Lingvist Iroda Azimova


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Linguistics


Til va til ta'limiga oid turli masalalar

Related channels  |  Similar channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Linguistics
Statistics
Posts filter


Forward from: Ibrat Farzandlari
Assalomu alaykum, tahlil uchun rahmat. Postni haqiqatan ham noto'g'ri talqin qilinishi mumkin ekanligini hisobga olib o'chirdik. Aslida biz hech qanday kamsituvchi fikr yoki mulohaza emas, shunchaki til o'rganishga urg'u bermoqchi edik. Biz Abduqodirning o'zbek tilida gapirganidan xursandmiz. Aksincha, undan hamkasblari o'rtasida o'zbek tilini o'rganmoqchi bo'lganlarga ham yordam bera olamiz.

Marhamat, Sizlar ham ingliz tilida so'zlashuvchi do'stlariningizga jo'natishingiz mumkin:

👉https://youtu.be/Vuvlskrg1Bk?si=aPQ0xdE-wPDozbJi


Yana reklama haqida

Hozir instagramda ko‘zim tushdi. Abduqodir Husanovning rasmi bilan "Ibrat farzandlari" loyihasi reklama chiqaribdi. Matn: ingliz tili qanchalik tez kerak bo‘lib qolishini bilmay qolasiz. Shunday ekan, "Ibrat farzandlari" bilan ingliz tilini o‘rganishni hoziroq boshlang".

Psixolingvist sifatida xulosam: bu omadsiz/muvaffaqiyaysiz, hatto noadekvat reklama. Nima uchun?
1. Abduqodir Husanovning Angliyada o‘zbekcha intervyu berishiga salbiy munosabat implitsit ifodalangan. Loyiha mualliflari, garchi bu reklama intervyudan oldin tayyorlanganini aytganlar. Ammo bu mohiyatni o‘zgartirmaydi. Baribir, Abduqodirni ingliz tilini bilmaydi va bu uning nuqsonli jihati degan implitsit ifoda, yaʼni tagmaʼno bor.
2. Abduqodir Husanov o‘z sohasida shu darajada muvaffaqiyatga erishganki, uning professionalizmi inglizlar uchun uning ingliz tilini bilishidan muhimroq. Abduqodirning Angliya premyer ligasidagi eng kuchli komandaga taklif qilinishi o‘z sohasining yaxshi mutaxassisi bo‘lish til bilishdan muhimroq degan xulosani beradi. Shuning uchun bu vaziyatdan til kurslari reklamasi uchun foydalanish mantiqsizlikdir. Ko‘proq antireklamaga o‘xshab qolgan.
3. Bu reklama menga taxminan o‘n yillar oldin Jo‘rabek Jo‘rayevning rus televideniyesidagi ko‘rsatuvda chiqib, o‘zbekcha gapirganini muhokama qilib, uyat, ota-onasi rus tilini o‘rgatmagan ekan degan ayrim "ziyoli" larimizning gapini eslatdi.
Bu bizdagi bir yarim asrlik mustamlaka natijasida shakllangan o‘z millati, tilidan uyalish, o‘zini nuqsonli his qilish bilan bog‘liq.

Xulosa sifatida, bo‘ldi-da endi... Biz ingliz tilini bilishimizdan emas, ona tilimizda shunday yuksak minbarlarda gapirayotganimizdan g‘ururlanaylik!

@psixolingvist

1.9k 0 43 21 131

#uyqusizlik

Tushlar haqida

Tush har doim ham bo‘lmasa-da, ayrim paytlarda bashoratgo‘y bo‘ladi.

Shaxsan o‘zim ko‘rgan va hayratda qolgan ikkita tushni aytib bermoqchiman.
Birinchisi magistraturaning 2-kursida o‘zim o‘qigan, ishlagan maktabga ishga qaytmoqchi bo‘lib, ertasiga borishni rejalashtirgan kunim ko‘rganman. Unda o‘quv ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari "Hozir ona tili va adabiyotdan soat yo‘q. Lekin tarixdan soat bor", deganlar. Albatta, tush-da bu, deb eʼtibor qilmay, maktabga borib o‘sha zavuchga uchrashganman. Zavuch tushimda aytgan gapini aynan takrorlagan. Shunchaki qaysidir boshqa fan ham emas, aynan tarixdan dars bor deb aytganlar.

