HUQUQIY HIMOYA

#muhim_malumot

❓Bolalar nafaqasi qaysi oilalarga beriladi?

🔴 Bolalar nafaqasi belgilangan tartibda oila a’zolarining taqdim etgan arizalariga asosan “Yagona reyestr” AT orqali kam ta’minlangan oila deb e’tirof etilgandan so‘ng tayinlanadi.

❓Kam taʼminlangan oila deb qaysi oilalarga aytiladi?

🟢 Oilaning har bir a’zosiga jami bir oylik o‘rtacha daromad minimal iste’mol xarajatlari miqdoridan oshmaganda (adashmasam hozirgi kunda 648 ming so‘m) kam ta’minlangan deb e’tirof etiladi.

Bunda oilaning daromadlari kam ta’minlanganlik mezoniga muvofiqligini aniqlashda minimal iste’mol xarajatlarining yangi miqdori Statistika agentligi tomonidan rasman e’lon qilingan oydan keyingi oyning 1-sanasidan boshlab bolalar nafaqasi va moddiy yordam tayinlash uchun taqdim etilgan arizalarga qo‘llaniladi.

❓Bolalar nafaqasi qancha muddatga tayinlanadi?

🟡 Bolalar nafaqasi 12 oy muddatga tayinlanadi, bu muddat tugagandan soʻng qayta ariza bilan murojaat qilish kerak. Biroq oilaning eng kichik yoxud yagona bolasi tegishlicha o‘n sakkiz yoshga to‘lgan oyning oxirigacha to‘lanadi.

Agar bir oilada tug‘ilgan, farzandlikka olingan yoki vasiylikka qabul qilingan bolalar egizak bo‘lsa, ularning biri yoshi 3 yoshgacha bo‘lgan kichik bola, keyingilari mos ravishda ikkinchi, uchinchi yoki to‘rtinchi hisoblanadi.

❓Bolalar nafaqasini olish uchun qay tartibda va qaysi organga murojaat qilish kerak?

🔵 Kam ta’minlangan deb e’tirof etilgan oilaga bolalar nafaqasi yoxud moddiy yordam yashash joyi bo‘yicha oilaning muomalaga layoqatli a’zosining yozma arizasiga asosan tayinlanadi.

Bolalar nafaqasi yoki moddiy yordam tayinlash uchun ariza zarur hujjatlar bilan birga bevosita ariza beruvchining doimiy yoki vaqtincha yashash manzilidagi fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga taqdim etiladi va ro‘yxatga olinadi.

Bolalar nafaqasi yoki moddiy yordam tayinlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Ijtimoiy himoya milliy agentligining tuman (shahar) “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi direktorining nomiga pastdagi👇 shakldagi ariza fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organiga taqdim etiladi.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#soʻrovnoma

📌 Bolalar nafaqasi boʻyicha post tayyorlayapmiz. Bugun soat 2⃣3⃣:0⃣0⃣ da kanalga joylashni reja qilyapmiz.

🔥 - Ha, albatta biz uchun muhim maʼlumot boʻladi.

#istemolchi

❓Tovar (ish, xizmat) haqida noto‘g‘ri ma’lumot berilgan taqdirda iste’molchining qanday huquqlari mavjud?

✅ Agar tovar (ish, xizmat) haqida noto‘g‘ri yoki yetarli darajada to‘liq bo‘lmagan ma’lumot berilmagan taqdirda isteʼmolchilar quyidagi huquqlarga ega boʻladilar:

1⃣ Zarur iste’mol xossalariga ega bo‘lmagan tovar (ish, xizmat) sotib olinishiga sabab bo‘lsa, iste’molchi shartnomani bekor qilishga va o‘ziga yetkazilgan zararning qoplanishini talab qilishga haqli;

2⃣ Sotib olingan tovar (ish, xizmat)dan ko‘zlangan maqsadda foydalana olmaslikka sabab bo‘lsa, iste’molchi tegishli ma’lumot oqilona qisqa (ko‘pi bilan uch kunlik) muddatda berilishini talab qilishga haqli;

3⃣ Agar ma’lumot aytilgan muddatda berilmasa, iste’molchi shartnomani bekor qilib, zararning qoplanishini talab qilishga haqli;

