HAR QADAMDA HIKMAT YASHIRIN…
Filologiya fanlari doktori, professor Nurboy Jabborov bilan suhbat
- Nurboy aka, yosh avlod ta’limi va tarbiyasiga mas’ul bo‘lgan muassasada faoliyat olib boryapsiz.Yoshlar tarbiyasida universitet va mahalla hamkorligining ahamiyati, Sizningcha, qanday? Bu borada ko‘proq samaraga erishish uchun nimalarga e’tibor berish kerak?
- Avlod tarbiyasi eng muhim vazifa ekani hech bir ta’kidsiz ham kundek ayon. Ma’rifatparvar Abdurauf Fitrat ta’biri bilan aytganda: “Avlod tarbiyasi – millat tarbiyasi”. Bu borada universitet va mahalla hamkorligiga kelsak, bunga uchinchi bir muassasa – oila ham qo‘shilmasa, tarbiya haqidagi gaplar gapligicha qolib ketadi. Axir bola oilada tavallud topadi, birinchi navbatda, ana shu muhit ta’sirida ulg‘ayadi. Otamning bir gaplari hech esimdan chiqmaydi: “Bilib qo‘ygin, bolam, halolning tomiri tog‘day, boshi qilday bo‘ladi. Shuning uchun halol odam mag‘lubiyat nimaligini bilmaydi. Haromning esa boshi tog‘day bo‘lsa ham, tomiri qilday keladi. Shu sababli qanchalik vajohatli ko‘rinmasin, tomiri “chirt” etib uzilib ketganini o‘zi ham bilmay qoladi”.
Darhaqiqat, hayotiy tajribamda bu hikmatning tasdig‘iga ko‘p bora guvoh bo‘ldim. Bundan bir necha yillar muqaddam mahallamizda bir odam bo‘lardi. Eshitishimcha, ancha “moyli joy”da ishlardi. Muomalasi ham shunga yarasha edi. Nima bo‘ldiyu, o‘sha kimsaning boshi yostiqqa tegdi. Jussasi sanoqli kunda tanib bo‘lmas darajada kichrayib qoldi. Keyinchalik eshitsam, sudxo‘rlik bilan shug‘ullanar ekan. Avval ozroq pul olib, foizi bilan qaytargan, ishonchini qozongan mijozlari ancha katta mablag‘ olgach, uni “tushurib” ketishibdi. Mol achchig‘i – jon achchig‘i emasmi, akaxon yuragini changallab yiqilibdi. Ana sizga haromning tomiri qildan ham ingichka ekanligiga dalil. Endi o‘zingiz o‘ylab ko‘ring, ana shunday oila muhitida o‘sgan bolani universitet yoki mahalla tarbiyalay oladimi?! Yo‘q albatta.
Biroq ta’kidlash kerak: mahalla – katta kuch. Xalqimizda “Bir bolaga yetti mahalla ota-ona” degan naql bor. Bu naql zamirida chuqur ma’no yashirin. Zero, mahalla ahli o‘sha hududda yashaydiganlarning qanday inson ekanini yaxshi biladi. Ba’zan mahalla ta’sirida bundayroq oilaning farzandlari ham olijanob inson bo‘lib kamol topishi mumkin. Chinakam barkamol avlodlar yetishmog‘ida oila – mahalla – o‘quv yurti hamkorligi mustahkam asosga qurilgandagina kutilgan natijaga erishish mumkin.
- Bugun bizda jamiyat ma’naviyatini yuksaltirish masalasi mamlakat taraqqiyotining ustuvor yo‘nalishlaridan biri etib belgilangan. Bu borada quvonarli yutuqlarga erishayotganimiz rost. Biroq tabiiyki, muammolar ham yo‘q emas. Sizningcha, bu muammolar nimalardan iborat? Ularni hal etish yo‘llari-chi?
-Menimcha, buning ucgun birinchi navbatda, yoshlarda ibrat tuyg‘usini tarbiyalashimiz zarur. Hayotga, atrof-muhitga ibrat nazar bilan qaray bilish – ma’naviyat jabhasidagi yutuqlarning kaliti, asosiy omilidir. Hikmatlarga to‘liq bir naqlni eshitganim bor:
Hotami Toydan so‘rabdilar:
- Saxovatni kimdan o‘rgangansiz?
- G‘ishtdan.
-Iye, g‘ishtdan ham o‘rganib bo‘larkanmi?
- Biror marta hasharda qatnashganmisiz? - deb javob beribdi Hotami Toy. -Odamlar qator turishib, bir-biriga g‘isht uzatadilar. Agar qo‘lingizdagi g‘ishtni uzatib yuborsangiz, yana g‘isht keladi. Uzatmasangiz – yo‘q. Bildimki, Xudo bergan boylikni boshqalar bilan baham ko‘rgandagina xayr-baraka bo‘ladi...
Bu birgina misol. Davomi...
