RASHK
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam xotinlarinikida navbati bilan tunar edilar. O‘shanda navbatlari Oisha onamiz roziyollohu anhoning hujralarida edi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam bilan hujrada ba’zi sahobalari ham bor edi. Ular er-xotinlik hayoti haqida buyuk bir dars arafasida edilar.
Zaynab bint Jahsh roziyollohu anho onamiz taom pishirdilar. Nabiy alayhis salotu vas salom yemaslaridan u ovqatdan yeyish onamizga tatimadi. Bir tovoqda ovqatdan olib xodimlari orqali uni Rasululloh sallollohu alayhi va sallamga berib yubordilar. Bundan Oisha onamiz roziyollohu anhoning rashklari keldi. Bu endi kundoshlar orasida bo‘lib turadi. Buni Oisha onamiz o‘z haqlariga tajovuz deb bildilar. Xodimning qo‘lidagi tovoqni urib yubordilar. Idish yerga tushib chilparchin bo‘ldi. Ovqat yerga to‘kildi.
Endi o‘zingizni Rasululloh sallollohu alayhi va sallamning o‘rnilariga qo‘yib ko‘ring. Suyukli Nabiyyimiz sallollohu alayhi va sallam tang ahvolda qoldilar. Tasavvur qiling, mehmonlaringiz oldida xotiningiz boshqa xotiningiz berib yuborgan ovqatni yerga uloqtirdi. Shak yo‘qki, siz o‘zingizni xorlangan his qilasiz. Erkakligingiz yodingizga tushadi. Mehmonlar oldida xotiningizni ta’zirini berasiz. Bu uyning xo‘jayini kim ekanligini unga ko‘rsatib qo‘yasiz.
Ammo Rasululloh sallollohu alayhi va sallamning tasarruflariga qarang va o‘rganing! U zot sallollohu alayhi va sallam tiz cho‘kib singan idishlarni terdilar, ovqatni ham terib oldilar. Atroflaridagi sahobalarga:
“Onangiz rashk qildi!”, dedilar.
So‘Nora ovqat olib kelgan xodimni ketib qolmasligini tayinladilar. Oisha onamizdan unga singan idishning o‘rniga boshqa idish berishlarini talab qildilar. Xodim idishni olib Zaynab onamizning xonalariga ketdi.
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam agar o‘zlarining bosiqliklari, muvozanatni saqlashlari va fiqhlari bilan o‘chirmasalar xotinlar orasida urush olovi yonib ketar edi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam bunaqangi holatlarda ayol kishi rashk qilishini yaxshi angladilar. Ayol kishi rashk qilsa o‘zligidan chiqib ketishini bilar edilar. U zot sallollohu alayhi va sallam erkakliklarini isbotlash uchun Oisha onamiz roziyollohu anhoni urushmadilar. Balki mardliklarini boshqa yo‘l bilan isbotladilar. Holatni yaxshi angladilar, muvozanatga soldilar va muammoni oqilona hal qildilar.
Hayot bizni har kuni muammoga ro‘baro‘ qiladi. O‘sha muammoga nisbatan bizning reaksiyamiz o‘sha muammoni haqiqatga aylantiradi yoki uni olovga aylanmasligi uchun o‘chiradi. Er-xotinlik hayotini jang deb o‘ylaydiganlar, bunda g‘alaba qozonishim shart deb fikrlaydiganlar xato qilishadi. Aksincha, er-xotinlik hayoti bir-birining xatosidan ko‘z yumish bilan bardavom bo‘ladi. Er o‘z xotinining kamchiligidan ko‘z yumadi, xotin o‘z erining kamchiliklaridan ko‘z yumadi. Har bir ishda to‘xtalaversak, har bir gapdan ta’sirlanaversak hayotimiz do‘zaxga aylanadi.
E’tibor bersak, Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Oisha onamizning xatolaridan ko‘z yumibgina qolmasdan, u kishini ma’zur ham deyaptilar. Idish rashk tufayli sindi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Oisha onamiz roziyollohu anhoning tabiatlarining rioyasini qilayaptilar.
Hayotda muvaffaqiyatga erishmoqchi bo‘lgan kishi ayollar tabiatini yaxshi anglashi lozim. Xotiniga do‘stiga qilgan muomalasini qilmasligi kerak. Farzandlariga hamkasblariga qilgan muomalasini qilmasligi kerak. Hayotdagi har bir guruhning, har bir ijtimoiy tabaqaning boshqalardan farqlicha bo‘lgan tabiati va tuyg‘ulari bor. Hammaga bir xil muomala qiladigan kishi xuddi barcha bemorga bir xil dori beradigan tabibga o‘xshaydi.
G‘azab aqlni ko‘r qiladi. G‘azab vaqtida suhbatlashmaslik kerak. G‘azab vaqtida suhbat qilmoqchi bo‘lgan kishi xuddi qaynab turgan suvda aksini ko‘rmoqchi bo‘lgan kishiga o‘xshaydi. Suv qaynashdan to‘xtasin, sovusin. Ana shundan so‘ng unga qarang. Er-xotinlik hayoti ham ana shunday!
