#45-bekat
I. ALLO, MELIZODAMISIZ?
1-yanvar. Bu yil qish qahrli keldi. Dala hovli tirkishlaridan kirgan sovuq a’zoyi badaniga nayzadek sanchiladi.
Uyda uzzu-kun televizor ko‘rib o‘tirardim. «Oqtosh asirasi» degan film ishlangan ekan, uni nechog‘li tasdiqlashmasin, menga ma’qul bo‘lmadı. Mashhur «Kavkaz asirasi» filmining shunchaki nusxasi, xalq tili bilan aytganda «sho’rvasining sho’rvasi» bo‘libdi. Shu to‘g‘rida «Oqtoshga aylangan Kavkaz yoki Obid Asomovning bajarib bo‘lmaydigan iltimosi» degan achchiqqina maqola yozdim, yilning birinchi choragida yoritiladigan maqolalar mavzularini qog‘ozga tushirdim. Bozor munosabatlari sharoitida badiiy adabiyot muammolari, adabiy ta’lim-tarbiya, ma’naviy meros, xalq og‘zaki tanqidchilik, yoshlar she’riyati mavzulariga jiddiy e’tibor berishimizga to‘g‘ri keladi. Bu mavzularga doir chiqishlarimizni hozirdan o‘ylab qo‘yishimiz kerak.
Avvallari gazetchilikda reja bilan ishlash qat’iy odat edi. Yoziladigan maqolalar, ko‘tariladigan muammolar, uyushtiriladigan sahifalar, viloyatlarga xizmat safarlari avvaldan rejalashtirilib, yuqori tashkilotning tasdig‘idan o‘tkazilib, o’tqazib qo‘yilar edi. Bunda muhimiy: muammo ko‘tarilib, uning hal bo‘lganligi yoki bo‘lmaganligi emas, reja bajarilganligi to‘g‘risida yuqoriga vaqtida axborot berish edi.
Bugun endi jurnalistikada butunlay boshqacha ish uslubi yuzaga keldi. Hayot shiddati har qanday mukammal rejani ham o‘zgartirib yubormoqda. Tez va tasirchan yozish kerak. Hamkasblar tili bilan aytganda, muammoni ko‘ya bilish lozim. Buning uchun birgina jurnalistika fakultetida olingan bilimning o‘zi kifoya qilmaydi. Yoshi oltmishdan oshgan hamkasblarimizdan birining: «Qani endi sharoitim bo‘lsa-yu, iqtisodni, huquqshunoslikni o‘rganishsam», degan fikriga men ham qo‘shilaman. Jurnalistika bugun keng qamrovda fikr olishni talab etmoqda. Bugun aytiladigan gap bugun aytilishi kerak. Ertaga u oddiy axborotga aylanib qoladi.
Yilni yakunlash arafasida, ijodiy antanaga ko‘ra, jamoa bilan shu xususda fikrlashib oldik. Albatta, yil davomida yutuqlar bilan birga ma’lum kamchiliklarga ham yo’l qo‘yiladi. Ba’zi rejalar bajarilmaydi, mualliflar bilan ishlashda yuzaki ishlashga yo‘l qo‘yiladi. To‘g‘risida oshkora munozara qilish kerak.
O‘tkaziladigan madaniy-ma’rifiy tadbirlar, yil davomida mamlakat miqyosida, tadbirlar, umumxalq bayramlaridan kelib chiqib, gazetaning umumiy yo‘nalishini belgilab olish zarur. Chunonchi, bu yil Abdulla Qahhor tavalludining 100 yilligi, Samarqand shahrining 2550, Marg‘ilonning 2000 yilligi nishonlanadi. Samarqandda «Sharq taronalari» xalqaro musiqa festivali birinchi marta o‘tkaziladi. Zomin va Ellikkalada yosh shoir va shoiralarning navbatdagi anjumani, madaniyat sohasida badiiy havaskorlarning qator ko‘rik-tanlovlari bo‘lib o‘tadi. Bunday tadbirlarni yoritish uchun, tabiiyki, avvaldan ma’lum tayyorgarlik ko‘rish lozim bo‘ladi.
Tayyorgarlik nimadan boshlanadi? Muharrir har bir xodimning, faol mualliflarning ijodiy imkoniyatlarini yaxshi bilishi kerak. Topshiriq shunga qarab berilsa, ayni muddao bo‘ladi. Ba’zan jiddiy topshiriq oldida ikkilanib qolgan xodimni bu ish uning qo’lidanoq kelishiga ishontirish ham yaxshi natija beradi.
