat bo‘linganligicha qolmoqda. HTSh va Suriya Milliy Armiyasi 2024-yil dekabrida Suriya Demokratik Kuchlaridan hududni tortib olgan boʻlsada, Rossiya harbiy bazalari Suriyaning qirgʻoqboʻyi hududlarida, Isroil kuchlari Suriya janubida, AQSh kuchlari esa Suriya shimoli-sharqida qolmoqda.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram
Maʼlumki, Suriyada Asadlar oilasining uzoq yillik hokimiyatini qulashi nafaqat mamlakatda balki Yaqin Sharq mintaqasida ham yangi beqarorlik oʻchogʻini vujudga keltirishi mumkin. Bu esa oʻz navbatida, muntazam manfaatlar toʻqnashgan mintaqa boʻlgan Yaqin Sharqda geosiyosiy raqobatni qayta avj oldirdi.
Suriyada Hay'at Tahrir ash-Shomni hokimiyatni egallashiga yordam bergan Turkiya va murakkab vaziyatdan foydalanishga urinayotgan Isroil sobiq hukumatga taʼsiri eng kuchli davlatlar Eron va Rossiya oʻrnini egallashi kutilmoqda. Vaholanki, Suriyaga Asad boshqaruvi qulagandan keyingi ilk xorijiy tashrif Qatar amiri tomonidan amalga oshirildi. Demak, bu raqobatga boshqa "oʻyinchilar" ham qoʻshilishi ehtimoli katta. Turkiya Asad hokimiyati qulaganidan soʻng, darhol Damashqdagi elchixonasini qayta ochgan va HTShga Suriyada yangi tartibni shakllantirishda yordam taklif qilgan edi. Darhaqiqat, Anqara yuqorida keltirilgan harakatlari orqali ilk qadamlarni tashlagan boʻlsa-da, Qatar amiri Tamim bin Hamad Ol Soniyni tashrif bilan kelganda Suriyaning oʻtish davri Prezidenti Joʻloniyning shaxsan oʻzi aeroportda qarshi oldi.
Anqara esa Suriyaning shimoli-sharqidagi AQSh tomonidan qo'llab-quvvatlanadigan kurdlar Turkiyadagi kurd ayirmachilarining tarafdorlari deb hisoblaydi va Erdog'an ularga HTShni har qanday shaklda ko'mak berishiga qarshi chiqdi. Ayni paytda Isroil Suriyadagi hokimiyat bo'shlig'idan foydalanib, hududiy va xavfsizlik ambitsiyalarini ilgari surdi. U strategik Joʼlon tepaliklarining Suriya qismiga quruqlikdan bostirib kirdi va butun mamlakat boʻylab Suriyaning harbiy obyektlarini ommaviy bombardimon qildi. Isroil tashqi ishlar vazirining ta'kidlashicha, o'q-dori omborlari, qiruvchi samolyotlar, raketalar va kimyoviy qurollarni saqlash joylarini o'z ichiga olgan ushbu aktivlarni yo'q qilish yahudiy davlatiga tahdid solishi mumkin bo'lgan "ekstremistlar qo'liga" tushmasligini ta'minlash uchun zarur bo’lgan. Turkiya Isroilning Suriya va ishg’ol qilingan Joʼlon tepaliklarida so’nggi paytlarda amalga oshirgan harakatlarini bosqinchilik sifatida baholaydi. Isroilning harakatlarini arab davlatlari ham qoralab, Suriya suvereniteti va hududiy yaxlitligini hurmat qilishini talab qilmoqda. Isroil islomiy guruhning hokimiyat tepasiga kelishi va Suriyaning islomiy davlatga aylanishidan xavotirda. HTSh rahbari Ahmad ash-Sharaa (Abu Muhammad al-Joʻlaniy) Isroil bilan ziddiyatni istamasligini bildirgan, u hech qanday guruhning Suriyadan Isroilga hujum qilish uchun foydalanishiga yo'l qo'ymaslikka va'da berdi.
Asad rejimining kutilmagan halokati hozir Tehronda o'zining mintaqaviy strategiyasining qayta ko’rib chiqish va uning Suriyadagi yangi hokimiyatning roli haqida izlanishga sabab bo'lmoqda. Zero, Asad hukumatining qulashi Eron “qarshilik o’qi”ning quruqlik yo’llarini yopib qo’ydi.
2024-yil dekabr oyida HTSh Ahmad ash-Shara boshchiligida o'tish davri hukumatini tayinladi. HTSh 2025-yilning 1-martiga yangi hukumat tayinlanishini oldinroq xabar qilgan edi. HTSh va unga aloqador guruhlar Asad hukumat kuchlari safiga chaqirilganlar uchun amnistiya e'lon qildi, Suriya parlamentini (Asadning BAAS partiyasi hukmronlik qiladigan) tarqatib yubordi, Ahmad ash-Shara barcha nodavlat qurolli guruhlarni qurolsizlantirish va tarqatib yuborishni maʼlum qildi. Shunday bo’lsada Suriya muxolifati birlashgani yo‘q, mamlakat bo‘linganligicha qolmoqda. HTSh va Suriya Milliy Armiyasi 2024-yil dekabrida Suriya Demokratik Kuchlaridan hududni tortib olgan boʻlsada, Rossiya harbiy bazalari Suriyaning qirgʻoqboʻyi hududlarida, Isroil kuchlari Suriya janubida, AQSh kuchlari esa Suriya shimoli-sharqida qolmoqda.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook
📱Instagram 📱Telegram