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam xotinlarinikida navbati bilan tunar edilar. O‘shanda navbatlari Oisha onamiz roziyollohu anhoning hujralarida edi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam bilan hujrada ba’zi sahobalari ham bor edi. Ular er-xotinlik hayoti haqida buyuk bir dars arafasida edilar.
Zaynab bint Jahsh roziyollohu anho onamiz taom pishirdilar. Nabiy alayhis salotu vas salom yemaslaridan u ovqatdan yeyish onamizga tatimadi. Bir tovoqda ovqatdan olib xodimlari orqali uni Rasululloh sallollohu alayhi va sallamga berib yubordilar. Bundan Oisha onamiz roziyollohu anhoning rashklari keldi. Bu endi kundoshlar orasida bo‘lib turadi. Buni Oisha onamiz o‘z haqlariga tajovuz deb bildilar. Xodimning qo‘lidagi tovoqni urib yubordilar. Idish yerga tushib chilparchin bo‘ldi. Ovqat yerga to‘kildi.
Endi o‘zingizni Rasululloh sallollohu alayhi va sallamning o‘rnilariga qo‘yib ko‘ring. Suyukli Nabiyyimiz sallollohu alayhi va sallam tang ahvolda qoldilar. Tasavvur qiling, mehmonlaringiz oldida xotiningiz boshqa xotiningiz berib yuborgan ovqatni yerga uloqtirdi. Shak yo‘qki, siz o‘zingizni xorlangan his qilasiz. Erkakligingiz yodingizga tushadi. Mehmonlar oldida xotiningizni ta’zirini berasiz. Bu uyning xo‘jayini kim ekanligini unga ko‘rsatib qo‘yasiz.
Ammo Rasululloh sallollohu alayhi va sallamning tasarruflariga qarang va o‘rganing! U zot sallollohu alayhi va sallam tiz cho‘kib singan idishlarni terdilar, ovqatni ham terib oldilar. Atroflaridagi sahobalarga:
“Onangiz rashk qildi!”, dedilar.
So‘Nora ovqat olib kelgan xodimni ketib qolmasligini tayinladilar. Oisha onamizdan unga singan idishning o‘rniga boshqa idish berishlarini talab qildilar. Xodim idishni olib Zaynab onamizning xonalariga ketdi.
Rasululloh sallollohu alayhi va sallam agar o‘zlarining bosiqliklari, muvozanatni saqlashlari va fiqhlari bilan o‘chirmasalar xotinlar orasida urush olovi yonib ketar edi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam bunaqangi holatlarda ayol kishi rashk qilishini yaxshi angladilar. Ayol kishi rashk qilsa o‘zligidan chiqib ketishini bilar edilar. U zot sallollohu alayhi va sallam erkakliklarini isbotlash uchun Oisha onamiz roziyollohu anhoni urushmadilar. Balki mardliklarini boshqa yo‘l bilan isbotladilar. Holatni yaxshi angladilar, muvozanatga soldilar va muammoni oqilona hal qildilar.
Hayot bizni har kuni muammoga ro‘baro‘ qiladi. O‘sha muammoga nisbatan bizning reaksiyamiz o‘sha muammoni haqiqatga aylantiradi yoki uni olovga aylanmasligi uchun o‘chiradi. Er-xotinlik hayotini jang deb o‘ylaydiganlar, bunda g‘alaba qozonishim shart deb fikrlaydiganlar xato qilishadi. Aksincha, er-xotinlik hayoti bir-birining xatosidan ko‘z yumish bilan bardavom bo‘ladi. Er o‘z xotinining kamchiligidan ko‘z yumadi, xotin o‘z erining kamchiliklaridan ko‘z yumadi. Har bir ishda to‘xtalaversak, har bir gapdan ta’sirlanaversak hayotimiz do‘zaxga aylanadi.
E’tibor bersak, Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Oisha onamizning xatolaridan ko‘z yumibgina qolmasdan, u kishini ma’zur ham deyaptilar. Idish rashk tufayli sindi. Rasululloh sallollohu alayhi va sallam Oisha onamiz roziyollohu anhoning tabiatlarining rioyasini qilayaptilar.
Hayotda muvaffaqiyatga erishmoqchi bo‘lgan kishi ayollar tabiatini yaxshi anglashi lozim. Xotiniga do‘stiga qilgan muomalasini qilmasligi kerak. Farzandlariga hamkasblariga qilgan muomalasini qilmasligi kerak. Hayotdagi har bir guruhning, har bir ijtimoiy tabaqaning boshqalardan farqlicha bo‘lgan tabiati va tuyg‘ulari bor. Hammaga bir xil muomala qiladigan kishi xuddi barcha bemorga bir xil dori beradigan tabibga o‘xshaydi.
G‘azab aqlni ko‘r qiladi. G‘azab vaqtida suhbatlashmaslik kerak. G‘azab vaqtida suhbat qilmoqchi bo‘lgan kishi xuddi qaynab turgan suvda aksini ko‘rmoqchi bo‘lgan kishiga o‘xshaydi. Suv qaynashdan to‘xtasin, sovusin. Ana shundan so‘ng unga qarang. Er-xotinlik hayoti ham ana shunday!