I. ALLO, MELIZODAMISIZ?
1-yanvar. Bu yil qish qahrli keldi. Dala hovli tirkishlaridan kirgan sovuq a’zoyi badaniga nayzadek sanchiladi.
Uyda uzzu-kun televizor ko‘rib o‘tirardim. «Oqtosh asirasi» degan film ishlangan ekan, uni nechog‘li tasdiqlashmasin, menga ma’qul bo‘lmadı. Mashhur «Kavkaz asirasi» filmining shunchaki nusxasi, xalq tili bilan aytganda «sho’rvasining sho’rvasi» bo‘libdi. Shu to‘g‘rida «Oqtoshga aylangan Kavkaz yoki Obid Asomovning bajarib bo‘lmaydigan iltimosi» degan achchiqqina maqola yozdim, yilning birinchi choragida yoritiladigan maqolalar mavzularini qog‘ozga tushirdim. Bozor munosabatlari sharoitida badiiy adabiyot muammolari, adabiy ta’lim-tarbiya, ma’naviy meros, xalq og‘zaki tanqidchilik, yoshlar she’riyati mavzulariga jiddiy e’tibor berishimizga to‘g‘ri keladi. Bu mavzularga doir chiqishlarimizni hozirdan o‘ylab qo‘yishimiz kerak.
Avvallari gazetchilikda reja bilan ishlash qat’iy odat edi. Yoziladigan maqolalar, ko‘tariladigan muammolar, uyushtiriladigan sahifalar, viloyatlarga xizmat safarlari avvaldan rejalashtirilib, yuqori tashkilotning tasdig‘idan o‘tkazilib, o’tqazib qo‘yilar edi. Bunda muhimiy: muammo ko‘tarilib, uning hal bo‘lganligi yoki bo‘lmaganligi emas, reja bajarilganligi to‘g‘risida yuqoriga vaqtida axborot berish edi.
Bugun endi jurnalistikada butunlay boshqacha ish uslubi yuzaga keldi. Hayot shiddati har qanday mukammal rejani ham o‘zgartirib yubormoqda. Tez va tasirchan yozish kerak. Hamkasblar tili bilan aytganda, muammoni ko‘ya bilish lozim. Buning uchun birgina jurnalistika fakultetida olingan bilimning o‘zi kifoya qilmaydi. Yoshi oltmishdan oshgan hamkasblarimizdan birining: «Qani endi sharoitim bo‘lsa-yu, iqtisodni, huquqshunoslikni o‘rganishsam», degan fikriga men ham qo‘shilaman. Jurnalistika bugun keng qamrovda fikr olishni talab etmoqda. Bugun aytiladigan gap bugun aytilishi kerak. Ertaga u oddiy axborotga aylanib qoladi.
Yilni yakunlash arafasida, ijodiy antanaga ko‘ra, jamoa bilan shu xususda fikrlashib oldik. Albatta, yil davomida yutuqlar bilan birga ma’lum kamchiliklarga ham yo’l qo‘yiladi. Ba’zi rejalar bajarilmaydi, mualliflar bilan ishlashda yuzaki ishlashga yo‘l qo‘yiladi. To‘g‘risida oshkora munozara qilish kerak.
O‘tkaziladigan madaniy-ma’rifiy tadbirlar, yil davomida mamlakat miqyosida, tadbirlar, umumxalq bayramlaridan kelib chiqib, gazetaning umumiy yo‘nalishini belgilab olish zarur. Chunonchi, bu yil Abdulla Qahhor tavalludining 100 yilligi, Samarqand shahrining 2550, Marg‘ilonning 2000 yilligi nishonlanadi. Samarqandda «Sharq taronalari» xalqaro musiqa festivali birinchi marta o‘tkaziladi. Zomin va Ellikkalada yosh shoir va shoiralarning navbatdagi anjumani, madaniyat sohasida badiiy havaskorlarning qator ko‘rik-tanlovlari bo‘lib o‘tadi. Bunday tadbirlarni yoritish uchun, tabiiyki, avvaldan ma’lum tayyorgarlik ko‘rish lozim bo‘ladi.
Tayyorgarlik nimadan boshlanadi? Muharrir har bir xodimning, faol mualliflarning ijodiy imkoniyatlarini yaxshi bilishi kerak. Topshiriq shunga qarab berilsa, ayni muddao bo‘ladi. Ba’zan jiddiy topshiriq oldida ikkilanib qolgan xodimni bu ish uning qo’lidanoq kelishiga ishontirish ham yaxshi natija beradi.