Nurboy Jabborov
Filologiya fanlari doktori, professor Nurboy Jabborov bilan suhbat
- Nurboy aka, yosh avlod ta’limi va tarbiyasiga mas’ul bo‘lgan muassasada faoliyat olib boryapsiz.Yoshlar tarbiyasida universitet va mahalla hamkorligining ahamiyati, Sizningcha, qanday? Bu borada ko‘proq samaraga erishish uchun nimalarga e’tibor berish kerak?
- Avlod tarbiyasi eng muhim vazifa ekani hech bir ta’kidsiz ham kundek ayon. Ma’rifatparvar Abdurauf Fitrat ta’biri bilan aytganda: “Avlod tarbiyasi – millat tarbiyasi”. Bu borada universitet va mahalla hamkorligiga kelsak, bunga uchinchi bir muassasa – oila ham qo‘shilmasa, tarbiya haqidagi gaplar gapligicha qolib ketadi. Axir bola oilada tavallud topadi, birinchi navbatda, ana shu muhit ta’sirida ulg‘ayadi. Otamning bir gaplari hech esimdan chiqmaydi: “Bilib qo‘ygin, bolam, halolning tomiri tog‘day, boshi qilday bo‘ladi. Shuning uchun halol odam mag‘lubiyat nimaligini bilmaydi. Haromning esa boshi tog‘day bo‘lsa ham, tomiri qilday keladi. Shu sababli qanchalik vajohatli ko‘rinmasin, tomiri “chirt” etib uzilib ketganini o‘zi ham bilmay qoladi”.
Darhaqiqat, hayotiy tajribamda bu hikmatning tasdig‘iga ko‘p bora guvoh bo‘ldim. Bundan bir necha yillar muqaddam mahallamizda bir odam bo‘lardi. Eshitishimcha, ancha “moyli joy”da ishlardi. Muomalasi ham shunga yarasha edi. Nima bo‘ldiyu, o‘sha kimsaning boshi yostiqqa tegdi. Jussasi sanoqli kunda tanib bo‘lmas darajada kichrayib qoldi. Keyinchalik eshitsam, sudxo‘rlik bilan shug‘ullanar ekan. Avval ozroq pul olib, foizi bilan qaytargan, ishonchini qozongan mijozlari ancha katta mablag‘ olgach, uni “tushurib” ketishibdi. Mol achchig‘i – jon achchig‘i emasmi, akaxon yuragini changallab yiqilibdi. Ana sizga haromning tomiri qildan ham ingichka ekanligiga dalil. Endi o‘zingiz o‘ylab ko‘ring, ana shunday oila muhitida o‘sgan bolani universitet yoki mahalla tarbiyalay oladimi?! Yo‘q albatta.
Biroq ta’kidlash kerak: mahalla – katta kuch. Xalqimizda “Bir bolaga yetti mahalla ota-ona” degan naql bor. Bu naql zamirida chuqur ma’no yashirin. Zero, mahalla ahli o‘sha hududda yashaydiganlarning qanday inson ekanini yaxshi biladi. Ba’zan mahalla ta’sirida bundayroq oilaning farzandlari ham olijanob inson bo‘lib kamol topishi mumkin. Chinakam barkamol avlodlar yetishmog‘ida oila – mahalla – o‘quv yurti hamkorligi mustahkam asosga qurilgandagina kutilgan natijaga erishish mumkin.
- Bugun bizda jamiyat ma’naviyatini yuksaltirish masalasi mamlakat taraqqiyotining ustuvor yo‘nalishlaridan biri etib belgilangan. Bu borada quvonarli yutuqlarga erishayotganimiz rost. Biroq tabiiyki, muammolar ham yo‘q emas. Sizningcha, bu muammolar nimalardan iborat? Ularni hal etish yo‘llari-chi?
-Menimcha, buning ucgun birinchi navbatda, yoshlarda ibrat tuyg‘usini tarbiyalashimiz zarur. Hayotga, atrof-muhitga ibrat nazar bilan qaray bilish – ma’naviyat jabhasidagi yutuqlarning kaliti, asosiy omilidir. Hikmatlarga to‘liq bir naqlni eshitganim bor:
Hotami Toydan so‘rabdilar:
- Saxovatni kimdan o‘rgangansiz?
- G‘ishtdan.
-Iye, g‘ishtdan ham o‘rganib bo‘larkanmi?
- Biror marta hasharda qatnashganmisiz? - deb javob beribdi Hotami Toy. -Odamlar qator turishib, bir-biriga g‘isht uzatadilar. Agar qo‘lingizdagi g‘ishtni uzatib yuborsangiz, yana g‘isht keladi. Uzatmasangiz – yo‘q. Bildimki, Xudo bergan boylikni boshqalar bilan baham ko‘rgandagina xayr-baraka bo‘ladi...
Bu birgina misol. Davomi...
Nurboy Jabborov