Ikkinchisi, 2016 yili aprelda ko‘rganman. Unda rahmatli ustozim Aziz Jo‘rayev kirganlar. U vaqtda ular vafot etganlariga bir yarim-ikki yil bo‘lib qolgandi. Tushimda ularni tirik ko‘rib rosa quvonganman. Qayerda ishlayapsiz, deb so‘rasam, pedinstitutda, Munavvaralarning kafedrasida deganlar. Bu tush ustozimni ko‘rganim bilan ahamiyatli bo‘lgan, uni telefon qaydnomasiga o‘sha kuniyoq yozib qo‘yganman.
O‘shandan bir-bir yarim oy o‘tib, men xayolimga ham keltirmagan ishga meni chaqirishgan. Avvaliga rozilik bermaganman. Biroq otam tengi ikki masʼul kishining taklifini rad etish ham odobsizlik bo‘lib tuyulgani uchun qabul qilganman. Shu bilan meni yangi ochilgan universitetning O‘zbek tilini o‘qitish metodikasi kafedrasiga mudir qilib tayinlashgan. Yangi universitet O‘zMU, TDPU dagi O‘zbek filologiyasi va O‘zbek tili va adabiyoti fakultetlari negizida tashkil qilingan edi.
Ishni boshlaganimdan bir necha kun o‘tib, ustozimni ko‘rgan tushimni eslaganman va hayratda qolganman. Chunki men mudir qilib tayinlangan kafedra aynan ustozim tushimda ishlayapman deb aytgan kafedra edi.

Bu holatlar menga axborot, maʼlumotning biz hali o‘rganib ulgurmagan tarqalish usullari mavjudligiga dalil deb o‘ylayman.
Sizda ham shunday tushlar bo‘lganmi?

@psixolingvist


#takror

Ikki yil avval yozilgan post:

Ancha avval qizim "Oyi, odam nega o‘ylay oladi?" deb so‘ragandi. Men "Miya shunaqa, o‘ylash uchun yaratilgan" degandim mujmal qilib. O‘shanda qizim "yo‘q, odam xursand bo‘lish uchun o‘ylay oladi", degandi.

O‘shanda ham bu xulosaning, 5-6 yoshli bola tafakkuri bilan qilingan xulosaning haqligiga tan bergandim.
Aslida ham o‘ylash, o‘ylay olish, ne baxt! Yaqinda doktorant qizlar bilan gaplashib qolganimizda "qarindoshlarnikiga, yig‘inlarga borsam, ilmiy ishimni sog‘inib qolaman" degan iqrorni eshitgandim. O‘zimda ham shunaqa edi. Hozir ham mayda-chuyda gap-so‘zlar dilimni xira qilganda qanday yaxshiyey, fikrlash imkoniyati bor, birovning "dedi-dedi"sini emas, muhimroq narsalarni tafakkur qilish imkoniyati bor deb ko‘nglim yorishib ketadi.
Yaxshiyam fikrlovchi mavjudot qilib yaratilganmiz. Bu ne'matning shukrini qilish payidan bo‘lishimiz kerak.

@psixolingvist

1.6k 1 15 3 103

Forward from: Madina Zarif
​​ЭСКИДАН ҚОЛГАН ҚАЛАМ
- Қани ўғлуш, дафтарни олиб бир ёзингчи, дедим телефонида бир нарсалар титкилаб ўтирган ўғлимга.
- Мамаа, янами, мен ёзишни ёмон кўраман. Бу мантиқсиз!
- Ээ, нимаси мантиқсиз экан?
- Мана, биз ҳозир компьютерлар билан ишлаймиз, ёзамиз. Қани қачон ўзингиз қўлда ручка билан ёздиз? Нимага ёзишни ўрганаётганимизни тушунмайман. Ахир керакмаску, - дея нолиди ўғлим.

У саккиз ёшда ва 3 синфда ўқийди. Ўқув йили бошланганда олиниши керак бўлган нарсалар ичида: dolma kalem бор эди. Биз уни пероли ручка дея таниймиз. Ўзбекча муқобилини эса топа олмадим.
Бундан икки йилча аввал қаердадир бу ручкага кўзим тушди ва: мен ҳам шунақа ручкада ёзиб кўришни истайман. Аммо уни қаердан топа оламан, балки эски нарсалар сотиладиган дўконда бўлар, деган фикрда гугл амакига ёзсам: турли туман, қиммату, арзон турлари чиқиб келсами. Ёнимиздаги дўконга чиқсам у ерда ҳам: мана мен ўша сен ёзишни истаган ручка, деб турибди.

Кейин билсам, бу ручка фақат бизда – Ўзбекистонда бир нави унутилган ва фақат каллиграфия усталари ишталадиган ускуна деб қаралар экан.
Мактабнинг иккинчи қисмида ўғлим ҳар куни қўллари мана шундай рангли рангли келишни бошлади. Сўрасам: синфдошларим билан деярли ҳаммамизни қўлимиз шунақа, деди. Нега, десам, биз Füller (перьевой ручка) билан ёзяпмиз, деди.
Асримизда турли қалам, туман ручкалар бор экан, бу немисларнинг пероли ручкада ёздириш сабаби нима, дея қидира бошладим.

Топдим!
Пероли ручкада ёзиб кўрган бўлсангиз, у ёзишда алоҳида эҳтиёткорлик ва назоратни талаб қилади. Қўлнинг кичик бир нотўғри ҳаракати ва саҳифа кирланади ваёки хато ёзилади. Шу билан бирга сўзларни оддий ручкадек алғов далғов ёза олмайсиз. Ҳарфларни дона дона, оҳиста ҳаракат билан бир биридан узоқ ҳам яқин ҳам эмас қилиб ёзиш талаб қилинади. Бу боладаги кичик моторика(мелкая моторика)ни ва Ҳуснихатни ривожлантиришга ёрдам берар экан.