4⃣ Iste’molchining hayotiga, sog‘lig‘iga yoxud mol-mulkiga zarar yetkazilishiga sabab bo‘lsa, u ishlab chiqaruvchi (ijrochi, sotuvchi) oldiga qonunchilikda nazarda tutilgan talablarni qo‘yishga haqli;

☑️ Iste’molchining tovar (ish, xizmat) haqidagi noto‘g‘ri yoki yetarli darajada to‘liq bo‘lmagan ma’lumot tufayli yetkazilgan zararni qoplash to‘g‘risidagi talablari sotib olingan tovar (ish, xizmat)ning xossalari va jihatlari haqida iste’molchi maxsus bilimga ega emas degan taxminga asoslanib qarab chiqiladi.

📌 Noto‘g‘ri reklama oqibatida sotib olingan tovar (ish, xizmat) tufayli iste’molchiga yetkazilgan zarar ishlab chiqaruvchi (ijrochi, sotuvchi) tomonidan to‘liq hajmda qoplanishi lozim.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#mehnat_huquqi

Ayrim dekanlarga qiyin bo‘ladi.

🏛OTMlar bo‘yicha 2859-sonli me’yorlarga ko‘ra OTMlardagi kunduzgi ta’limdagi fakultet dekanlari lavozimlari:

➖kunduzgi ta’lim talabalari soni 200 nafargacha bo‘lganda — 0,5 birlikda;

➖kunduzgi ta’lim talabalari soni 200 dan ziyod bo‘lganda — 1 birlik hisobida bo‘lishi belgilangan edi.

📎 Shu me’yor 2024-yil 28-dekabrdan o‘zgardi. Yuqoridagi hujjatga kiritilgan 2859-4-sonli o‘zgartirishlarga asosan, endilikda dekan lavozimi fakultetdagi talabalar soni:

➖400 nafargacha bo‘lganda 0,5 birlikda;

➖400 nafar va undan ko‘p bo‘lsa, 1 shtat birligida bo‘lishi belgilandi.

📌 Endilikda, OTMlardagi talabalar soni 400 tagacha bo‘lgan ko‘plab 1 stavkalik dekanlar yarim stavkalik dekanlarga o‘zgartiriladi. Bu birinchi navbatda ish haqi kamayadi degani.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#muhim_malumot

📌 2024/2025 o‘quv yilidan boshlab bakalavriat va magistraturaga qabul qilingan talabalarga ta’lim granti bir o‘quv yili uchun ajratiladi.

📎Bunda:

🔺Ta’lim granti birinchi kursda oliy ta’lim tashkilotlariga ajratilgan davlat buyurtmasi kvotasiga muvofiq kirish imtihonlarida yuqori ball to‘plagan talabalarga ajratiladi;

🔺Ta’lim granti ikkinchi va undan keyingi kurslarda yuqori akademik reyting ko‘rsatkichlariga erishgan va ijtimoiy faol talabalar orasida oliy ta’lim tashkilotlari tomonidan tabaqalashtirilgan tartibda qayta taqsimlanadi;

🔺Ta’lim granti tabaqalashtirilgan tartibda moliyalashtiriladi va stipendiya faqat to‘liq ta’lim grantini yutgan talabalarga to‘lanadi;

🔺Ijtimoiy-rag‘batlantiruvchi grant sohibi bo‘lgan talabalarga davlat granti ularning o‘qish davri uchun to‘liq hajmda taqdim etiladi;

🔺Ta’lim granti asosida tahsil olgan talabalarning o‘qishni tamomlaganlaridan so‘ng kamida 3 yil ishlab berish majburiyati bekor qilinadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining "Oliy ta’lim tashkilotlariga o‘qishga qabul qilish va davlat buyurtmasini joylashtirish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida"gi 81-sonli Farmoni.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#ikkinchi_qism
#Soqqali_joyi

💸Tungi vaqtdagi mehnatga haq to‘lash ushbu Kodeksning 264-moddasiga muvofiq amalga oshiriladi.

