Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирига чамбарчас боғлиқ бўлиб, уларга хос қатор жиҳатлар мавжуд. Улар биологик, гормонал, неврологик ва ижтимоий омиллар таъсирида шаклланади.
1. Гормонал ўзгаришлар ва уларнинг таъсири
Аёл организми турли ҳаётий босқичларда катта гормонал ўзгаришларни бошдан кечиради:
Эстроген ва прогестерон – кайфият, хотира ва ҳиссий ҳолатни бошқаради.
Ҳомиладорликда – окситоцин ва пролактин ишлаб чиқарилиб, меҳр ва болага боғланишни оширади.
Менопауза – эстроген камайиши туфайли асабийлик, кайфият ўзгариши ва хотира пасайиши кузатилади.
2. Нерв тизими ва ҳиссий қабул қилиш
Аёлларда лимбик система (эмоцияларни бошқарувчи мия қисми) эркакларга нисбатан фаолроқ бўлади. Шунинг учун улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ҳамдардлик ва интуицияси кучлироқ бўлади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, аёллар атроф-муҳитдан олган ахборотни тезроқ қайта ишлайди ва тафсилотларга кўпроқ эътибор беради.
3. Стрессга жавоб реакцияси
Эркаклар стрессга “уруш ёки қочиш” стратегияси билан жавоб берса, аёллар “боғланиш ва ғамхўрлик қилиш” стратегиясини танлайди. Бу окситоцин гормони билан боғлиқ бўлиб, у стресс вақтида ташвишни камайтиришга ёрдам беради.
Шунинг учун аёллар стрессга дуч келганда, ўз муаммоларини яқинлари билан бўлишиш орқали енгиллик ҳис қилади.
4. Ижтимоий муносабатлар ва интуиция
Аёллар тили ва ҳис-туйғуларни бошқариш учун масъул бўлган миянинг чап ярим шари фаолроқ ривожланган бўлади. Шунинг учун улар ижтимоий муомалада яхши ва ҳиссий ҳолатни тезроқ англай олади.
Интуиция аёлларда кучли бўлади, чунки улар кичик ўзгаришлар ва бадан тили белгиларини тезроқ сезишади.
5. Қарор қабул қилиш ва таҳлил қилиш хусусиятлари
Аёллар бир вақтнинг ўзида бир нечта вазифани бажариш (мультитаскинг) қобилиятига эга. Бу миянинг икки ярим шари ўртасидаги алоқа кучли бўлгани билан боғлиқ.
Шу билан бирга, аёллар қарор қабул қилишда эҳтиёткорроқ бўлиб, эҳтимолий хавфларни инобатга олишга мойилроқ бўлади.
6. Оила ва оналикка хос психологик ўзгаришлар
Ҳомиладорлик ва бола парвариши жараёнида окситоцин гормони аёлларда меҳр ва боғланишни оширади.
Боланинг юз ифодаларини, эҳтиёжларини эркакларга қараганда тезроқ англаш қобилияти шаклланади.
Оналик ҳисси ортгани сари аёлларда сабр, интуиция ва фидойилик кучаяди.
Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирини тўлдиради ва бу уларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилайди. Улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ижтимоий муомалага мойил, бир вақтда бир нечта вазифани бажара олади ва стрессга бошқача жавоб қайтаради. Бу хусусиятлар аёлларни оила, жамият ва ишда муҳим роль ўйнашларига ёрдам беради.
Интернет маълумотлари асосида клиник психолог Гули Тўраева тайёрлади.
1. Гормонал ўзгаришлар ва уларнинг таъсири
Аёл организми турли ҳаётий босқичларда катта гормонал ўзгаришларни бошдан кечиради:
Эстроген ва прогестерон – кайфият, хотира ва ҳиссий ҳолатни бошқаради.
Ҳомиладорликда – окситоцин ва пролактин ишлаб чиқарилиб, меҳр ва болага боғланишни оширади.
Менопауза – эстроген камайиши туфайли асабийлик, кайфият ўзгариши ва хотира пасайиши кузатилади.
2. Нерв тизими ва ҳиссий қабул қилиш
Аёлларда лимбик система (эмоцияларни бошқарувчи мия қисми) эркакларга нисбатан фаолроқ бўлади. Шунинг учун улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ҳамдардлик ва интуицияси кучлироқ бўлади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, аёллар атроф-муҳитдан олган ахборотни тезроқ қайта ишлайди ва тафсилотларга кўпроқ эътибор беради.
3. Стрессга жавоб реакцияси
Эркаклар стрессга “уруш ёки қочиш” стратегияси билан жавоб берса, аёллар “боғланиш ва ғамхўрлик қилиш” стратегиясини танлайди. Бу окситоцин гормони билан боғлиқ бўлиб, у стресс вақтида ташвишни камайтиришга ёрдам беради.
Шунинг учун аёллар стрессга дуч келганда, ўз муаммоларини яқинлари билан бўлишиш орқали енгиллик ҳис қилади.
4. Ижтимоий муносабатлар ва интуиция
Аёллар тили ва ҳис-туйғуларни бошқариш учун масъул бўлган миянинг чап ярим шари фаолроқ ривожланган бўлади. Шунинг учун улар ижтимоий муомалада яхши ва ҳиссий ҳолатни тезроқ англай олади.
Интуиция аёлларда кучли бўлади, чунки улар кичик ўзгаришлар ва бадан тили белгиларини тезроқ сезишади.
5. Қарор қабул қилиш ва таҳлил қилиш хусусиятлари
Аёллар бир вақтнинг ўзида бир нечта вазифани бажариш (мультитаскинг) қобилиятига эга. Бу миянинг икки ярим шари ўртасидаги алоқа кучли бўлгани билан боғлиқ.
Шу билан бирга, аёллар қарор қабул қилишда эҳтиёткорроқ бўлиб, эҳтимолий хавфларни инобатга олишга мойилроқ бўлади.
6. Оила ва оналикка хос психологик ўзгаришлар
Ҳомиладорлик ва бола парвариши жараёнида окситоцин гормони аёлларда меҳр ва боғланишни оширади.
Боланинг юз ифодаларини, эҳтиёжларини эркакларга қараганда тезроқ англаш қобилияти шаклланади.
Оналик ҳисси ортгани сари аёлларда сабр, интуиция ва фидойилик кучаяди.
Аёлларнинг руҳий ва физиологик хусусиятлари бир-бирини тўлдиради ва бу уларнинг ҳаётдаги ўрнини белгилайди. Улар ҳиссий жиҳатдан сезгир, ижтимоий муомалага мойил, бир вақтда бир нечта вазифани бажара олади ва стрессга бошқача жавоб қайтаради. Бу хусусиятлар аёлларни оила, жамият ва ишда муҳим роль ўйнашларига ёрдам беради.
Интернет маълумотлари асосида клиник психолог Гули Тўраева тайёрлади.