Қўл ҳолати ва қадни тик тутишга ҳам фойдали эмиш. Пероли ручкани қаттиқ босиб бўлмайди, ёзатуриб уни ҳис қилишингиз керак, қаттиқ босиш эса ёзишга ҳалал беради. Шунда бу ручка орқали ёзганда қўл чарчамас экан. Қўл чарчаш борасида унчалик ҳам тўғри эмасдиров – чунки айнан мана шу ручка билан ёзсам қўлим чарчайди. Балки бу кўникмам йўқлигидандир...

Маъданий одат

Айнан Гермонжонда бу ручка билан ёзиш сифат, зиёлилик ва ёзиш маъданиятига ҳурмат дея талқин қилинар экан. Бу одатни болаларга эмлаш учун ҳамма мактабларда бўлмасада баъзи мактабларда пероли ручкада ёзиш ўргатиларкан.

Диққатни ошириш
Пероли ручкада ёзиш кишидан диққат талаб қилгани боис – у болада сабр ва концентрацияни ривожлантиради.

Экология – немисларга экологик маҳсулот десанг, ўзини томдан ташлайди. Ҳазил албатта, аммо бу ручка экология учун нисбатан хавфсиз ва бир неча йил ишлатиш мумкинлиги ҳам унинг фойдасига ишларкан. Чунки бир марталик ручкалар ўрнига пероли ручкани ичини тўлдириб қайта қайта ишлатиш мумкин.

Интизом – пероли ручка билан ёзиш немисларда интизом дея қабул қилинади. Бу болада кейинги ўқув сарҳадларига тайёрлайди ва ўз ишини устаси бўлиш, саранжомликни ўргатишнинг бир поғонаси.

Хуллас, ўғлимни қўлларига қараб: бу услубни бошланиши мени бироз шубҳалантирди.
Аммо ўзим баъзан пероли ручкада ёзсам мазза қилганимни ҳис қиламан.


Aytgancha, menga bu xabarni bir oz kechikib yuborishdi, 70%li chegirma vaqti tugashiga 20 minut qolibdi.
Lekin mening kanalim o‘quvchilariga ertalab soat 8gacha uzaytirib berishdi bu chegirmani. Buning uchun to‘lov chekini yuborayotganda "Iroda Azimova" deb qo‘shib qo‘ysangiz kifoya.

Doktorantlar, magistrantlar, umuman ilm olamidagi har bir mutaxassis uchun yaxshi qulaylik, fikrimcha.

@psixolingvist


Forward from: Til va adabiyot ta’limi
#xushxabar

☄️ Diqqat! Yopiq kanalga qabul boshlandi!

“Til va adabiyot ta’limi” jurnali Alisher Navoiy tavalludining 584 yilligi va Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 542 yilligi munosabati bilan maxsus yopiq kanal tashkil qildi.

Siz kutubxonalarda kunlab vaqtingizni sarflamay, qo‘lingizdagi telefon orqali 🚩🚩🚩 ga yaqin materiallar bilan tanishish, faoliyatingizda foydalanish imkoniga ega bo‘lasiz.

Navoiyshunos va boburshunos olimlarning qiziqarli maqolalari, ilg‘or o‘qituvchilar tayyorlagan dars ishlanmalari, tadbir senariylari bilan Siz yanada bilimli, mahoratli va omadli o‘qituvchiga aylanasiz! 🥇

Bugun, 15-yanvar kuni soat 20:00 dan 21:59 gacha ulgursangiz, 7️⃣0️⃣ foiz chegirmani qo‘lga kiritasiz va atigi 3️⃣9️⃣ 0️⃣0️⃣0️⃣ so‘m to‘laysiz! Shoshiling, keyin bunaqa narx boshqa bo‘lmaydi.

Click ilovasi orqali "Til va adabiyot ta’limi" jurnali hisobraqamiga to‘lov qiling va ism-familiyangiz, telefon raqamingiz va chekni MAXSUS BOTga yuboring. Tahririyat xodimlari obunachilarni navbati bilan yopiq kanalga qo‘shib boradi.

🔽 To’lovni amalga oshirish uchun video yo‘riqnoma keyingi postda beriladi.

Unutmang, eng faol 3 obunachiga 🚩🚩🚩🚩🚩🚩 🚩🚩🚩🚩🚩ham bor.

Bir kitob puliga bir kutubxonalik xazinani qo‘lga kiriting!

📱 Sayt 📱 Telegram 📱Murojaat 📱 Muhokama


Bugun ilmiy tadqiqot bo‘yicha onlayn kurs boshlanadi.

Dars vaqtida ulgurmay qolsam videosi yozib olinadimi degan savollar bo‘ldi.