Quyidagi hollarda tungi vaqtdagi mehnat uchun haq to‘lash kamida bir yarim baravar miqdorida amalga oshiriladi:

mehnatga haq to‘lashning vaqtbay tizimida — tungi vaqtdagi ishning har bir soati uchun 1,5 yoki undan ortiq koeffitsiyentni qo‘llagan holda;
mehnatga haq to‘lashning ishbay tizimida — tegishli razryadga (malakaga) ega bo‘lgan vaqtbay ishlovchining soatlik tarif stavkasining (maoshining) ellik foizi yoki undan ortiq miqdorida ishbay ish haqi va qo‘shimcha to‘lov to‘liq to‘lanadi.

🕙Tungi vaqtdagi ish uchun oshirilgan miqdorda haq to‘lash tarif stavkalariga (maoshlarga) kiritilmaydi.
Tungi vaqtdagi, shuningdek ko‘p smenali rejimdagi ish uchun ish haqiga doir qo‘shimcha to‘lovning aniq miqdori jamoa shartnomasida, ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishuvga ko‘ra qabul qilinadigan ichki hujjatlarda yoxud mehnat shartnomasida belgilanadi.

📌Demak, yuqoridagi asosga koʻra siz tungi smenadagi ish uchun kamida mehnatga haq toʻlashning 1,5 (bir yarim baravari) miqdorida ish haqi va qoʻshimcha toʻlov olishingiz mumkin.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#savolimbor
#birinchi_qism

❓Savol: Men kunduzgi smenaga ishga kirgan edim. Ammo oʻtgan oydan boshlab tungi smenaga oʻtdim. Bu vaziyatda menga qandaydir kafolatlar bormi?

✅Javob: Oʻzbekiston Respublikasi Mehnat Kodeksining 188-moddasiga koʻra, soat 22-00 dan to soat 6-00 gacha bo‘lgan vaqt tungi vaqt hisoblanadi.
Agar xodim uchun belgilangan har kungi ish (smena) davomiyligining kamida yarmi tungi vaqtga to‘g‘ri kelsa, tungi vaqtdagi ishning davomiyligi ish haftasining davomiyligi tegishli ravishda qisqartirilgan, keyinchalik ishlab berilmagan holda bir soatga qisqartiriladi.

❕Agar jamoa shartnomasida boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo‘lsa, ish vaqtining qisqartirilgan davomiyligi belgilangan xodimlar uchun, shuningdek tungi vaqtda ishlashga maxsus qabul qilingan xodimlar uchun tungi vaqtdagi ishning (smenaning) davomiyligi qisqartirilmaydi.

Mehnat sharoitlariga ko‘ra zarur bo‘lgan hollarda, shuningdek olti kunlik ish haftasidagi smenali ishlarda tungi vaqtdagi ishning davomiyligi kunduzgi vaqtdagi ishning davomiyligi bilan tenglashtiriladi. Mazkur ishlar ro‘yxati jamoa shartnomasida, agar u tuzilmagan bo‘lsa, ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi bilan kelishuvga ko‘ra belgilanishi mumkin.

⏰Xodimlarni tungi vaqtdagi ishga jalb etish ushbu Kodeksda belgilangan cheklovlarga rioya etilgan holda amalga oshiriladi.

396-modda ikkinchi qismi:
Homilador ayollarni va uch yoshga to‘lmagan bolasi bor ayollarni tungi ishlarga jalb qilishga bunday ish homilador ayolning hamda bolaning hayotiga va sog‘lig‘iga xavf tug‘dirmasligini tasdiqlovchi tibbiy xulosa mavjud bo‘lgan taqdirdagina yo‘l qo‘yiladi.

417-modda birinchi qism.
O‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan xodimlarni xizmat safariga yuborish, tungi ishlarga, dam olish kunlaridagi va ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ishlarga jalb qilish taqiqlanadi.

428-modda.
Nogironligi bo‘lgan xodimlarni xizmat safariga yuborishga, tungi ishlarga, ish vaqtidan tashqari ishlarga hamda dam olish va ishlanmaydigan bayram kunlaridagi ishlarga jalb qilishga faqat ularning roziligi bilan, agar ushbu xodimlar uchun bunday ishlar tibbiy-ijtimoiy ekspert komissiyasi tavsiyalarida taqiqlanmagan bo‘lsa, yo‘l qo‘yiladi.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#muhim_malumot

❌ Kelasi yildan sertifikati yo‘q abituriyentlar ba’zi yo‘nalishlarga hujjat topshira olmaydi!