Darslar yozib olinadi va kursning yopiq telegram guruhiga videosi va audiosi qo‘yiladi. Bu video va audio guruhda uch oy davomida turadi. Bu vaqt davomida bemalol qayta-qayta ko‘rish va o‘zlashtirish mumkin.

Shuningdek, to‘lovini bo‘lib to‘lash imkoniyati bor. Faqat shu bir oy ichida darslar tugaguncha to‘lash kerak bo‘ladi.

Ilmiy tadqiqot kursi shu o‘quv yili hisobidan boshqa bo‘lmaydi.
Qiziqqanlar bugun soat 17gacha kursga yozilishlari mumkin.

@psixolingvist


#hordiq (gazeta emas;))

Bolalik haqida shu paytgacha aytilgan birorta qo‘shiq ko‘nglimga o‘tirmagan edi.
Abrorbey ijrosidagisi esa bittada yoqdi, juda ham samimiy chiqqan, ortiqcha pafossiz. Hammasi samimiy, beg‘ubor xotiralar fragmentlarini tasvirlaydi. Youtubeda 5 millionga yaqin kishi tomosha qilgan bo‘lsa-da, men ham ulashgim keldi.

@psixolingvist

https://youtu.be/0jPjArBeJOk?si=wWmvLJHiG3AZQlgK

2.4k 0 29 10 38

#talabalik

Bir yil avval facebookka yozgan postim. Talabalik xotiram. Sergey Yeseninning "Отговорила роща золотая" deb boshlangan sheʼrini o‘qib yozgan ekanman.

Oxirgi paytlarda Facebook Yeseninning turli she'rlarini tavsiya qildi. O‘qib, bir paytlar sevimli shoirim bo‘lganini esladim. Maktabda "Onamga xat" she'ridan boshlangandi shekilli bu muhabbat. Ikkinchi kursligimizda "Slavyan xalqlari adabiyoti" fani bo‘lgan. Ikkita referat yozish kerak edi. Mavzu uchun Pushkin va Yeseninni tanlaganman. Yeseninning turli yillardagi to‘plamlari, u haqidagi maqolalar va bir dissertatsiyaning monografiyasini, sheʼrlarining o‘zbek tiliga tarjimalarini asli bilan solishtirib o‘qib chiqqanman. Qo‘lyozmada naq o‘n uch betli referat yozganman. Yeseninga berilib ketib, Pushkinga vaqtim kam qolgan, u mavzudagi referat ham shunga yarasha chiqqan. Topshiradigan kunimiz domla mendan Pushkinni birinchi so‘ragan. Tabiiyki, yaxshi javob berolmaganman. Domlamiz astoyidil achinib "bitta sizga besh qo‘ysam kerak, deb kelgandim, sizki shunday javob beryapsiz... Mayli, Yeseninga o‘ting" deganlar. Yesenin haqida bidirlab, ishtiyoq bilan gapirishimni domla bo‘lmay, birorta savol so‘ramay eshitganlar. Gapirib bo‘lganimda birorta izohsiz zashotkamga "a'lo" deb yozib bergandilar.

Yillar davomida "Qora odam"ni qayta-qayta o‘qirdim, "Singlimga xat"," Ayolga xat" she'rlarini...
Esimdan chiqib ketgan ekan o‘sha vaqtlar... Hozir o‘qib, o‘zimga juda yaqin, qadrdon narsani topganday his qilyapman.

@psixolingvist


Virtual muloqot yuzma-yuz muloqotdan farqli va uning hayotimizda faollashuvi ko‘p narsalarni o‘zgartirdi.

Aslida muloqotning samarasini oshirish uchun o‘ylab topilgan virtual muloqot bugun nazarimda o‘ta (haddan tashqari, keragidan ortiq) samarador bo‘lib ketganday. Ya’ni yuzma-yuz muloqotda jilovlanadigan hissiyotlar, istihola qilinadigan o‘y-fikrlar ham virtual muloqotda o‘zini namoyon qilaveradi. Bu esa avval yuzaga kelmagan yoki aylanib o‘tilgan ziddiyatlarni paydo qilaveradi…

Virtual muloqotni inson ijtimoiylashuvni kuchaytirish ehtiyoji bilan o‘ylab topgan deb taxmin qilaman. Ammo avval bo‘lmagan ziddiyatlarning yuzaga chiqishi odamlarni yaqinlashtirishdan ko‘ra bir-biridan uzoqlashtiradi.

Psixolingvist sifatida yondashsam, inson suhbatdoshini ko‘rib turganida o‘zi aytgan har bir gapga suhbatdoshining reaksiyasini kuzatadi va uning reaksiyasiga qarab muloqot xulqini o‘zgartiradi. Aytaylik, masalan, ovozini bir oz pasaytiradi, hissiy bo‘yoqdor so‘zni neytral so‘zga almashtiradi yoki biror keskinroq gapini do‘stona tabassum bilan yumshatishga urinadi. Aynan mana shu jonli kuzatuvning yo‘qligi virtual muloqotga kirishgan so‘zlovchini “xudbin” qilib qo‘yib qo‘yadi. Ya’ni u har bir gapi suhbatdoshiga qanday ta’sir qilayotganini kuzata olmas ekan, avvalgi tajribasi asosida uning reaksiyasini taxmin qiladi va shunga asoslanib muloqotni davom ettiradi. Agar suhbatdosh yozma javob bersa, uning nutq ohangi ham tinglovchi tomonidan tasavvur qilinadi (tasavvur qilmaslikning iloji yo‘q, chunki muloqotning yashash shakli jonli nutq - ovozli, ohangga ega jonli nutq; yozuv esa jonli nutqni ifodalovchi timsol xolos).
E’tibor qilsangiz, bu yerda so‘zlovchi subyekti muloqotning katta qismini “bosib olyapti”. Suhbatdoshni tinglash, u bilan hisoblashish o‘rniga ikkala tomon ham o‘z aytgan gapi va bu gapini suhbatdoshi qanaqa qabul qilgani haqidagi subyektiv tasavvuri atrofida aylanib qolyapti. Bu esa muloqotdan asl ko‘zlangan maqsadga yetishni qiyinlashtiradi.

Menga juda qiziq, virtual muloqot ijtimoiy me’yorlarni qanday o‘zgartiradi va o‘zi mavjud jonli muloqot me’yorlariga qanday moslashadi. Boshqa ishim bo‘lmasa, jon deb shuni ilmiy jihatdan tahlil qilgan bo‘lardim.

@psixolingvist


#onlayn_kurs

Kanalimiz aʼzolariga maʼlumki, ilmiy maqola yozish bo‘yicha onlayn kurs taxminan o‘n martacha bo‘lib o‘tdi. O‘tilgan kurslardan xulosa qilgan holda kurs mohiyatini bir oz yangiladim. Avval kurs bitta ilmiy maqola yozishga mo‘ljallangan edi. Ehtiyojdan kelib chiqqan holda navbatdagi kurs maqola emas, umuman, ilmiy tadqiqot mohiyatini tushuntirishga bag‘ishlanadi. Menga o‘zimizdagi bakalavr, magistratura, aspirantura davomida o‘tilgan birorta kurs ilmiy tadqiqot mohiyatini aniq tushuntirib bermagan. Shu sabab ilmiy tadqiqot mavhum tushunarsiz bir jarayon, uni qolgan ishlarni o‘qib, intuitiv amalga oshirish kerak degan tasavvur shakllangan bo‘lgan. Hozir doktorantlarning 80-90 foizida shunaqa qarash mavjud nazarimda.

Ilmiy tadqiqot haqidagi bilimimning aniq tizimlashishida Yevropa magistraturasi juda katta rol o‘ynagan. Hozirda ilmiy tadqiqot men uchun bosqichlari aniq, har bir bosqichning mohiyati aniq bo‘lgan ishdir. Kurs davomida o‘z akademik tajribam bilan o‘rtoqlashaman.

Ilmiy tadqiqot asoslari onlayn kursi

Kurs narxi 1 200 000 so‘m.

Jami 8 ta darsdan iborat bo‘ladi. Har bir dars 60 minut davom etadi. Savollar va munozaralarga qarab undan ko‘proq ham bo‘lishi mumkin.

Haftasiga 2ta dars dushanba va payshanba kunlari soat 19:00da telegramda ochiladigan alohida guruhda videochat formatida bo‘ladi.

Darslar 13-yanvar kuni boshlanadi.

Kurs dasturi:

1.Ilmiy ish o‘zi nima? Ilmiy ish yozish uchun odam qanday fikrlashi kerak?
2.Ilmiy tadqiqot uchun mavzu qanday shakllantiriladi?
3.Ilmiy ishni yozishda adabiyotlarni o‘rganishning ahamiyati: adabiyotlarni saralash, obzor qilish usullari.
4.Ilmiy muammoni belgilash.
5.Ilmiy tadqiqot uchun metod tanlash.
6.Ilmiy tadqiqot natijalari tahlili va talqini.
7.Ilmiy tadqiqotdan xulosa chiqarish. Ilmiy ishning xulosa qismini yozish.
8.Ilmiy maqola chop qilish: konferensiyalar va ilmiy jurnallar
.

Kursga ro‘yxatdan o‘tish muddati 12-yanvar 17:00ga qadar

Kursda o‘qishni istaganlar shu post ostiga izoh qoldirishi mumkin.

@psixolingvist

3.9k 0 45 29 45

Yil sarhisobi xarakteridagi xulosalarimni balki kimlargadir foydasi tegar degan o'yda ulashyapman.