🇺🇿 2025/2026 o‘quv yili qabulidan boshlab fanlar majmuasida chet tili birinchi fan sifatida belgilangan ta’lim yo‘nalishlariga qabul xorijiy tilni bilish darajasini belgilovchi milliy yoki xalqaro sertifikat asosida amalga oshiriladi.

❓Bu nima degani?

Ya’ni kelasi yildan boshlab, qaysi yo‘nalishda chet tili birinchi fan (3,1 ball) bo‘lsa, o‘sha yo‘nalishga faqat sertifikati borlar hujjat topshira oladi.

2025-yil o‘qishga topshiradigan
abituriyentlarga yuborib qo‘ying!

©Manba: Davlat Test Markazi telegram kanali (norasmiy shekilli)

🤷‍♂Eng qizigʻi, biron bir asos keltirmagan bu axborotga. Koʻramiz yana qancha tartiblar oʻzgararkin?!

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

📖KUN HIKMATI

AQSH aeroportlarining birida bir jurnalist so‘rovnoma o‘tkazmoqda.
Siz uchun eng dahshatlisi bu nima? deb qo‘yilgan savolga hamma turlicha javob berardi.
Kimdir urush desa, yana kimlardir zino, qiyomat, kasallik deb javob berishar edi.
Shu payt aeroport kutish zaliga oq yaktakli mo‘ysafid kirib keldi. Buni ko‘rgan jurnalist unga savolni berdi.
Siz uchun eng dahshatlisi bu nima?
Mo‘ysafid savolga savol bilan javob berdi.
- Sen kimsan?
- Anjelika Uylyams.
- Yo‘q. Bu ism. Sen kimsan?
- Jurnalist
- Yo‘q bu kasb. Sen kimsan?
- Ingliz
- Bu millat. Sen kimsan?
- Odamman! dedi jurnalist va mo‘ysafidni jilmayganidan quvonib to‘g‘ri javob berganidan mamnun.
Shunda mo‘ysafid:
- Eng dahshatlisi, bu o‘zingni kim ekaningni bilmasligingdir!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

#nafaqa

Izoh🖍 Koʻpchilik nafaqa va pensiyani farqlay olmaganligi bois xato variantni belgilab qoʻyishdi.

📌 Oldin ham pensiya mavzusida post qoʻygandik. Ammo, nafaqa turlari, nafaqa yoshiga toʻxtalmagan edik. Shu sababdan bugun faqat nafaqa mavzusiga toʻxtalamiz. Pensiya haqidagi maʼlumotni yuqorida👆 "reply" qilingan postdan bilib olishingiz mumkin.

✅ Demak, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2023-yil 23-martdagi 119-son qarorining 1-ilovasi “Ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan ayrim toifadagi shaxslarga nafaqa tayinlash va to‘lash tartibi to‘g‘risida”gi Nizomning 4⃣-bandiga asosan, ushbu nizom boʻyicha quyidagi nafaqalar tayinlanadi:

1⃣ nogironligi bo‘lgan 18 yoshgacha bolalarga nogironlik nafaqasi;

2⃣ parvarishlash nafaqasi;

3⃣ nogironlik nafaqasi;

4⃣ boquvchisini yo‘qotganlik
nafaqasi;

5⃣ yoshga doir nafaqa.

🗒Ushbu Nizomning 1⃣9⃣-bandiga koʻra, yoshga doir nafaqa tayinlash yoshi bolalikdan nogironligi bo‘lgan farzandi bor (bo‘lgan) onalarga — 55 yosh, ayollarga — 60 yosh va erkaklarga — 65 yosh hisoblanadi.

⚠️Eslatma: Shuningdek, nafaqaning boshqa turlari ham bor. Misol uchun, ishdan bo'shatish nafaqasi, ishsizlik nafaqasi, bolalar nafaqasi, vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik, homiladorlik va tug‘ish bo‘yicha nafaqa va boshqa nafaqalar.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

👉@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.