1.Biz o‘ziga o‘zi hokim bo‘lmagan organizmmiz. Bizning yuksak darajadagi o‘y-xayollarimiz va hissiyotlarimiz vaqti kelsa, biz moddiyat, jismiy deb kamsitadigan shu organizmimizning mahsuli aslida. Shuning uchun sog‘lom bo‘lish yashashning birinchi sharti. Sog‘lig‘imiz uchun qayg‘urishimiz, uni asrashga harakat qilishimiz shart. Tiriklik- ne'mat, uning qadriga yetish kerak. Qadriga yetish albatta bundan xursand bo‘lish, boshqa nolishga undaydigan o‘y-xayollarimizni shayton vasvasasi ekanini anglab, ularni samarodor ishga, ya'ni nolishga olib kelgan vaziyatni hal qilishga safarbar qilish bilan bo‘ladi, nazarimda.
2.Hayotning mazmun-mohiyati Allohga qullik qilishda. Bundan boshqa haqiqat yo‘q. Bu men uchun shunday, bu mening xulosam. Aslida Allohga qullik qilish orqali biz o‘zimizga eng katta yaxshilikni qilgan bo‘lamiz. Bunda ilm bilan qullik qilishni nazarda tutyapman, kim din nomidan nima gapirsa, ishonib ergashib ketishni emas. Aqlni ishlatish va bilim olish Qur'on va hadislarda eng muhim ish ekani qayta-qayta ta'kidlangan. Biz ko‘pincha shu qismiga bee'tibor bo‘lamiz va urf-odat bilan diniy haqiqatni ajrata olmaymiz.
3.Ota-ona va farzandlarimiz, oilamiz, eng yaqin do‘stlarimiz va bizga samimiy va xolis mehr qo‘ygan yosh avlod yashashdagi eng asosiy motivatsiyamiz. Biz inson o‘laroq atrofimizdagi insonlar uchun kerakli ekanligimizni bilishimiz muhim. Buni ojizlik deb o‘ylamaslik kerak. Bu shunchaki insonlikning mohiyati.
4.Yana sog‘liq haqida. Bizning mamlakatimizda ayni kunlarda tibbiyot sohasida ham yaxshi mutaxassisni topish nihoyatda qiyin. Aksariyat xususiy klinikalar sizga operasiya qildiradigan va albatta bu uchun katta pul to‘laydigan daromad manbai sifatida qaraydi. Shu yondashuv yaratgan hirsga ergashib aksariyat vrachlar kerakli tekshiruvlarni amalga oshirmasdanoq yo operatsiya belgilaydi, yo sizga umuman kerak bo‘lmagan davolash kursini yozib beradi. Sizning shikoyatlaringizni bee'tibor qoldiradi. Sizga sobiq bemorlari bilan bo‘lgan muvaffaqiyatli holatlarni aytib, manipulyatsiya qiladiganlari ham topiladi. Shuning uchun bitta vrachga ishonib qolmaslik kerak. Agarki vrach tashxis uchun jiddiy tekshiruv o‘tkazmasa, bunga hafsala qiladiganini topguncha qidiring. Sizdagi og‘riq yoki tanangizdagi nimadir o‘zgarish qanday kasalliklarga simptom deb hisoblansa, uni aniqlash uchun qanday tahlillar talab qilinsa, hammasi qildirilishi kerak. Vrach buni buyurmadimi demak, ishiga hafsala bilan yondashmayapti degani.

Kelayotgan yilda hammaga sog' bo'lishini va hayotini baxtli va samarali kechirishini tilayman.

@psixolingvist


Bundan ikki yil avval "Doc-1 max" dorisidan zaharlanish oqibatida 68 bola vafot etgan. Gazeta uz har bir bolaning so‘nggi kunlarini sud materiallari asosida batafsil yoritibdi.


Bu juda katta fojia edi. Shifo bo‘lishi kerak bo‘lgan dorining zahar bo‘lib chiqqani inson nafsini jilovlamasa (bu yerda pora olib, dorini kerakli tekshiruvdan o‘tkazmay sotuvga chiqargan mutasaddilar nazarda tutilyapti) qancha odamning umriga zomin bo‘lishi, qancha odamni hayotini barbod qilishi mumkinligiga yaqqol misoldir.

Gazeta uz dagi maqolani o‘qib, yuragim ezilib ketdi. Bu post ham kanalimda turarkan, har ko‘rganimda yana ezilishi aniq. Biroq bu bizga ibrat bo‘lishi kerak bo‘lgan fojia. Aqlimizni nafsimga hokim qiliishimiz uchun eslatma. Bu qaytarilmasligi kerak. Buning uchun esa biz bu voqeani hech qachon unutmasligimiz kerak.

@psixolingvist


Bugun onamning tug‘ilgan kunlari. Onam pediatr. Ammo vrachlikdan ko‘ra ko‘proq, pedagog sifatida ishlaganlar. Tibbiyot kollejida 20 yildan ortiq dars berganlar.
Men onamga ko‘proq o‘xshayman, tashqi ko‘rinishim, shuningdek reaksiyamning tezligi onamdan o‘tgan. Mening filolog bo‘lishim ham onamning orzusi bo‘lgan. Shu bilan birga iymon, ya’ni Xudo bor degan qarashni ham ilk bor onamdan o‘zlashtirganman.
Instagramda bir savol o‘qigandim, agar onangiz haqida kitob yozilsa, uning nomi qanaqa bo‘lar edi, degan. “Superqahramon” deb o‘ylagan edim. Chunki onam men tanigan eng kuchli ayol. Ularning kuchliligi hech kimdan hech qachon xafa bo‘lmasliklarida, har doim hammani tushunishga intilishlarida va o‘taketgan samimiyatida. Onam oliy ma’lumotli bo‘lganliklari uchun ham biz qizlari maktabdan keyin oliy ta’limda o‘qishni voqealarning tabiiy yagona rivoji sifatida ko‘rganmiz. Onamning o‘qib-o‘rganishdan charchamaydigan xarakterlari bor. o‘rganganda ham daftar tutib, yozib-chizib o‘rganadilar.
Bir yili sal mazalari bo‘lmadi, men esa yuqoridan tushgan topshiriqni bajarish uchun yakshanba ham ishga borishimga to‘g‘ri kelgan. Qo‘ng‘iroq qilib, uzr, sizni ko‘rgani bora olmayapman, desam, “tushlik qildingmi, och yurmagin” degandilar.
Ko‘nglimdagi zarra xiralikni qiyofamdan, hatto telefonda gaplashganda ovozimdan payqaydigan yagona odam - onam. Onam shuncha qayg‘urishlari, xavotir olishlariga qaramay, hech qachon o‘qish uchun chet elga ketishimga to‘g‘anoq bo‘lmaganlar. Xudo asrasin, Xudodan boshqa g‘amxo‘rimiz yo‘q, deydilar doim. Onam menga bergan eng katta narsa - o‘z hayotimga mas’uliyat hisi bo‘lsa kerak. Ular ham otam kabi hayotimdagi muhim qarorlarni o‘zim hal qilishimga qo‘yib berganlar va qarorlarimni hurmat qilganlar.
Ota-onamiz qanchalik ulg‘aymaylik, har doim yugurib bag‘riga borishni istagan insonlarimiz. Baxtimizga bor bo‘lishsin, sog‘ bo‘lishsin, umrlari uzoq bo‘lsin.

@psixolingvist

2.6k 0 6 21 128

Tanqidiy fikrlash

O‘g‘lim 4-sinfdaligida ota-onalar kelishib, bir savdo markazida sinfdoshlari bilan bayram tashkillashtirgandik. Imkoni bo‘lgan onalar bayramga borib, tashkilotchilik qilishgan. Tashkilotchi onalardan biri bolalar ovqatlanayotganda "oyijonlarga rahmat denglar" deb videoga olgan. Bolalar hammasi "oyijon, rahmat!" deb chiqqan. Navbat o‘g‘limga kelganida "oyijon rahmat, adajon rahmat!" degan. Shundan keyin videoga olayotgan ona ham "voy, rostdan, adalarga rahmat yo‘qmi, adalargayam rahmat denglar" degan va o‘g‘limdan keyin videoga tushgan bolalar hammasi ota-onani baravar tilga olib minnatdorchilik bildirgan.

O‘g‘limning vaziyatga tanqidiy yondasha olgani va o‘zi mustaqil o‘zgartirish kirita olgani meni ona sifatida xursand qilgan. Shu bilan birga odam tanqidiy fikrlab, shunga ko‘ra o‘z harakatini o‘zgartirsa, bu jamiyatda ham o‘sha narsaning o‘zgarishiga sabab bo‘la oladi degan xulosaga olib kelgandi.

Mening nazarimda tanqidiy fikrlash insonni jamiyatda odatiy bo‘lgan harakatdan fitratiga xos aslida to‘g‘ri harakatga olib boradi, nafsini yengishga vosita bo‘ladi.

Tanqidiy so‘zining maʼnosi faqat kamchilik va xato qidirish degani emas, balki hodisaning/ishning/holatning yaxshi tomonlari va yomon tomonlariga xolis baho berish degani.

@psixolingvist


Forward from: Tahrirsiz o‘ylar
#Güllü_gün
Gül - turk tilida atirgul degani. A umumiy gul so'zi uchun "çiçek" so'zi ishlatiladi.
Men doim shoh Boburning "Ki olam bog'ida topmoq guli bexor* mushkuldur"* misrasini eslaganda shu yerdagi "gul" aynan atirgulni anglatsa kerak, chunki tikani yo‘q chechaklar ko‘p, lekin tikansiz atirgul bo‘lmaydi-da, deb o‘ylayman.

Tag'in bilmadim. )
---
*xor -tikan degani, bexor - tikansiz
* Mushkuldur radifli g'azali - butunligicha shoh asar.