Qo’shimcha dam olish kunlari hisobiga oyliklar kamayadimi❓

#savolimbor Ассалому алейкум, яхшимисиз. 1та савол бор эди. Кушимча дам олиш кунлари Иш хакига таьсир киладими



O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 22.12.2023 yildagi PF-213-son “2024-yilda rasmiy sanalarni nishonlash davrida qo‘shimcha ishlanmaydigan kunlarni belgilash va dam olish kunlarini ko‘chirish to‘g‘risida”gi Farmoni va 24.12.2024 yildagi PQ-452-son qarorga muvofiq 5 kunlik ish haftasida ishlaydiganlar ketma-ket 6 kun, 6 kunlik ish haftasida ishlaydiganlar esa ketma-ket 5 kun dam olishadi. Ish haftasining turidan qat’i nazar 3-yanvar jumadan barcha xodimlarga ish kuni. 5 kunliklar uchun 4-yanvar shanba ham ish kuni hisoblanadi.

Shu holatda ko’pchilikdan dam olishlar hisobiga oyliklar kamayadimi degan savollar kelmoqda❓

MK 249-moddasi 4-qismiga ko’ra, xodimlar mehnatiga vaqtbay, ishbay yoki mehnatga haq to‘lash tizimida nazarda tutilgan boshqa mezonlarga ko‘ra haq to‘lanadi.

Mehnatga haq to‘lashning vaqtbay tizimida qo’shimcha dam olish kunlari hisobiga oylik ish haqlari kamaymaydi. Masalan, shifokor yoki o’qituvchi 1 oy davomida 22 ish kuni ishlaydimi yoki 20 ish kuni ishlaydimi oylik ish haqi kamaymaydi.

Mehnatga haq to‘lashning ishbay tizimida esa qo’shimcha dam olish kunlari hisobiga oylik ish haqlari kamayishi mumkin. Chunki bunda xodimlarga ishlab berish normalaridan (vaqt normalaridan) kelib chiqqan holda haq to’lanadi. Ishbay tizimda ishlab chiqarilgan mahsulot birliklari soniga yoki bajarilgan ish hajmiga, ularning sifati, ishlab chiqarilgan mahsulotning yaroqli yoki yaroqsizligga qarab haq to'lanadi!

MK 277-moddasiga ko’ra, mehnatga haq to‘lashning ishbay tizimida narxlar belgilangan ish razryadlaridan, mehnatga haq to‘lash razryadlaridan, tarif stavkalaridan (maoshlardan) va ishlab berish normalaridan (vaqt normalaridan) kelib chiqqan holda aniqlanadi.

Ishbay narx bajariladigan ishning razryadiga muvofiq bo‘lgan kunbay tarif stavkasini yoki soatbay tarif stavkasini kunbay yoki soatbay ishlab berish normasiga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi. Ishbay narx bajariladigan ishning razryadiga muvofiq bo‘lgan kunbay tarif stavkasini yoxud soatbay tarif stavkasini belgilangan kunbay yoki soatbay vaqt normasiga ko‘paytirish yo‘li bilan ham aniqlanishi mumkin.

Kunbay tarif stavkasi (maosh) yoki soatbay tarif stavkasi mehnatga haq to‘lashning razryadiga muvofiq bo‘lgan oylik tarif stavkasini yoki lavozim maoshini ish kunlarining yoxud ish soatlarining oylik normasiga bo‘lish yo‘li bilan aniqlanadi.

Masalan, savdo sohasida ish haqi savdo hajmiga yoki xizmat ko‘rsatilayotgan mijozlar soniga bog‘liq bo‘ladi, hamda sotuvchilar uchun mehnatga haq to‘lashning ishbay tizimidan foydalaniladi. Ushbu to‘lov tizimi ijodiy kasbdagi ishchilar - jurnalistlar, muharrirlar, yozuvchilar va boshqalar uchun ham keng qo‘llaniladi. Ularning ish haqi yaratilgan mahsulot miqdoriga bog‘liq.

📩 Savolingizni @Yuristga_murojaatt ga qoldiring!

@huquqiy_himoyam Huquqlaringizni himoya qilishni oʻrganishni bizdan boshlang.