"Subyektiv" ko‘rsatuvini Jamshidxon Ziyoxonov tayyorlagan paytlari bu ko‘rsatuvni O‘zbekiston uchun fenomen hisoblardim. Chunki ko‘rsatuvlarda doim mavzu dolzarb, nutq samimiy, tasvirlar go‘zal, montaj mukammal bo‘lardi.
Jamshidxon u ko‘rsatuvdan ketgach, to‘g‘risi birorta ham sonini ko‘rganim yo‘q.
Bugun shu muallifning "Qora Angliya" ko‘rsatuvini ko‘rdim.
Meni qoyil qoldirgan joyi ko‘rsatuv sifat jihatidan yanada o‘sgan. Tasvirlar, montaj yanada yaxshiroq chiqqan. Muallifning mavzuga astoyidil kirishishi, hamma mavjud holatlarni o‘rganib, tahlil qilib, qayta ishlab, o‘zbek tomoshabiniga bir butun muloqot birligi (kontent deylik urf bo‘lgan tilda) sifatida taqdim eta olishi birinchi o‘rinda yuksak aqliy qobiliyat, undan keyin jonkuyarlik va katta mehnat samarasidir.

Ko‘rsatuvda ko‘tarilgan bir masala haqida fikrimni qo‘shib ketgim keldi: Angliyaga o‘qishga deb borib, ammo o‘qishini tashlab ishlab yurganlar ochiqcha intervyu berishni istashmagani... Nega biz shunaqamiz? Aslida bizning aybimiz bo‘lmagan narsani o‘zimizga ayb sifatida yuklab olib, undan uyalamiz. Bu esa hayotimizni badtar qiyinlashtirayotganini ham tan olmaymiz yoki anglamaymiz. Bularning tagida qo‘rquv va jurʼatsizlik yotganday tuyuladi. Qo‘rqmaslik kerak. Muammolarni ochiq tan olish va bor holicha jamiyatga yuzlashishdan qo‘rqmaslik kerak. Aslida hamma shu yoki boshqa qiyinchilikdan o‘tadi hayoti davomida va hech kim ideal emas! Samimiyatni kimdir aybsitsa, demak uning o‘zida muammo bor.

Ko‘rsatuvni albatta ko‘rish kerak.

https://youtu.be/AJmuzuTJuh8?si=LNtwy5UfrTQVS9gY

@psixolingvist

9.7k 1 81 12 49

Yana bir til birligiga pragmatikasi bo‘yicha izoh berishga ehtiyoj his qilyapman.

Siz bir notanish odamga yoki hatto tanish, ammo yaqin qadrdon bo‘lmagan odamga ishingiz tushib murojaat qildingiz. U odam sizga "kasalman, davolanishdaman" deb aytdi. Eng to‘g‘ri javob siz tomondan u odamga shifo tilab, xayrlashish. Zero u ishda emas, sizga umuman javob bermaslikka ham haqi bor. Ammo sizni mavhumotda vaqtingiz ketmasin deb, sizga javob berdi. Shundan keyin ham o‘z masalangiz bilan uni bezovta qilish siz tomondan xudbinlik, qarshi tarafning shaxsiy chegarasini buzib o‘tishga urinish bo‘ladi.
Agar sizga yordam berishga imkoni bo‘lsa, u sizga kasal ekanini aytib o‘tirmasdi. Modomiki, aytdi, demak sizning masalangiz bilan shug‘ullanishga jismonan/ruhan imkonsiz.
Uni tinch qo‘ying!

@psixolingvist


Ozgina izoh beraman endi.

1. Ayni vaqtda jamiyatimizdagi dolzarb mavzuga sarkazm (kesatiq) bilan ishora qilgan.
2. Ikki sonini so‘z bilan emas, raqam bilan yozgan, bu matnni qabul qilishni osonlashtiradi/tezlashtiradi.
3. Aynan ikkita non deb urg‘u bergani, bu odamlar avval odat bo‘lganiday ikkita emas, bitta non olishi holati ko‘payganini bildiradi (shaxsan o‘zim non deyarli yemayman, ikkita olsak yeyilmay qolgan holatlari bo‘lgani uchun bitta olgan paytim ko‘p bo‘lgan).
4. "Ovuring" shevada yozilgan. Yaʼni mahalliy isteʼmolchilarni nazarda tutgan. Buni u qadar to‘g‘ri yechim deb o‘ylamayman, boshqa sheva vakili duch kelsa bu matnga unga aks taʼsir qiladi. Begonalik hisini uyg‘otadi.
5. Ijtimoiy tarmoqda keng qo‘llanadigan, hazil/tabassumni ifodalaydigan belgilar majmuyining :) qo‘llanishi isteʼmolchiga yaqinlik hisini berib, ishonch uyg‘otadi, matn muallifiga nisbatan xayrixohlik paydo qiladi.

P. S. Bu psixolingvistik tahlil EMAS. Bu matn pragmatikasi, yaʼni til birliklarining ayni vaziyatda qanday maqsadda qo‘llanib, qanday mazmun ifodalashga xizmat qilayotgani yuzasidan filolog mutaxassisning sharhi xolos.
Psixolingvistik tahlil uchun matnni qabul qiluvchilar bilan tajriba o‘tkazilishi va tajriba natijalari tahlil qilinishi shart.

@psixolingvist

20 last posts shown.